Talowski Teodor Marian (1857–1910), architekt, konserwator zabytków, malarz, profesor Szkoły Politechnicznej we Lwowie.
Ur. 26 III w Zasowie koło Dębicy, był jedynym synem Jana, prawnika, aktuariusza w miejscowym urzędzie powiatowym, a następnie sędziego w Kolbuszowej, oraz Walerii Prawdzic Bogackiej z Krzeszowic.
T. uczył się w niższych szkołach realnych w Bochni (1869) i Tarnowie (1870), w r. 1871 w Krakowie w Inst. Technicznym, a od r.n. w nowo utworzonej tamże Wyższej Szkole Realnej, w której w r. 1875 zdał maturę. W l. 1875–7 studiował architekturę na politechn. w Wiedniu pod kierunkiem K. Koeniga; naukę kontynuował w l. 1877–80 w Szkole Politechnicznej we Lwowie u Juliana Zachariewicza, gdzie uzyskał dyplom i uprawnienia budowniczego koncesjonowanego. Podczas studiów m.in. wykonał pomiar architektoniczny fasady kaplicy Boimów we Lwowie (,,Zabytki sztuki w Polsce” 1885 z. 1 tabl. V/VI). Zapewne jako student został członkiem Tow. Gimnastycznego «Sokół», z którym był związany do końca życia. Odbył podróże studialne po krajach Austro-Węgier, Francji i Wielkiej Brytanii, był też w Ziemi Świętej i Egipcie. W r. 1881 zapisał się na Wydz. Malarstwa Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie przez jedno półrocze studiował jako uczeń nadzwycz. pod kierunkiem Feliksa Szynalewskiego. Równocześnie objął posadę asystenta w katedrze budownictwa w krakowskiej Wyższej Szkole Techniczno-Przemysłowej. W krakowskim TPSP wystawił t.r. akwarelowe widoki Krakowa i okolic (Widok ulicy Szerokiej na Kaźmierzu, Widok ulicy Dajwór na Kaźmierzu, Kościółek św. Salwatora na Zwierzyńcu) oraz Bliskiego Wschodu (Żelazny kamień w Palestynie, Ulica w Kairze), a w r. 1883 pokazał tam akwarelę Przy świetle księżyca. W Wyższej Szkole Techniczno-Przemysłowej awansował w r. 1886 na profesora rysunku i budownictwa. Jednocześnie uczył rysunku w krakowskim Gimnazjum św. Jacka.
Od l. osiemdziesiątych publikował T. projekty w fachowych czasopismach krajowych, m.in. w „Czasopiśmie Technicznym” (krakowskim i lwowskim) i „Architekcie”, oraz zagranicznych, m.in. we francuskim „Cosmos”, włoskim „Ingegnieria civile et arti industrieli”, angielskim „Academy Architects. Annual Architectural Review” i austriackim „Wiener Bauindustrie Zeitung”. Jego projekty wyróżniono medalem na wystawie w r. 1884 we Lwowie. W Krakowie zaprojektował w r. 1885 kamienice Michała Adamskiego przy ul. Dietla 74 i własną, przy ul. Batorego 26, a w r.n. dom Seweryny Górskiej i Ksawerego Pietruszkiewicza przy ul. Smoleńsk 18 (podwyższona w r. 1898) oraz kolejną własną przy ul. Retoryka 8 (podwyższona w r. 1929), opatrzoną na fasadzie sentencją «Festina Lente»; motyw sentencji na elewacjach domów był odtąd cechą charakterystyczną projektów T-ego. Z r. 1888 pochodzą: kościół paraf. w Dobrzechowie koło Strzyżowa (zrealizowany z wyposażeniem w r. 1896), dwór Pawła Popiela w Ściborzycach koło Trzyciąża, a także krakowskie kamienice przy ul. Smoleńsk 20 (przekształcona w r. 1905), Karola Stadtmüllera z sentencją «Długo myśl – Prędko czyń» przy ul. Retoryka 15 oraz własna «Pod Pająkiem» na rogu ulic Karmelickiej i Batorego; również w r. 1888 zaprojektował grobowiec rodzinny na cmentarzu Rakowickim. W r.n. powstał projekt kamienicy Richterów «Pod Śpiewającą Żabą» przy ul. Retoryka 1 (nadbudowana w r. 1909).
