Pilecki Tytus (1840–1906), malarz. Ur. 4 I w miejscowości Stara Ves pod Kieżmarkiem na ziemi spiskiej (Słowacja), był synem Karola i Anny z domu Kostka. Uczył się w Wadowicach, następnie ukończył Instytut Techniczny w Krakowie. W l. 1859/60–1869/70 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Jana Matejki. Otrzymał stypendium na dalsze studia i w akademii monachijskiej był uczniem S. Wagnera i H. Anschütza. Na konkursach akademickich przyznano mu medale srebrne i brązowe. Po raz pierwszy wystawił w r. 1865 obraz Wieczorna modlitwa w krakowskim Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP). Tam też eksponował swe prace w l. 1866 (Wieśniacy niosący pomoc rannym), 1867, (Rybacy nadwiślańscy), 1870 i 1871 (studia portretowe i kwiaty), i w r. 1879 (Arab inaczej Beduin, odznaczony na konkursie akademii monachijskiej, pokazany również w warszawskim Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w r. 1880). Największą popularność zyskał jednak P-emu obraz Przebudzenie się Goplany, wystawiony w TZSP w r. 1879, zakupiony przez Michała Hulewicza do zbiorów w Warszewicach koło Chełmży i szeroko omawiany przez współczesną krytykę, która podkreślała «idealne traktowanie» postaci Goplany. Obraz był kilkakrotnie reprodukowany w czasopismach; jego drzeworytnicza odbitka znalazła się m. in. w II zeszycie „Albumu malarzy polskich” (Wiedeń 1884). Również w TZSP pokazał w r. 1889 Krakowską szynkareczkę miodu z XVII w. Już w latach siedemdziesiątych nawiązał P. kontakty w środowisku ziemiańskim Poznańskiego, Pomorza i Prus Zachodnich, zaczął malować na zamówienie portrety i inne obrazy. W galerii Sierakowskich w Waplewie znajdowały się w r. 1879 jego prace z tego wczesnego okresu. W r. 1882 artysta wziął udział w wystawie dzieł sztuki w Kijowie. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych przebywał P. na dworach ziemiańskich Poznańskiego i Pomorza, gdzie zyskał duży rozgłos jako portrecista. W r. 1891 podróżował po Włoszech i Afryce północnej. W r. 1895 wystawiał w Poznaniu. Od r. 1896 do śmierci mieszkał w Warszawie. P. zmarł 11 VI 1906 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
P. żonaty był z Heleną z Sumińskich 1. v. Thilenius. O potomstwie brak informacji.
W Muzeum Narodowym w Warszawie znajdują się obrazy P-ego: Autoportret, 2 portrety starszych mężczyzn, Portret młodej kobiety, scena historyczna: Kozacy na stepie, studium głowy chłopca z butlą (sygn., Capri 1891) oraz rysunek węglem i kredką Alegoria niepodległości Polski (pokazany na wystawie Sztuka Warszawska w Muz. Narod. w W. w r. 1962). Muzeum Narodowe w Poznaniu posiada 5 szkicowników artysty i obrazy olejne ofiarowane w r. 1908 przez żonę artysty do zbiorów Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk: Autoportret, Portret Michała Hulewicza, Portret mężczyzny i Portret młodej kobiety. Muzeum Narodowe w Krakowie ma Studium głowy męskiej z Tunisu (sygn. 1891) i Studium śpiącej dziewczyny. W wileńskim Muzeum Sztuk Pięknych jest Dziewczyna z książką, w Galerii lwowskiej – Portret rzeźbiarza Tadeusza Barącza. Wiele prac P-ego, zwłaszcza portretów, było własnością prywatną.
Autoportrety (olej.): w Muz. Narod. w W., i Muz. Narod. w P.; Fot. w: „Tyg. Ilustr.” 1906 półr. 1 s. 511; – Grajewski, Bibliografia ilustracji, (mylnie: Pilecki Gustaw); Pol. Bibliogr. Sztuki, I cz. 2; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Katalog galerii obrazów w Muz. im. Mielżyńskich Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu, P. 1912 poz. 481–3; Muzeum Narodowe polskie w Rapperswilu, Kr. 1906 s. 100; Piątkowski H., Katalog zbiorów Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, W. 1925 (z błędami); Rodziewicz K., Katalog zbioru hr. Sierakowskich w Waplewie, P. 1879; Sztuka warsz., Katalog; Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Katalog tymczasowy zbiorów, W. 1901; toż, Katalog zbiorów, W. 1938; – Matejko J., Listy do żony Teodory 1863–1881, Wyd. Maciej Szukiewicz, Kr. 1927; Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, II; – Kalendarz Warszawski popularno-naukowy Józefa Ungra, W. 1907; „Kłosy” 1871 t. 1 s. 331, 1877 t. 1 s. 320, 336, 1880 t. 1 s. 63 (H. Struve); „Kur. Liter.-Nauk.” 1938 nr 31 s. XI–XII (J. Eckhardt); „Kur. Warsz.” 1911 nr 58 s. 4; „Nauka Pol.” 1934 s. 146 (Polonica w Niemczech); „Spraw. Komitetu Tow. Zachęty Sztuk Pięknych” za r. 1880 s. 11; „Świat” 1906 nr 28 s. 24 (F. Cichocki); „Tyg. Illustr.” 1866 t. 1 s. 293 (M. Bałucki), 1880 t. 1 s. 27, t. 2 s. 267–8, 1895 t. 2 s. 15, 1896 t. 1 s. 476, 1906 t. 1 s. 511 (wspomnienie pośmiertne, fot.); „Wędrowiec” 1871 t. 2 s. 363, 1882 t. 2 s. 350; – Arch. Paraf. Św. Aleksandra w W.: Księgi metrykalne, poz. 319/1906; IS PAN: Materiały Słownika Artystów Pol.
Elżbieta Szczawińska