Skonieczny Teodor (1852–1910), rzeźbiarz, właściciel warsztatu rzeźbiarsko-kamieniarskiego. Ur. 9 XI w Warszawie, był synem Franciszka i Tekli z Gutwińskich.
S. uczęszczał w Warszawie do Klasy Rysunkowej, rzeźby uczył się w pracowniach rzeźbiarskich Bolesława Syrewicza (przez 6 lat) i Ludwika Kucharzewskiego (3 lata). Do pierwszych poważniejszych prac S-ego (wykonanych jeszcze w okresie nauki) należały: Madonna (płaskorzeźba popiersia w marmurze, wystawiona i zakupiona do rozlosowania wśród członków przez Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w r. 1873) i biust Diany (marmur kararyjski), który S. zaliczał do ważniejszych swych prac artystycznych, Popiersie mężczyzny (ok. r. 1875, gips), Portret damy (ok. r. 1877, medalion, gips). W początkach l. osiemdziesiątych XIX w. S. wyjechał na studia do Krakowa, gdzie zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych (SSP), jednak z powodu choroby oczu po kilku miesiącach powrócił do Warszawy. Nie wiadomo, czy dla dalszej nauki wyjeżdżał za granicę, jak podano w nekrologu; sam artysta we własnoręcznie spisanej w r. 1888 notce nic o tym nie wspomina. S. od r. 1886 prowadził w Warszawie warsztat rzeźbiarsko-kamieniarski przy ul. Dzikiej 59 (później 76); od r. 1908 zakład mieścił się na własnej posesji S-ego przy ul. Dzikiej 61. S. był jednym z bardziej aktywnych członków (zawiązanej w r. 1888 w Warszawie) Spółki Artystycznej Malarzy, Rzeźbiarzy i Budowniczych. Brał udział w jej Salonach i często korzystał z jej pośrednictwa przy zamówieniach dla kościołów. Przyjaźnił się z rzeźbiarzem Antonim Kurzawą w czasie jego pobytu w Warszawie; za zgodą Kurzawy pozlepiał rozbity przez niego posąg „Mickiewicz budzący geniusza poezji” (1890).
S. rzeźbił w marmurze, granicie, kamieniu i drewnie, niektóre jego prace były odlane w terakocie i brązie. Główną domeną jego działalności rzeźbiarskiej były pomniki nagrobne, z których ok. 20 zachowało się na warszawskim cmentarzu Powązkowskim. S. stosował dość szeroki repertuar form i kompozycji nagrobnych. Do najczęstszych przedstawień należała figura Chrystusa upadającego pod krzyżem, umieszczona m. in. na nagrobkach rodzin: Wągrowskich, Piekaczyńskich, Światopełk-Zawadzkich (1893), Piekarskich (1895), Joanny Grandes (1909). Postać zbolałej kobiety na nagrobku Wandy Piaszczyńskiej (1886), która swym drobiazgowym realizmem zwróciła uwagę prasy na młodego rzeźbiarza, została powtórzona w nagrobku Bronisławy Krajewskiej (zm. 1897). W kilku replikach S. wykonał postać anioła o rozwartych skrzydłach, stojącego pod krzyżem z napisem «Memento mori» (np. dla nagrobków Anieli i Feliksa Kozłowskich, 1895, Antoniny Kuryłło, zm. 1899), czy anioła obejmującego skrzydłami postać dziecka ustawiony na grobie Marii Wieczorkówny (zm. 1901). Całkiem odmiennie skomponowane i wykonane w różnych materiałach były alegoryczne postaci Smutku, zdobiące pomnik grobowy Edwarda Gołembiewskiego (zm. 1896, piaskowiec), i jeden z lepszych nagrobków wykonanych przez S-ego, już z pewnymi cechami secesyjnymi, Rocha Mianowskiego (1908, brąz). Wyjątkową w swym naturalizmie kompozycją była postać omdlewającego młodzieńca, podtrzymywanego przez anioła z zapaloną pochodnią, ustawiona na grobie Józefa Sonnenberga (1906, marmur kararyjski). Nagrobki Marii Belke (zm. 1885) i Józefa Uklejskiego zdobią kamienne figury ich patronów (Matka Boska Różańcowa, św. Józef). Niektóre nagrobki uzupełniał portret zmarłego, zazwyczaj płaskorzeźbiony w medalionie, lub prostokątnej plakiecie (m. in. na nagrobkach Belke, Gołembiewskiego, Krajewskiej). Nagrobek malarza Stefana Dąbrowskiego zdobi jego impresyjna podobizna na plakiecie w kształcie palety malarskiej. Poza Warszawą S. wyrzeźbił nagrobek ks. Tomasza Myślińskiego (zm. 1876) na cmentarzu kościelnym w Goleszynie koło Sierpca (nagrobek zniszczony, odnaleziono z niego tylko rzeźbioną głowę dłuta S-ego) oraz nagrobek Wawrzynka Zdziechowskiego (zm. 1898) na cmentarzu centralnym w Siedlcach (z figurą Chrystusa upadającego pod krzyżem).