Od r. 1891 był T. członkiem wydziału Stow. Budowniczych w Krakowie. Zaprojektował kolejne krakowskie kamienice: Mariana Kozłeckiego przy ul. Retoryka 3 i Kazimierza Zalewskiego przy ul. Długiej 54 (obie 1891) oraz przy ul. Pędzichów 18 i 20 (1893, później nadbudowane), ponadto pałac Romana Michałowskiego w Dobrzechowie, zrealizowany w l. 1890–5 (niezachowany), dwory Dobieckich w Cianowicach koło Skały (1892) i Dębowskich w podkrakowskich Michałowicach (zbudowany w l. 1892–4). Opracował projekty pawilonów reklamowych dla fabryki dachówek w Niepołomicach na wystawę przemysłu budowlanego we Lwowie (1892, niezachowany) i dla Adama Lubomirskiego na Wystawę Krajową w r. 1894 tamże (niezrealizowany); na tej ostatniej wystawie dostał złoty medal za twórczość architektoniczną. Po ukonstytuowaniu się w Krakowie w r. 1894 Powszechnego Stow. Polskich Artystów został członkiem jego zarządu. W TPSP w Krakowie wystawił w r.n. kilka akwarel z widokami okolic Krakowa.
T. zaprojektował wiele budowli sakralnych: w r. 1894 kaplicę szkolną p. wezw. św. Elżbiety przy kolonii kolejowej w Nowym Sączu (rozbudowana w l. 1925 i 1930–1, obecnie kościół paraf. p. wezw. Najśw. Serca Pana Jezusa), a w r. 1895 kościół paraf. p. wezw. Narodzenia NMP w Albigowej koło Łańcuta (zbudowany w l. 1895–7) i kościół paraf. p. wezw. Najśw. Serca Jezusa w Kamieniu koło Sędziszowa Mpol. (zrealizowany w l. 1896–1900). Do najlepszych dzieł sakralnych T-ego należą zaprojektowany w r. 1895, a wzniesiony w l. 1896–1907, kościół paraf. NMP oraz mauzoleum Branickich w Suchej (obecnie Sucha Beskidzka). Następna kamienica T-ego w Krakowie (projekt z r. 1894) stanęła przy ul. Retoryka 9 i otrzymała nazwę «Pod Osłem», a na jej fasadzie umieszczono sentencję «Faber Est Suae Quisque Fortunae». W kamienicy tej T. najdłużej mieszkał i z zamiłowaniem hodował tam ptaki. W r. 1895 zaprojektował rozbudowę, wzniesionej w r. 1889 przez Karola Knausa, siedziby Tow. Gimnastycznego «Sokół» w Krakowie przy ul. Wolskiej (obecnie J. Piłsudskiego). Również w r. 1895 powstały kamienice przy ul. Dietla (nr 32, podwyższona w r. 1924, i sąsiednia, nr 34, nadbudowana w r. 1931), ponadto projekty willi w Bochni przy ul. Konstytucji 3 Maja («Pod Kozłem» Mieczysława Dębowskiego) i Jaśle przy ul. T. Czackiego, a także szkoła w Okocimiu Górnym koło Brzeska, za którą w r. 1896 otrzymał T. medal na Wystawie Budownictwa w Wiedniu. Okazjonalnie opracowywał projekty tzw. małej architektury, m.in. w Krakowie epitafium Wincentego Jabłońskiego w kościele Kapucynów (1895) oraz kominek w Białym Dworku Potockich przy ul. Straszewskiego (1896). Zaprojektował w r. 1896 kościół paraf. w Otyni koło Stanisławowa (realizowany do r. 1904), kamienicę Goetzów przy ul. św. Jana 3 w Krakowie (zbudowana w r. 1897) oraz mauzoleum Potockich w krypcie kościoła paraf. w Łańcucie. Dla zbudowanego w l. 1896–8 w Krakowie podkopu na ul. Lubicz pod linię kolejową, zaprojektował architektoniczną obudowę wiaduktu. W r. 1897 powstały projekty kamienicy Zofii Bednarskiej przy ul. Pędzichów 19 w Krakowie oraz siedziby Tow. Gimnastycznego «Sokół» w Wadowicach (zniszczona po r. 1960).
