Nowiński Tomasz h. Nowina (1746–1830), ostatni generał zakonu bożogrobców w Polsce. Był synem Bartłomieja. Nie jest pewne, czy studiował w Akad. Krak. Po wstąpieniu do zakonu bożogrobców w Miechowie otrzymał tamże w r. 1770 święcenia kapłańskie. Prawdopodobnie ukończył studium klasztorne, a w r. 1775 został wysłany na dalsze studia teologiczne do Rzymu, bowiem bożogrobcy mieli osobny fundusz na te cele w Rzymie dla najzdolniejszych młodych zakonników. N. studiował w Rzymie w klasztorze generalnym Minerwa OO. Dominikanów i 7 I 1778 uzyskał doktorat teologii. Po powrocie do kraju był pomocnikiem proboszcza Bonawentury Chrysta w Gnieźnie, następnie w l. 1787–8 proboszczem w Skaryszowie i prawdopodobnie wtedy został kustoszem. Na kapitule generalnej 1 XII 1787 został obrany proboszczem generalnym miechowskim (generałem zakonu). Zapewne funkcję tę objął w r. 1788 (Tobiasz) lub w r. 1789. W celu uzyskania funduszów dla znajdującego się w trudnych warunkach materialnych zakonu N. na kapitule 31 VII 1789 zaproponował utworzenie odznaki z ozdobnym dyplomem dla osób świeckich, które za opłatą chciałyby wstąpić do Bractwa św. Grobu. Skromna początkowo odznaka – w celu zachęty – przybierała coraz ozdobniejsze formy, upodobniając się do orderu. Z czasem noszenie takiego «orderu», zwanego miechowskim, stało się przedmiotem drwin, nawet w literaturze. N. dokończył odbudowę spalonego w r. 1745 kościoła miechowskiego, ufundował w nim w r. 1790 dzwon, a w r. 1802 klasycystyczny pomnik fundatora klasztoru, Jaksy. Odbudowany kościół konsekrował 15 VII t. r. W r. 1797 N. jako generał bożogrobców zgodził się na zorganizowanie i utrzymanie z funduszu klasztornego czteroklasowej szkoły niemieckiej w objętym przez zakon pojezuickim kolegium Św. Barbary w Krakowie. Niemiecka szkoła istniała do r. 1809.
W r. 1813 został N. prałatem, a 23 IX 1816 Pius VII prekonizował go na tytularnego biskupa biblijskiego. Konsekrowany został 27 X t. r. w Miechowie. W l. 1809–30 był tamże sędzią pokoju. Po kasacji klasztoru w r. 1819 N. pełnił nadal funkcje proboszcza w Miechowie. Interesował się historią klasztoru i polecił kontynuować „Miechovię” Samuela Nakielskiego. W tej sprawie w r. 1825 korespondował z J. S. Bandtkiem. Zmarł w Miechowie 4 I 1830. Pochowany został w podziemiach kościoła, a jego epitafium znajduje się w kościele.
Portret N-ego w przedsionku zakrystii kościoła parafialnego w Miechowie (reprod. w: Tobiasz M., Bożogrobcy w Miechowie, „Nasza Przeszłość” T. 17: 1963 po s. 56); – Enc. Kośc.; Uruski; – Pęckowski Z., Miechów, Kr. 1967; Pękalski P., O początku, rozkrzewieniu i upadku zakonu XX Kanoników Stróżów Św. Grobu Jerozolimskiego, Kr. 1867 s. 120–1, 132, 166; Wiśniewski J., Dekanat miechowski, Radom 1917 s. 114 i n.; – Girtler K., Opowiadania. Pamiętniki z lat 1832–1857, Kr. 1972; – Arch. Paraf. w Miechowie: Acta Conventus Generalis Miechoviensis… ab Incarnatione Domini 1774 inchoata (rkp.).
Andrzej Wędzki