Pruszak Tomasz Tadeusz h. Leliwa (ok. 1724–1808), kasztelan gdański. Był synem Józefa (zob.) i Elżbiety z Piaskowskich.
W połowie lat pięćdziesiątych XVIII w., kiedy ojciec P-a współpracował jeszcze z «familią», towarzyszył Adamowi Kazimierzowi Czartoryskiemu jako opiekun w podróżach zagranicznych do Niemiec, Włoch, Francji i w r. 1757 do Anglii. Później poświęcił się zapewne służbie wojskowej i przed r. 1764 uzyskał stopień podpułkownika dragonii. W bezkrólewiu 1763/4 r. opowiedział się za Czartoryskimi. Udzielił im też poparcia na niedoszłym sejmiku generalnym Prus Królewskich w Grudziądzu 27 III 1764. Przyniosło mu to awans na pułkownika. W styczniu 1767 otrzymał ponadto star. przedborskie w woj. sandomierskim. Pociągnęło to za sobą jednak spór z Piotrem Małachowskim, synem poprzedniego posesora Adama. Na sejmie 1767/8 r. polecono tę sprawę zbadać specjalnej komisji. Ostatecznie doszło do ugody i w lipcu 1768 starostwo to przejął P. Małachowski. W konfederacji radomskiej i barskiej P. nie brał udziału. Po pierwszym rozbiorze przeniósł się na stałe do Warszawy, gdzie miał pałac przy ul. Marszałkowskiej i dworek. Po śmierci ojca został 11 IV 1775 mianowany kaszt. gdańskim. Brał udział w pracach sejmu 1776 r., podpisał utworzoną wówczas prokrólewską konfederację. Przyniosło mu to 22 XII 1776 Order Św. Stanisława, a w r. 1780 Order Orła Białego. Na sejmach 1778 i 1780 r. wchodził w skład deputacji do sprawdzenia rachunków Komisji Skarbu Lit. Wiązało się to z głośną sprawą upadku Antoniego Tyzenhauza. Na sejmach 1780–6 r. wybierany był w skład sądów sejmowych, a w r. 1786 wszedł w skład sądu asesorskiego. W czerwcu 1787 powołano go na członka wyznaczonej przez Referendarię Kor. komisji, która miała rozpatrzyć spory między mieszkańcami wsi Jeziorna i Okruszyn a Szymonem Dzierzbickim. P. podpisał konfederację utworzoną na Sejmie Wielkim w r. 1788. Był w dobrych stosunkach z Adamem Naruszewiczem i w r. 1791 użyczył mu swego pałacu w Warszawie.
P. uchodził za człowieka zamożnego. Rodzinną wieś Słupy w pow. tucholskim sprzedał w r. 1780, lecz miał spore dobra, prawdopodobnie w woj. łęczyckim. Przypuszczalnie nie był żonaty. Zmarł 16 V 1808 w Warszawie.
Kossakowski S. K., Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, W. 1872 III/2 s. 13; Niesiecki; Uruski; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; tenże, Kawalerowie; – Bär M., Der Adel und der adlige Grundbesitz in Polnisch-Preussen, Leipzig 1909; Dębicki L., Puławy (1762–1830), Lw. 1887 I 17; Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz, Londyn 1971 II; Libiszowska Z., Życie polskie w Londynie w XVIII wieku, W. 1972; Smoleński W., Mieszczaństwo warszawskie, W. 1917 s. 421, 442; Waszkiewicz J., Jurydyka Bielino, w: Warszawa XVIII w., Z. 1, W. 1972; Arch. Wybickiego, II; – Jakubowski W., Listy do Jana Klemensa Branickiego, W. 1882 s. 99; Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII wieku, W. 1957 II; Lustracja województwa sandomierskiego 1789, Wr. 1965 I; Mémoires du roi Stanislas-Auguste, II; Naruszewicz A., Korespondencja, Wr. 1959; Vol. leg., VIII 765, 835, 966, IX 3, 9, 32, 33, 47; – WAP w Tor.: VII 55 k. 85.
Jerzy Dygdała