Dbając o promocję swej twórczości, wydał T. w r. 1897 w Krakowie tekę Projekta kościołów (Projets d’églises, Kirchenbauten Entwurfe). T.r. został członkiem Tow. Politechnicznego we Lwowie, a w l. 1898–1901 należał do komitetu nadzorującego z ramienia wydziału TPSP (od r. 1899 był jego członkiem) budowę Pałacu Sztuki w Krakowie przy pl. Szczepańskim. Z r. 1898 pochodzą projekty: kościoła p. wezw. św. Anny w Skałacie koło Tarnopola (realizacja w r. 1901, zburzony w r. 1959) oraz kaplic grobowych Loewenfeldów na cmentarzu w Chrzanowie (realizacja w l. 1899–1900) i Skrzyńskich w Kobylance koło Zagórzan (realizacja 1899). W Krakowie zaprojektował w r. 1898 gmach szpitala Bonifratrów i przez rok kierował jego budową; w r.n. namalował akwarelowe widoki tego budynku (w zbiorach klasztornych), na jednym z nich umieścił m.in. przeora Bonifratrów, prymariusza szpitala i siebie. W l. 1900–6 szpital budowano pod kierunkiem Janusza Rawicz Niedziałkowskiego (podwyższony w l. 1929–33). Wg projektu T-ego z r. 1899 zbudowano w l. 1901–6 kościół paraf. p. wezw. św. Mikołaja w Przyszowej pod Limanową. Zaprojektował też w r. 1899 kaplicę dworską Sozańskich w Grzędzie koło Lwowa, dwór Skrzeczyńskich w Lubzinie koło Dębicy, willę Juliana Wanga we Lwowie przy ul. św. Zofii 3 (obecnie I. Franki 114) oraz rozbudowę ratusza i siedzibę Tow. Gimnastycznego «Sokół» w Jarosławiu. Dla Ignacego Korwin Milewskiego powstał t.r. (realizowany do r. 1905) projekt rozbudowy pałacu z galerią, na jego kolekcję obrazów, na wyspie Santa Caterina na Adriatyku koło Rovigno (obecnie Rovinj w Chorwacji). Z r. 1900 pochodzi projekt gmachu gimnazjum (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Jagiełły) w Dębicy, a z r. 1901 projekty kościołów paraf. p. wezw. Wniebowzięcia NMP w Kamionce Strumiłowej.
