Ciesielski Teofil (1846–1916), dr fil., prof. Uniw. we Lwowie, ur. się w Grabowie w Wielkopolsce 17 XI, nauki gimnazjalne pobierał w Ostrowie i Śremie; studiował na uniwersytetach w Berlinie i we Wrocławiu. We Wrocławiu w r. 1871 uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy pt. Untersuchungen über die Abwärtskrümmung der Wurzel. Zrazu był asystentem przy katedrze fizyki, później kustoszem Muzeum Botanicznego w Uniwersytecie Wrocławskim. Już 26 VI 1872 przedstawiony w ternie obok J. Baranieckiego i E. Janczewskiego, został zamianowany zwyczajnym profesorem botaniki na Uniwersytecie Lwowskim. Z jedyną wówczas katedrą botaniki we Lwowie związany był niewielki ogród botaniczny i szkoła ogrodnicza. C., który zwrócił na siebie uwagę świata naukowego dzięki swej rozprawie doktorskiej, więcej niż botanice poświęcał się ogrodnictwu i pszczelnictwu. Poza bardzo nielicznymi artykułami w czasopismach przyrodniczych, jak np. o wpływie środków antyseptycznych na rozwój niektórych bakterii (Kosmos 1876), z zakresu botaniki spotykamy tylko jego referaty w sprawozdaniach ze Zjazdów Lekarzy i Przyrodników. Tak np. w r. 1874 na zjeździe niemieckich lekarzy i przyrodników we Wrocławiu C. wygłosił referat, związany treścią z jego doktorską pracą na temat Über die Einwirkung der Schwerkraft im positiven und negativen Sinne auf Pflanzenteile (Bot. Ztg. T. 33, 71–3, 1875). W związku z tym samym zagadnieniem na II Zjeździe Polskich Lekarzy i Przyrodników w r. 1875 mówił o wpływie siły ciężkości na wzrost roślin dwuliściennych, na X Zjeździe we Lwowie w r. 1908 zajmował się kwestią, czy teoria Darwina o wrażliwości korzenia jest prawdziwą, to znów pytaniem, jak powstaje siła parcia korzeniowego, albo jak rozchodzą się po roślinie pokarmy pobrane korzeniami, czy w błonach tkanki drzewnej, czy też w przestworach cew. Rozważania te przeważnie nie wnosiły nic nowego, czasem bywały spóźnione i zwykle nie ukazywały się w piśmiennictwie naukowym. Na IV Zjeździe w r. 1884 w Poznaniu C. zreferował mechanizm ruchu Okrzemek (Diatomeae) i opisał rozwój Bacillus Preussii, bakterii wywołującej choroby pszczół. Na V Zjeździe w r. 1888 we Lwowie demonstrował przyrządy własnego pomysłu i konstrukcji, jak »fitofonograf« »znaczący i sygnalizujący wzrost roślin« oraz przyrząd »z 5 sztucznych komórek, wskazujący działanie siły ciężkości na dyfuzję«. Najwięcej może wzbudził zainteresowania referat C-go, wygłoszony na XI Zjeździe w Krakowie pt. Od czego zależy tworzenie się, osobników tak męskich jak żeńskich u roślin, zwierząt i ludzi. Referatu tego wysłuchano na posiedzeniu połączonych sekcji biologicznych zjazdu. Wywołał on bardzo żywą dyskusję, ale też ostrą krytykę. Krytyka przeniosła się również do pism fachowych, gdy C. ogłosił go drukiem po polsku i po łacinie (Lw. 1911). W »Kosmosie« (t. 36 str. 1105, 1911) poddał go ujemnej ocenie Raciborski, a w »Botanisches Centralblatt« (t. 120, str. 147, 1912, Jena) E. Janchen (Wiedeń). Nadmienić należy, że C. był również autorem podręczników i wydał wspólnie z T. Czajkowskim w r. 1898 Wiadomości z zakresu nauk przyrodniczych dla dopełniających kursów rolniczych oraz samodzielnie w r. 1899 Zarys botaniki. Całą działalność C-go na polu botaniki bardzo surowo ocenił J. Rostafiński w zbiorowym dziele wydanym w Krakowie r. 1918 pod redakcją F. Konecznego pt. »Polska w kulturze powszechnej«. C. należał do założycieli Tow. Przyrodników im. Kopernika.
Bardziej owocną była działalność C-go na polu ogrodnictwa i pszczelnictwa. Już w r. 1875 zorganizował on Tow. Pszczelniczo-Ogrodnicze, któremu przewodniczył przez 16 lat, a przez lat 40 wydawał i redagował założony przez siebie miesięcznik »Bartnik Postępowy«. Drukował tam liczne artykuły, m. i. o powstawaniu, rozwoju i leczeniu gnilca (1875), o najnowszych doświadczeniach nad gnilcem u pszczół (1878) lub o zasadach dobrej zimowli pszczół (1896). Nie małe również zasługi położył C. na tym polu jako autor podręczników. Wydał on Bartnictwo (Lw. 1888, t. II), Gospodarstwo w pasiece (1899), Warzywnictwo wspólnie z A. Hergetem (1901) i Miodosytnictwo (Lw. 1890). Celem rozpowszechnienia znajomości ogrodnictwa i pszczelnictwa wśród ludu wydawał »Kalendarz pszczelniczo-ogrodniczy«.
Również wybitną działalność rozwijał C. na polu społecznym jako organizator i przez wiele lat prezes Tow. Właścicieli Realności m. Lwowa, jako członek Komitetu Tow. Gospodarskiego, dalej jako członek Zarządu Tow. Pedagogicznego, jako wieloletni członek Rady m. Lwowa i członek Rady Szkolnej Krajowej, wreszcie jako wydawca ilustrowanego »Ogniska Domowego« w l. 1886–8 oraz współredaktor »Miesięcznika Galic. Tow. Ochrony Zwierząt«. Zmarł 8 V 1916.
Starzyński St., Historia Uniwersytetu Lwowskiego, 1869–1894, Lw. 1894; Kronika Uniwersytetu Lwowskiego, I 1894/5–1897/8, Lw. 1899; Hahn W., Kronika Uniwersytetu Lwowskiego, II 1908/9–1909/10, Lw. 1912; »Pamiętnik Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich« II, IV, V, X, XI; »Kosmos« 1911, t. 36, s. 1105; »Botanisches Centralblatt« 1912, t. 120, s. 147; Dzieło zbiorowe pod red. F. Konecznego, Polska w kulturze powszechnej, cz. II Kr. 1918, 280–8.
Seweryn Krzemieniewski