Świeciński Wacław Jan, przybrane nazwiska: Jan Perz, Wacław Święcicki, Święciński, Kwieciński, pseud.: Biały, Wróblewski, Brzeski, Dzięcioł, Ksawery, Stwosz, Tarzan, Tol, Tuwar, Tur (1896—1978), podpułkownik Wojska Polskiego, pułkownik Narodowych Sił Zbrojnych.
Ur. 27 IV w Kijowie, był synem Rudolfa, kapitana w armii rosyjskiej, i Marii z Krzyżanowskich.
Po ukończeniu w r. 1907 szkoły elementarnej w Kijowie Ś. uczył się w tamtejszym Władymirskim Korpusie Kadetów, w którym w maju 1914 zdał maturę. Skierowany 1 VIII t.r. do Konstantynowskiej Szkoły Artyl. w Piotrogrodzie, ukończył ją 14 V 1915 w stopniu chorążego. Jako młodszy oficer liniowy otrzymał w tym miesiącu przydział do 1. baterii 4. rezerwowego dyonu artyl. w składzie VII Armii stacjonującej na wybrzeżu Morza Czarnego, skąd 26 X t.r. został przeniesiony do 1. baterii 100. dyonu artyl. polowej (później 100. brygada artyl. polowej). W jej szeregach walczył w trwającej pierwszej wojnie światowej m.in. w rejonie Cumania i Bogusławki na Wołyniu, następnie w rejonie Czartoryska, Kostiuchnówki i Smolar nad Styrem (od 27 II 1916 w stopniu podporucznika). Po awansie 4 III 1917 na porucznika był od 7 VII t.r. starszym oficerem, a od 3 VIII dowódcą 2. baterii. Dn. 6 VIII został lekko ranny pod Brodami, po czym mianowany 8 IX podkapitanem (sztabskapitanem) został 8 XI jako rekonwalescent bezterminowo urlopowany, a 1 III 1918 ostatecznie zwolniony ze służby wojskowej. Wrócił wówczas do Kijowa, gdzie kontynuował podjęte jeszcze pod koniec r. 1917 studia na Wydz. Inżynieryjno-Budowlanym Kijowskiego Inst. Politechnicznego.
Dn. 19 III 1919 wstąpił Ś. w Kijowie do POW i został oficerem do zleceń bojowych jej Komendy Naczelnej 3 (KN 3) oraz zastępcą dowódcy POW na Wołyniu kpt. Wiktora Czarnockiego. Śledził przejeżdżające przez węzeł kolejowy w Kijowie transporty wojska i zaopatrzenia Armii Czerwonej oraz zbierał informacje o sieci łączności i dyslokacji wojsk na froncie ukraińskim. Podjął nieudaną próbę uwolnienia aresztowanych przez bolszewików kierownika i pięciu członków POW Okręgu Winnickiego (rozstrzelano ich dzień przed jego przybyciem). W lipcu t.r. współorganizował na Wołyniu polski oddział partyzancki KN 3 i został zastępcą jego dowódcy, Tadeusza Kruka-Strzeleckiego. Po zranieniu Strzeleckiego na początku sierpnia dowodził czasowo oddziałem; brał udział w akcji werbunkowo-agitacyjnej, a w poł. sierpnia uczestniczył w wypadzie na Nowy Zawód oraz w odsieczy w Pokostówce, gdzie uratowano polskich żołnierzy zaatakowanych przez kawalerię bolszewicką. Dn. 20 VIII został z całym oddziałem internowany pod Żytomierzem przez Ukraińską Armię Halicką. Zwolniony po czternastu dniach, przedostał się na tereny polskie i 6 IX zgłosił do WP; początkowo pozostawał w dyspozycji Naczelnego Dowództwa, a następnie został przyjęty do WP w stopniu kapitana (wg niektórych danych — porucznika). Uczestniczył w wojnie polsko-sowieckiej, walcząc na froncie litewsko-białoruskim jako dowódca baterii, a potem dowódca dywizjonu w: 12. p. artyl. ciężkiej (od 16 VII 1920), 14. p. artyl. ciężkiej (od 31 VIII t.r.) i 14. p. artyl. polowej (od 26 X); po zakończeniu wojny był dowódcą baterii i dywizjonu w 7. p. artyl. ciężkiej (od 11 XI 1922). Dn. 26 I 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana (ze starszeństwem z 1 VI 1919).