W r. 1901 objął T. katedrę rysunków odręcznych i ornamentalnych na Wydz. Architektury Szkoły Politechnicznej we Lwowie; w związku z tym przeprowadził się do Lwowa. W r. 1902 zaprojektował kościoły p. wezw. św.św. Zofii i Szczepana w Laszkach Murowanych koło Jarosławia (z kryptą grobową Zamoyskich) i św. Mikołaja w Lubzinie koło Dębicy, pałace Szeptyckich w Łaszczowie koło Tomaszowa Lub. i Żeleńskich w Grodkowicach koło Bochni oraz gmach gimnazjum (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Seweryna Goszczyńskiego) w Nowym Targu. Projekty eksponował t.r. na Wystawie Tow. Politechnicznego we Lwowie, a jego wykład Style u narodów czynnych opublikowało „Czasopismo Techniczne” (R. 20: 1902 nr 21). W l. 1901–3 był członkiem redakcji czasopisma „Architekt”. W konkursie w r. 1903 na projekt kościoła paraf. p. wezw. św. Elżbiety we Lwowie zdobył pierwszą nagrodę; okazała świątynia (zbudowana w l. 1904–11) stanowi do dziś jeden z charakterystycznych budynków Lwowa. Inny jego projekt, nagrodzony na tym konkursie, posłużył do budowy kościoła paraf. p. wezw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Tarnopolu (realizowany w l. 1904–8, niezachowany). W r. 1903 przystąpił T. do konkursu na kościół Jezuitów w Krakowie, lecz jego projekt nie został zrealizowany. T.r. przygotował projekt kościoła paraf. p. wezw. św. Anny w Wadowicach Górnych; świątynię (ukończoną w r. 1913) zbudowano jednak wg jego niezrealizowanego projektu z r. 1905 dla kościoła w Białoskórce (pow. tarnopolski). Również w r. 1903 zaprojektował dwór zwany Obory dla Piotra Colonna-Czosnowskiego w Dederkałach Wielkich koło Krzemieńca i grobowiec Rejów w Przecławiu oraz konserwację baszt zamku w Skałacie (zrealizowana w l. 1918–39). W r. 1903 objął katedrę kompozycji i architektury średniowiecznej w Szkole Politechnicznej. W r. 1904 wykorzystał swoje wcześniejsze projekty: plany kościoła w Otyni do budowy kościoła paraf. w Kaczycy (Cacica) na Bukowinie (dla kolonii górników solnych z Polski, ukończony w r. 1907) oraz dworu w Lubzinie do budowy dworu Kaczkowskich w Krośnie. Wg niezrealizowanego projektu kościoła dla Wrocanki koło Krosna z r. 1897, wzniesiono w l. 1905–7 kościół paraf. p. wezw. św. Antoniego Padewskiego w Bartnikach (pow. żyrardowski). W r. 1905 zaprojektował kościoły paraf. w Podhajczykach Justynowych (pow. trembowelski), p. wezw. Najśw. Serca Pana Jezusa w Bóbrce koło Krosna (zrealizowany w l. 1906–7), p. wezw. św. Stanisława Bp. i Męczennika w Osobnicy koło Jasła (zrealizowany w l. 1906–22) i p. wezw. św. Antoniego Padewskiego w Nagoszynie koło Dębicy (zrealizowany w l. 1922–5), a także grobowce Żuk-Skarszewskich w Przyszowej koło Limanowej i Skrzyńskich w formie piramidy w Zagórzanach koło Gorlic oraz kaplicę grobową Jana Zwiernickiego w Zwierniku koło Pilzna (niezrealizowana). W r. 1905 powstały również projekty pałacu Ponińskich w Horyńcu z kaplicą grobową (zrealizowany częściowo), pałaców Czarkowskich-Golejowskich w Wysuczce koło Tarnopola i Czetwertyńskich w Kijowie (oba niezachowane).
W r. 1904 wszedł T. do Grona Konserwatorów Galicji Wschodniej oraz został powołany do Centralnej Komisji ds. Badania i Ochrony Zabytków w Wiedniu. Konsultował t.r. budowę głównego dworca kolejowego we Lwowie oraz zaprojektował w r. 1905 otoczenie lwowskiego pomnika Adama Mickiewicza. W l. 1905–6 zajmował się projektami ochrony i adaptacji różnych zabytkowych budowli, m.in. cerkwi w Tłustem, oraz odbudowy po pożarze kościoła paraf. p. wezw. św. Jakuba w Brzesku; uczestniczył też we Lwowie w pracach komisji do odnowy fresków w kościele Bernardynów oraz w odnowie tamtejszego kościoła Dominikanów i kaplicy Boimów. W r. 1905 powołano go do kolegium rzeczoznawców sztuk plastycznych w Krakowie oraz do komitetu restauracji zamku na Wawelu; t.r. opiniował plan nowego zagospodarowania krakowskiego Rynku. W r. 1906 został dziekanem Wydz. Architektury Szkoły Politechnicznej we Lwowie. W tym czasie rozpoczął współpracę z Komisją ds. Badania Historii Sztuki w Polsce, działającą w ramach AU w Krakowie. Nie ustając w pracy architekta, zaprojektował w r. 1906 gmach Tow. Gimnastycznego «Sokół» w Pilźnie (zrealizowany w l. 1906–8), a w r.n. kościoły paraf. w Podwołoczyskach (pow. skałacki) i p. wezw. Wszystkich Świętych w Chorzelowie koło Mielca (zrealizowane w l. 1907–8). Ostatnimi pracami T-ego były projekty kościołów paraf. p. wezw. św. Marcina w Krościenku Wyżnym koło Krosna (zrealizowany w l. 1908–14) i p. wezw. św. Mikołaja w Kraczkowej koło Łańcuta (1908) oraz kaplicy szkolnej p. wezw. św. Kazimierza w Nowym Sączu (1908).