S. wykonywał również liczne epitafia, czasem umieszczając w nich portret zmarłego, np.: Juliana Grochowskiego (zm. 1893) w kościele parafialnym w Miastkowie (z medalionem portretowym z białego marmuru), Marii Juszczykówny (zm. 1894, z płaskorzeźbą Chrystusa upadającego pod krzyżem) w kościele św. Jacka w Warszawie (uszkodzone), ks. Ezechiela Wasiłowskiego (zm. 1908) w kościele paraf. w Duczyminie koło Przasnysza (z popiersiem w brązie). Wiadomo, że S. wykonał epitafium Michaliny z Zaleskich Kossakowskiej dla przytuliska ubogich przy ul. Wilczej, a także dwie tablice (marmur kararyjski) upamiętniające Szymona Krzeczkowskiego, wmurowane w fasady kamienic przy Al. Jerozolimskich 78 i Smolnej 5 w Warszawie (zniszczone).
W zakresie twórczości S-ego leżała zatem także rzeźba portretowa, choć przykładów jej nie jest wiele. Wykonał dwa popiersia Adama Mickiewicza (1888 terakota i w r. 1889). W r. 1890 S. brał udział w konkursie na posąg Jana Królikowskiego (przedstawił go w roli Garricka w sztuce J. Premaraya „Doktor Robin”) dla foyer Teatru Wielkiego w Warszawie. W r. 1892 pokazał w TZSP Portret dra Gustawa Fritschego. W r. 1897 pracował nad popiersiem wysokiego rosyjskiego urzędnika Arkadiusza Tołoczanowa.
Bogatsza była twórczość S-ego w zakresie rzeźby religijnej. Poza przedstawieniami związanymi z nagrobkami, często powtarzanym przez niego motywem był krucyfiks (m. in. pokazany na wystawie w TZSP w r. 1886, inny, w drewnie, był przeznaczony do jednego z kościołów katolickich w USA, prawdopodobnie do nowo zbudowanego przez gminę polską w Jersey City; do tego kościoła S. wyrzeźbił również figurę Chrystusa Pana). S. rzeźbił też posągi Madonny, np. Najśw. Marii Panny Łaskawej na podest schodów wejściowych przed kościołem św. Karola Boromeusza na Powązkach w Warszawie (1899, wykuty w kamieniu), Najśw. Marii Panny Niepokalanie Poczętej dla cmentarza kościelnego w Andrzejewie koło Ostrowi Maz. (1904). Posąg Madonny wyrzeźbił także S. dla Domu Sierot przy ul. Rakowieckiej w Warszawie (1902); tam też przed budynkiem ustawiono posąg św. Józefa (1901). Dla warszawskich świątyń rzeźbił kamienne posągi świętych: Leona i Wincentego à Paulo do ozdoby fasady kościoła Wszystkich Świętych (1892, zniszczone), Michała Archanioła i Floriana – patronów budowanego wówczas kościoła na Pradze (1894), gdzie wraz z Teodorem Gundelachem wykonywał wszystkie roboty kamieniarskie (m. in. mensę ołtarzową w stylu neogotyckim, wg projektu Piusa P. Dziekońskiego, do kaplicy przedpogrzebowej, 1898). W Salonie Artystycznym w r. 1891 pokazał nadto posągi świętych Bonawentury i Bernarda, przeznaczone do nieokreślonego kościoła na prowincji oraz 8 drewnianych figur świętych do ozdoby cyborium (projekt architektoniczny Stefan Szyler) – dla nieznanej nam świątyni. Wspólnie z Bronisławem Holtzem podjął się S. prac rzeźbiarskich do ołtarza kościoła katolickiego w Rydze (1892).
Z zakresu dekoracji architektonicznej dorobek S-ego obejmuje płaskorzeźbę Rolnictwo (1887), zdobiącą fronton gmachu Dyrekcji Szczegółowej Tow. Kredytowego Ziemskiego w Piotrkowie (nie zachowana), oraz (wykonane wg projektu F. Braumanna) cztery figury alegoryczne – Rolnictwo, Przemysł, Handel i Praca, ustawione na kolumnach domu E. Wedla przy ul. Szpitalnej w Warszawie. S. próbował również swych sił w popularnej wówczas rzeźbie rodzajowej; niewielkich rozmiarów, najczęściej wypalane w terakocie figurki, cieszyły się sporą wziętością, szczególnie w kręgach mieszczańskich, np. Poliszynel, Sielanka (1891). Wystawione przez S-ego w Piotrkowie rzeźby przedstawiające tańce polskie Polonez i Mazur, były najpewniej replikami znanych kompozycji A. Kurzawy.
