Sokoliński (Drucki Sokoliński) Tymofiej, kniaź (zm. ok. 1585), sędzia ziemski i marszałek orszański. Pochodził z rodu ruskich kniaziów Druckich, z linii dziedziczącej na włości Sokolin (Sokolnia) w pow. orszańskim, był synem Jurija Semenowicza (XV/XVI w.), dworzanina hospodarskiego, i Hanny, bardziej znanej pod późniejszym zakonnym imieniem Azafii (Agafii?), bratem, zapewne starszym, Pawła (zob.).
W młodości służył S. na dworze woj. połockiego, późniejszego kaszt. trockiego, Piotra Kiszki. W l. 1530–48 był zaangażowany w liczne procesy majątkowe. W r. 1530 wraz z innymi Sokolińskimi procesował się z kniaziem Semenem Jamontowiczem Podbereskim, dzierżawcą kiernowskim, o Krywino (Krywin) w woj. połockim. W l. 1532–3 wspólnie z bratem Pawłem toczył proces ze stryjem Andrzejem Semenowiczem o wwiązanie w jego majętność Milkowicze (Miłkowicze) w zamian za Krywin, należny braciom Sokolińskim na mocy zapisu testamentowego ich babki, a którą to majętność stryj musiał w myśl wyroku sądowego przekazać kniaziowi Podbereskiemu. W r. 1541 obaj bracia znowu procesowali się ze stryjem oraz braćmi stryjecznymi Michałem i Iwanem Wasylewiczami i z kniaziem Jurijem Tymofiejewiczem Massalskim, mężem stryjecznej siostry Hanny, o wydzielenie czwartej części dóbr Sokolin (pow. orszański). W r. 1546 uczestniczył S. w akcji sądowej wszystkich kniaziów Druckich (oprócz Sokolińskich wymieniono także Horskich, Lubeckich, Oziereckich i Tołoczyńskich) w obronie Drucka, ich wspólnej ojcowizny, przed roszczeniami kniaziów Połubińskich. T.r. toczył nadto ponownie proces o Krywin z kniaziem J. Massalskim. W r. 1548 wspólnie z bratem brał udział w sprawie toczącej się między kniaziami Druckimi, a dworzaninem hospodarskim Hrehorym Jackowiczem Podbereskim o spadek po kniaziu S.J. Podbereskim oraz z kniaziami Wasylem, Hrehorym i Andrejem Odyncewiczami o Druck. W wyniku owych procesów ukształtował się stan posiadania S-ego. W r. 1552 należały do niego następujące majętności w Połockiem: dwór Krywino (Krywin) z siołami Bokłaże i Bieszenkowicze oraz – wspólnie z bratem – Milkowicze. W r. 1567 miał natomiast część Sokolina oraz Ulianowszczyznę i sioło Zaborie w pow. orszańskim.
Poślubiona ok. r. 1532 kniaziówna Owdotia Iwanowna Boratyńska wniosła S-emu w posagu dwór w podwileńskiej Mejszagole oraz 50 kop gr. lit. Dwór w Mejszagole musiał jednak wyprocesować od szwagra Iwana Iwanowicza Boratyńskiego (1537), podobnie jak należną mu sumę posagową, której wypłata ciągnęła się latami; ugoda w sprawie wypłacenia ostatniej raty została wyznaczona na 5 III 1558. Ponadto został S. wciągnięty w procesy majątkowe, toczące się w l. 1542–50 pomiędzy żoną i jej siostrami oraz szwagrami Iwanem, Bohdanem oraz nieletnimi Jaśkiem i Mikołajem (Miśkiem) Boratyńskimi o podział dóbr spadkowych. W r. 1563 był pozywany przez szwagra Mikołaja o zabicie jego brata Iwana.