W trakcie ćwierćwiecza działalności stworzył T. liczne kościoły (zanotował, że było ich dziewięćdziesiąt), gmachy użyteczności publicznej, kamienice, wille, wiejskie dwory i pałace. Projektował również grobowce i otoczenia pomników, a wyjątkowo obiekty inżynierii miejskiej. Tworząc w schyłkowej fazie historyzmu, jako pierwszy w architekturze polskiej starał się uwolnić od jego schematów. Odwoływał się do estetyki malowniczości, wywodzącej się z osiemnastowiecznej angielskiej myśli o sztuce; stosował ekspresyjną fakturę, nieregularność, a nawet zawiłość rzutu i sylwety budynków oraz zróżnicowanie materiału i koloru przy uwzględnianiu walorów naturalnej zieleni czy refleksów w lustrze wody. Cechy te odnajdywał w sztuce średniowiecznej, głównie gotyckiej, którą (obok greckiej) uważał za nośnik «stylu żywego»; upatrywał je także w formach renesansu niderlandzkiego i niemieckiego, stąd «malowniczy eklektyzm» jego budowli. Trzymał się zasad «konstrukcyjnej polichromii», stosując wielobarwne materiały budowlane, rozmaite pod względem funkcji konstrukcyjnej i dekoracyjnej. Najczęściej tworzył elewacje z cegły o różnych wątkach, a niekiedy wypale; stosował niezwykłe, spękane guzy ceramiczne (produkowane wg własnej technologii), sugerujące «erozję» materiału. Powierzchnie ceglane uzupełniał wyolbrzymionym detalem kamiennym, sporadycznie wykonywanym także z cementu rzymskiego o charakterystycznej barwie. Naturalny i organiczny wygląd fasad (szczególnie z wcześniejszego, krakowskiego okresu twórczości) podkreślała zieleń, rozprowadzana jako pnącza dzikiego wina w specjalnych kanałach, pozostawionych w grubości murów (m.in. kamienica «Pod Pająkiem», zniszczone). Fakturę zewnętrzną wzbogacały kotwy kute w żelazie, niekiedy nawet mozaiki ceramiczne. T. nawiązywał do propozycji J. Ruskina, by na domach mieszkalnych uwieczniać «historię życia właściciela i jego doświadczeń», toteż na fasadach kamienic, zwłaszcza własnych, wkomponowywał kamienne inskrypcje ze swym nazwiskiem, datą budowy oraz łacińskimi sentencjami i symbolicznymi godłami, czasem nutami. Architektura kościołów T-ego mieści się w nurcie neogotyckim; były one wznoszone na planach krzyżowych, najczęściej z wieżami usytuowanymi niesymetrycznie i dominującymi w bryle; w fasadach wyróżniały się zwykle kamienne krzyże z ponadnaturalnej wielkości figurami Chrystusa Ukrzyżowanego na tle okna ostrołukowego lub rozetowego. T. przedstawiał czasem swe projekty na akwarelowych widokach, które wydawał jako cegiełki na ich budowę. Jego wrażliwość artystyczna miała również aspekt literacki: różnicując poszczególne części obiektu, sugerował legendę o wieloetapowej historii jego budowy. Aurę dawności i «symbolizm nastroju» uzyskiwał przez zawiłe układy przestrzenne i elewacje o tajemniczym wyrazie. Cechy te sytuują jego twórczość między tradycją romantyzmu a neoromantyzmem, którego był w Polsce prekursorem. Twórczość T-ego i jego uczniów (m.in. Romana Bandurskiego i Jana Rzymkowskiego w Krakowie) oraz naśladowców (m.in. Zenona Remiego w Nowym Sączu i Szczęsnego Zaremby w Tarnowie) miała wpływ na kształtowanie się krajobrazu kulturowego terenu, na którym powstawały jego dzieła. T-emu zawdzięczamy też termin «wieżowiec». Zmarł 1 V 1910 we Lwowie, został pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim w grobowcu rodzinnym (kw. W).