Od listopada 1923 studiował Ś. w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie; ukończył ją 30 IX 1925 (IV promocja) z dyplomem oficera Sztabu Generalnego. Od 30 XI t.r. służył w Sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu kolejno jako kierownik referatu wyszkolenia, referent osłonowy, p.o. zastępca i szef oddziału wyszkolenia. Dn. 3 V 1926 awansował na majora (ze starszeństwem z 1 VII 1925). Przeniesiony 7 XII t.r. do 20. p. artyl. polowej, dowodził w nim 3. dyonem (od 13 I 1927). Skierowany następnie do 20. DP, pełnił od 5 IV 1928 obowiązki oficera ds. inspekcji przy dowódcy dywizji, po czym od 27 VII 1930 był szefem sztabu 18. DP. Po awansie 1 I 1933 na podpułkownika został 4 XI t.r. zastępcą dowódcy 18. p. artyl. lekkiej w Ostrowi Maz., a od r. 1937 był zastępcą dowódcy i p.o. dowódcą 30. p. artyl. lekkiej w Brześciu nad Bugiem. Wszedł wtedy w konflikt z dowódcą Okręgu Korpusu nr IX w Brześciu, gen. Franciszkiem Kleebergiem, i oskarżony o niesubordynację został 30 VI 1939 usunięty ze stanowiska i przeniesiony do rezerwy kadrowej Okręgu; wobec wdrożenia postępowania superrewizyjnego, kierując się zasadami honorowymi, wystąpił o zwolnienie z wojska i 1 VII t.r. został przeniesiony do rezerwy. W okresie międzywojennym napisał szkic Oblężenie i zdobycie Modlina w lecie 1915 (niewyd., CAW).
Po wybuchu drugiej wojny światowej, mimo zgłoszenia się do służby, Ś. nie otrzymał przydziału liniowego. Ok. 8 IX 1939 na wschód od Warszawy zorganizował oddział żołnierzy z rozbitych jednostek i 12 IX t.r. dołączył z nim do Grupy Operacyjnej gen. Władysława Andersa. Wziął udział w walkach pod Węgrowem, ale 24 IX jego kolumna została rozbita w okolicach Krasnobrodu. Z częścią żołnierzy przebił się przez pierścień niemiecki, rozwiązał oddział i wrócił do Warszawy. W lipcu 1940 wstąpił do Związku Czynu Zbrojnego (uznającego zwierzchnictwo gen. Władysława Sikorskiego) i wraz z nim wszedł w skład Konfederacji Zbrojnej, w której został szefem Oddz. III operacyjno-szkoleniowego sztabu głównego, kierowanego przez płk. dypl. Tadeusza Kurcyusza (pseud.: Fiszer, Morski, Żegota). Po scaleniu we wrześniu 1941 Konfederacji Zbrojnej z ZWZ zorganizował sekcję artylerii i biuro studiów artyleryjskich w pionie operacyjnym Komendy Głównej (KG) ZWZ/AK. Skierowany pod koniec maja 1942 do Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK, pełnił w nim obowiązki szefa, a od marca 1943 szefa Kierownictwa Dywersji Okręgu (Oddz. VIII sztabu okręgu). Na początku czerwca 1943 przekazał swe obowiązki por. Janowi Piwnikowi (pseud. Ponury), a sam wrócił do Warszawy, gdzie otrzymał zadanie zorganizowania akcji czynnej struktur AK na Wołyniu; misja ta zakończyła się niepowodzeniem. W październiku t.r. został przeniesiony do rezerwy kadrowej KG AK.