Prace S-ego, często powielane, wykonywane przez zakład wedle jego kompozycji, prezentują nierówny poziom. Większość z nich cechuje realizm, a nawet naturalizm szczegółów strojów, zwłaszcza kobiecych. W późniejszym okresie widoczny jest w jego twórczości zwrot ku secesyjnej dekoracyjności postaci i elementów zdobniczych.
S. wystawiał swe prace w Warszawie w TZSP w l. 1873, 1874 (?), 1877, 1882, 1886, 1890, 1891, 1892, 1893, 1905, w Salonie Aleksandra Krywulta w l. 1893, 1895 (Wacław i Maria), a także w Salonie Artystycznym Spółki Artystów Malarzy, Rzeźbiarzy i Budowniczych w l. 1891, 1894 (terakota Pożegnanie Marii), 1895, w księgarni Jędrzejewicza w Piotrkowie (1887). Od r. 1906 S. prowadził kursy kompozycji i modelowania w Salach Rysunkowych przy warszawskim Muzeum Przemysłu i Sztuki Stosowanej; w r. 1907 zaliczono go do tych nauczycieli, którzy «istotnie mogą pochwalić się wynikami swych trudów» („Świat” 1907). Zmarł po długiej chorobie 14 XI 1910 w Warszawie; pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.
S. pozostawił żonę Kazimierę z Jastrzębskich i dwie (nieletnie wówczas) córki bliźniaczki: Zofię i Irenę.
Grajewski, Bibliogr. ilustracji; Pol. Bibliogr. Sztuki, III; Enc. Org., XIII; Słown. Artystów Pol. (Kurzawa Antoni); Jeziorowski W., Album Powązek, W. 1915 s. 103; Katalog zabytków sztuki w Pol., S. Nowa, IX z. 1: Łomża i okolice; – Gagatnicki A., Kościół Wszystkich Świętych w Warszawie, W. 1893 s. 60; Kołaczkowski J., Wiadomości z przemysłu i sztuki w dawnej Polsce, Kr.–W. 1880 s. 652; Kwiatkowska M. I., Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, W. 1995; Ostas C., Zabytki Siedlec – Nekropolie, w: Siedlce 1448–1995. 450-lecie nadania praw miejskich, Siedlce 1996 s. 291; Płażewska, Warsz. Salon A. Krywulta; – Adresy Warszawy na r. 1909, Oprac. A. Żwan, W. 1909; „Ruch” – Kalendarz encyklopedyczny na r. 1887, W. s. 112; – „Biesiada Liter.” 1892 I półr. s. 246, II półr. s. 139, 1893 I półr. s. 106, 1899 I półr. s. 332, 1906 II półr. s. 40; „Gaz. Pol.” 1875 nr 50; „Kłosy” T. 49: 1889 s. 319; „Kraj” (Pet.) 1895 II półr. s. 27; „Kur. Warsz.” 1873 nr 113, 225, 1886 nr 151b, 331a, 1887 nr 110, 1888 nr 190, 191, 193, 216, 1889 nr 72, 1890 nr 264, 268, 1891 nr 283, 287, 301, 336, 347, 355, 1891 nr 194, 275, 317, 1893 nr 3, 1894 nr 131, 1899 nr 36, 1905 nr 276, 1906 nr 112, 1910 nr 316, 317, 318; „Świat” 1906 nr 39 s. 20, nr 44 s. 17, 1907 nr 2 s. 21, nr 38 s. 18; „Tydzień” (Piotrków) 1887 nr 29, 31; „Tyg. Ilustr.” 1890 I półr. s. 159, 1893 I półr. s. 94, 1894 II półr. s. 335, 351, 1895 II półr. s. 47, 143, 1897 I półr. s. 498, 1898 II półr. s. 569, 573, 1899 I półr. s. 171; „Wędrowiec” 1893 I półr. s. 70, 1898 II półr. s. 646; – ASP w W.: Katedra Konserwacji i Restauracji Rzeźby Kamiennej, Antoniak K., Dokumentacja konserwatorska nagrobka rodziny Piekarskich i Grzybowskich z cmentarza Powązkowskiego, W. 1985, (mszp.), Gazda W., Konserwacja grobowca Anieli i Feliksa Kozłowskich z cmentarza na Powązkach, W. 1987 (mszp.); B. Publ. m. st. W.: Archiwum Przeglądu Tygodniowego, rkp. akc. 892 (Zbiór życiorysów polskich literatów, malarzy, rzeźbiarzy […] użyty do Kalendarza „Ruch”, k. 169); USC Warszawa Wola: Akta stanu cywilnego (Księga zgonów w parafii św. Augustyna); Hipoteka Warszawska: Księga wieczysta posesji nr hip. 6634.
Maria I. Kwiatkowska