W zawartym w r. 1883 w Krakowie w kościele Norbertanek małżeństwie z Anną z domu Paryzek (ok. 1863 – 1926) miał T. córki: Jadwigę (1885–1950), zamężną od r. 1902 za Wilhelmem Ripperem, pionierem automobilizmu w Polsce, Marię (1886–1970), żonę Włodzimierza Ustjanowicza, automobilisty i prezesa Tow. Sportowego «Wisła» w Krakowie, a następnie baronową v. Gall, Janinę (1895–1946), wydaną za Mariana Franciszka Paszkowskiego, urzędnika bankowego, oraz Helenę, zmarłą w dzieciństwie.
We wrześniu 1910 na „Wystawie Architektury” V Zjazdu Techników we Lwowie pokazano prace T-ego. Film dokumentalny pt. „Śladami Teodora Talowskiego w Małopolsce” zrealizowali w r. 2012 Katarzyna Kotula i Tadeusz Bystrzak. Imieniem T-ego nazwano ulicę w Krakowie Pychowicach.
Portrety przez Tadeusza Popiela w Muz. UJ; Fot. w: Muz. Hist. M. Krakowa, „Tyg. Ilustr.” T. 6: 1892 nr 13 s. 257, nr 142, Pamiętnik Sokoła Krakowskiego 1885–1896, Kr. 1896; – Enc. Krakowa; Enc. Org. (1898–1904), XIV; Grodziska-Ożóg, Rakowice; Łoza, Architekci; Österr. Biogr. Lexikon, XIII z. 64; Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, P. 2006 z. 2; Słown. techników pol., z. 22 (fot.); Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, XXXII; Tymofijenko V., Zodči Ukraïny kincja XVIII – počatku XX stolit’. Biohrafičnyj dovidnyk, Kyïv 1999; – Bałus W., Architektura sakralna Teodora Talowskiego, „Zesz. Nauk. UJ. Prace z Hist. Sztuki” T. 20: 1992; tenże, Dom-przybytek – „nastrój dawności”. O kilku kamienicach Teodora Talowskiego, w: Klejnoty i sekrety Krakowa, Kr. 1994; tenże, Grupa Ukrzyżowania na fasadzie kościoła św. Elżbiety we Lwowie, „Przegl. Wschodni” T. 6: 1999–2000 nr 2 s. 311–24; tenże, Historyzm, analogiczność, malowniczość. Rozważania o centralnych kategoriach twórczości Teodora Talowskiego (1857–1910), „Folia Historiae Artium” T. 24: 1988; tenże, Pałace, dwory i wille Teodora Talowskiego, „Teka Kom. Urban. i Architektury” T. 21: 1987 s. 223–9; Beiersdorf Z., Architekt Teodor M. Talowski. Charakterystyka twórczości, w: Sztuka 2. połowy XIX wieku, Red. T. Hrankowska, W. 1973; tenże, Dwory w dorzeczu Prądnika (Cianowice), „Prądnik. Prace i Mater. Muz. im. Prof. Władysława Szafera” T. 26: 2016 s. 187–8; tenże, Kościoły Teodora M. Talowskiego w diecezji tarnowskiej, „Currenda” 1986 nr 4–6; tenże, Sokolnie w krajobrazie kulturowym i architektonicznym Galicji (Kraków, Wadowice, Jasło, Rzeszów, Jarosław), w: Rozwój przestrzenny miast galicyjskich położnych między Dunajcem a Sanem w okresie autonomii galicyjskiej, Red. Z. Beiersdorf, A. Laskowski, Jasło 2001; Biernat M., Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Tarnopolu, w: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Kościoły