Mniej wiadomo o działalności publicznej S-ego. Niewątpliwie w początku 1566 r. został mianowany pierwszym sędzią ziemskim orszańskim. Na wyprawę radoszkowicką jesienią 1567 wystawił ze swych dóbr w pow. orszańskim 5 jezdnych i 2 pieszych. Na sejmie grodzieńskim w lipcu 1568 r. wspólnie z bratem Pawłem oraz braćmi stryjecznymi Bohdanem i Andrianem (Andrzejem) wniósł do króla Zygmunta Augusta petycję o opatrzenie dobrami na Litwie z powodu zniszczenia podczas wojny ich majątków ruskich (Krywina i Milkowicz). Zapewne wówczas nadał mu Zygmunt August sioła Ulianowicze i Kadino w dzierżawie mohylewskiej. W 2. poł. 1568 i na początku 1569 wspólnie z podkomorzym orszańskim Hrehorym Podbereskim pełnił w pow. orszańskim funkcję poborcy (birczego) uchwalonego wówczas podatku. Dn. 26 II 1578 awansował (po bracie Pawle) na urząd marszałka orszańskiego. Jeszcze w r. 1582 wspólnie z bratem stryjecznym Andrzejem (Andrianem) oraz bratankami Jerzym Pawłowiczem, podkomorzym witebskim, i Januszem Bohdanowiczem procesował się z woj. brzeskim Hawryłem Hornostajem o kamienicę w Wilnie i sioło Ulianowicze. Tychże Sokolińskich pozywał w r. 1582 kaszt. lubelski Andrzej Firlej o sioła Ulianowicze i Kadino w dzierżawie mohylowskiej, ponieważ nadano im je tylko do czasu odzyskania dóbr dziedzicznych w Połockiem, do czego doszło po wojnach inflanckich. Jednakże Stefan Batory przedłużył Sokolińskim posiadanie owych siół o kolejne pięć lat.
S. był wychowany w tradycyjnym dla swej rodziny wyznaniu prawosławnym i zapewne dotrwał w nim do śmierci. Był kolatorem cerkwi w Milkowiczach. Zmarł w r. 1584 lub na początku 1585, gdyż na marszałkostwo orszańskie po jego śmierci mianowany został 24 IV 1585 Hrehory Podbereski.
Z małżeństwa z Owdotią Boratyńską miał S. syna Jarosława (zm. przed 1579), rotmistrza pieszego JKM na zamku w Winnicy na Bracławszczyźnie w l. 1566–9, oraz cztery córki. Pierwsza z nich Polonia (Apolonia) (zm. po 1590) była trzykrotnie zamężna, kolejno za: Andrzejem Mackowiczem, pisarzem ziemskim wileńskim, synem dworzanina królewskiego Andrzeja (zob.), Razmusem (Erazmem) Dowgirdem, sędzią ziemskim trockim, oraz woj. mińskim Bohdanem Sapiehą (zob.). Druga córka Raina (zm. po 1597) poślubiła najpierw Mikołaja Deszuka Kurklewskiego, a po jego śmierci wyszła powtórnie za Piotra Stecewicza. Trzecia córka – Hanna była żoną Jurija Dewiatego, a czwarta – Maryna wyszła za Bohdana Kłopota.
Boniecki, Poczet rodów; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 463–4; – Lappo I. I., Litovskij statut 1588 goda, Kaunas 1934 I cz. 1; tenże, Velikoe Kniažestvo Litovskoe za vremja ot zaklučenija Lublinskoj unii do smerti Stefana Batorija, S.-Pet. 1901; Lubavskij M., Litovsko-russkij sejm, Moskva 1901; – Arch. Sanguszków, VII; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, IV 249; Dokumenty Moskovskogo Archiva Ministerstva justicii, Moskva 1897 I 485–94; Lietuvos Metrika (1528–1547), Wyd. S. Lazutka ir I. Valikonyte, Vil. 1995 VI; Opis dokum. Vil. Centralnogo Archiva, Vil. 1908–12 VI, IX; Polockaja revizija 1552 goda, [Wyd.] I. I. Lappo, Moskwa 1905 s. 108, 109; Russkaja istoričeskaja biblioteka, Juriev 1914 XXX 517, Piotrograd 1915 XXXIII kol. 476; Script. Rer. Pol., V 227; – AGAD: Transkrypcje Metryki Lit. nr 201 s. 558–559, 599–609, 610–613, nr 206 s. 33–34, 71–72, 113–121, nr 210 s. 886–890, nr 211 s. 298–302, nr 212 s. 61 62, 114–120, 384–387, nr 216 s. 1224–1226, nr 218 s. 23–32, 370–371, 373; B. Nauk PAU i PAN w Kr.: rkp. 3374 k. 27–28; Lietuvos Mokslų Akademijos Centrinės bibliotekos rankraštynas w Wil.: F. 16–40 k. 16, F. 16–74 k. 27; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 (Metryka Lit.) nr 59 k. 73v., nr 73 k. 96v.–97.
Henryk Lulewicz