i klasztory rzymsko-katolickie dawnego woj. ruskiego, Kr. 2008 XVI; tenże, Kościół parafialny pw. Nawiedzenia Najśw. Panny Marii w Podhajczykach Justynowych, w: tamże, Kr. 2009 XVII; tenże, Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najśw. Panny Marii w Otyni, w: tamże, Kr. 2006 XIV; [Chołoniewski A.] Szary, Teodor Talowski „Życie i Sztuka” 1901 s. 530; Chrzanowski T., Dom „Pod Pająkiem”, „Spotkania z Zabytkami” 2001 nr specjalny; Ignacy Karol hrabia Milewski, postać niezwykła. W 170 rocznicę śmieci Ignacego Korwin Milewskiego, Kr. 2016; Frendo J., Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Jarosławiu w latach 1889–1939, „Roczn. Stow. Miłośników Jarosławia” T. 13: 1994–9 s. 67–8, 170; Gluzińska A., Kościół parafialny pw. św. Mikołaja w Wyżnianach, w: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Kr. 2003 XI; Górski E. M., Architektura XIX w., „Roczn. Krak.” R. 6: 1904 s. 154; Gutowski M., Gutowski B., Architektura secesyjna w Galicji, W. 2001; Hermann S., Wiadomości o parafii i kościele parafialnym w Suchej, Kr. 1901 s. 56–8; Hussakowska M., Malowniczy eklektyzm, „Magazyn Kult.” 1972 nr 4 s. 48–9; Kadłuczka A., Architektura i budownictwo do 1939 r., w: Dzieje miasta Nowego Targu, Nowy Targ 1991; tenże, Architektura i budownictwo Wadowic, w: Zin W. i in., Wadowice, miasto Jana Pawła II, Kr. 1997; Katalog zabytków sztuki w Pol., T. 4: Miasto Kraków, T. 3: Woj. rzeszowskie; Kontkowski J. L., Jezuicki kościół Serca Jezusa w Krakowie, Kr. 1994; Kornecki M., Drzewo genealogiczne architekta Teodora Maryana Talowskiego (mszp. w zbiorach autora); Krasny P., Kościół parafialny pw. Św. Elżbiety we Lwowie, w: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Kr. 2004 XII; Laskowski A., Nieznana willa Teodora Talowskiego w Jaśle, „Rzeszowska Teka Konserwatorska” 1999; Łoś W., Talowski, „Kur. Pol.” 1892 nr 96, 97; tenże, Teodor Talowski, „Tyg. Ilustr.” 1892 nr 142 s. 185–6; tenże, Z pracowni naszych mistrzów, W. 1897; Migrała L., Kościół i parafia św. Kazimierza w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2003; Migrała L., Zakrzewski L., Kościół kolejowy i parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2007; Minkiewicz W., Z powodu I Wystawy Architektury we Lwowie, „Czas. Techn.” (Lw.) 1910 nr 23 s. 369, nr 24 s. 384; Mokłowski K., Profesor Teodor Talowski, „Słowo Pol.” 1901 nr 503; Pol. życie artyst. 1890–1914; Purchla J., Architekci krakowscy na Politechnice Wiedeńskiej w XIX wieku, w: Architektura XIX i początku XX wieku, Red. J. Grygiel, Wr. 1991; tenże, Jak powstał nowoczesny Kraków, Kr. 1990; Samek J., Ze studiów nad oeuvre architekta krakowskiego Teodora Talowskiego, „Krzysztofory. Zesz. Nauk. Muz. Hist. M. Kr.” 1985 nr 12 s. 41–6; [Sarnecki Z.] Radost, Teodor Talowski, „Świat” R. 3: 1890 s. 260; Sepioł J., Talowski Fecit, „Architektura” 1977 nr 5 s. 57–9; Skrzypczak J., Grobowiec Rejów w Przecławiu. Koncepcje projektowe Teodora Talowskiego,,,Roczn. Mielecki” T. 3: 2000 s. 101–11; tenże, Kościół parafialny w Chorzelowie dzieło architekta Teodora M. Talowskiego. Historia budowy i architektura, tamże R. 1: 1998 s. 25–35; tenże, Kościół parafialny w Wadowicach Górnych według projektu Teodora Talowskiego. Historia budowy i architektura, tamże T. 2: 1999 s. 190–204; Sołtysik A., Język form Teodora Talowskiego a współczesna kompozycja architektoniczna, Kr. 2012; taż, Teodor Talowski i jego willa pod Kozłem w Bochni, „Przestrzeń i Forma” T. 4: 2009 s. 6–7; Stański P. M., Konkurs na kościół św. Elżbiety we Lwowie, „Semper Fidelis” 2005 nr 5; Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877–1902. Pamiętnik jubileuszowy…, Lw. 1902 s. 96; Wójcik A., Orientaliści-podróżnicy na wystawach Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, „Roczn. Krak.” R. 81: 2015 s. 178, 186–7, 191; Zgórniak M., „Zamek Łoś” pod Krakowem i jego twórcy, tamże R. 79: 2013; – Mater. do dziej. ASP; – „Architekt” R. 2: 1900 z. 2 szp. 37–8, z. 5 tabl. IV, z. 7 tabl. IV, z. 12 s. 147, 165, 204 tabl. IV, R. 3: 1901 z. 1 tabl. III, z. 6 tabl. IV, R. 5:1903 tabl. 17, 19, 23–5, 35, 43, R. 6: 1904 z. 7 szp. 105–6, 108, 110, tabl. 15, 36, R. 7: 1905 z. 7 szp. 106–10, tabl. 36, R. 8: 1906 tabl. 41; „Czas. Techn.” (Kr.) R. 11: 1897 nr 5 s. 73, nr 9–10, R. 12: 1898 nr 5 s. 45, R. 13: 1899 s. 74; „Czas. Techn.” (Lw.) R. 16: 1898 nr 9 s. 129, nr 10 s. 158, nr 13 s. 184, nr 17, 19 s. 228, 247–88, R. 17: 1899 nr 1 s. 7, nr 5 s. 68, nr 9 s. 106, nr 17 s. 190, R.18: 1900 nr 7 s. 82, R. 20: 1902, R. 21: 1903 nr 14 tabl. XVI, R. 22: 1904 nr 4 tabl. VII–X, R. 23: 1905 nr 2 tabl. II–VI, nr 14 s. 243, nr 22 s. 384, R. 24: 1906 nr 2 s. 34, R. 28: 1910 nr 7 s. 82, nr 8 s. 95, nr 9 s. 116, nr 17 tabl. XV, XVII–XIX, nr 24; „Gaz. Lwow.” 1906 nr 71, 1907 nr 40; „Głos Narodu” 1897 nr 202; „Nowa Reforma” 1907 nr 151, 371, 499; „Pol. Kraków. Pismo Ilustr…” R. 1: 1907 s. 38–42; „Tyg. Ilustr.” 1903 nr 13; – Wspomnienia pośmiertne: „Architekt” R. 11: 1910 z. 5 szp. 82–3, „Czas. Techn.” (Lw.) 1910 nr 17 s. 243, „Gaz. Lwow.” 1910 nr 100, Kalendarz Czecha, 1911 s. 84–85, „Nowości Ilustr.” 1910 nr 9, „Świat” T. 5: 1910 nr 20 s. 16, „Tyg. Ilustr.” 1910 nr 20; – Parafia rzymskokatol. w Zasowie: Liber baptisatorum par[ochiae] Zassow, 1857 t. 2 s. 85.
Zbigniew Beiersdorf