Odnowiwszy kontakty z płk. Kurcyuszem, dowódcą Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ), Ś. 1 XI 1943 objął stanowisko jego zastępcy oraz szefa sztabu głównego tej organizacji; w KG AK otrzymał półroczny urlop. Pod pseud. Tuwar prowadził prace koncepcyjno-organizacyjne, m.in. przygotowywał instrukcje i plany dotyczące wystąpienia zbrojnego NSZ w czasie przewidywanego powstania powszechnego oraz opracowywał druki szkoleniowe i regulaminy. Dn. 20 XII t.r. awansował na pułkownika NSZ, a 3 II 1944 został przewodniczącym Specjalnej Komisji Personalnej. Wszedł także w skład zespołu redakcyjnego organu Dowództwa NSZ „Narodowe Siły Zbrojne”. Po podpisaniu 7 III t.r. umowy scaleniowej NSZ z AK, KG AK wysunęła jego kandydaturę na pełnomocnika dowódcy AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego ds. scalenia NSZ z AK. Po nagłej śmierci płk. Kurcyusza w nocy z 22 na 23 IV doszło do rozłamu w NSZ: na frakcję Obozu Narodowo-Radykalnego (ONR) z Radą Polityczną NSZ i nowym p.o. Komendantem Głównym NSZ ppłk. Stanisławem Nakoniecznikowem (pseud. Kmicic) oraz na frakcję Stronnictwa Narodowego, która zaproponowała Ś-emu stanowisko Komendanta Głównego struktur NSZ kontynuujących umowę scaleniową z AK. Po spotkaniu 2 V z Radą Polityczną NSZ Ś. propozycji tej nie przyjął, a ponadto zrezygnował z funkcji pełnomocnika ds. scalenia, na którą (również 2 V) został powołany przez gen. Komorowskiego. Związał się z niescalonym NSZ (ONR) i do 15 V pełnił obowiązki szefa sztabu KG NSZ, po czym został przez Nakoniecznikowa urlopowany. Na początku czerwca otrzymał funkcję inspektora okręgów IV (Rzeszów), VII (Kraków) i XIV (Lwów), ale już 27 VII nowy Komendant Główny NSZ (ONR) gen. Tadeusz Jastrzębski (pseud. Powała) powołał go na swego zastępcę i pełnomocnika na obszar okupacji sowieckiej (inspektora Obszaru Wschód NSZ) z zadaniem koordynacji działania struktur NSZ w okręgach: białostockim, siedleckim, lwowskim i lubelskim. Ś. pod pseud. Tur nie zdołał powołać inspektoratu, a jedynie wydał instrukcję zalecającą unikania mobilizacji do armii gen. Zygmunta Berlinga i odbył kilka podróży inspekcyjnych na podległy sobie teren. Pod koniec listopada podjął w Lublinie próbę stworzenia Komendy Ziem Wschodnich NSZ (ONR) z lokalnych komendantów terenowych, którzy nie podporządkowali się akcji scaleniowej; organizacja nie rozwinęła jednak szerszej działalności.
Dn. 4 I 1945 został Ś., jako Wacław Perz, aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i uwięziony w Zamku lubelskim; wraz z nim aresztowano jego ojca i żonę. Rozpoznany po przeszło miesiącu, został przewieziony do więzienia mokotowskiego w Warszawie, gdzie dalsze śledztwo nadzorował kpt. Józef Różański. Oskarżony 6 VII o «dążenie do obalenia siłą demokratycznego ustroju», stanął przed Wojskowym Sądem Okręgowym w Warszawie, który pod przewodnictwem ppłk. Piotra Parzenieckiego skazał go 18 VII na karę śmierci i utratę praw publicznych na zawsze. Dn. 27 VII dowódca Okręgu Warszawskiego, gen. Włodzimierz Nałęcz-Gębicki, skorzystał z prawa łaski i zmienił wyrok na dziesięć lat więzienia; na mocy amnestii z 22 VII, decyzją Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie skrócono karę o połowę. Ś. był więziony we Wronkach i Warszawie; sporządził wówczas notatki dotyczące NSZ obejmujące okres od listopada 1943 do chwili aresztowania (Arch. IPN w W., Ogólna charakterystyka i ocena działalności ON-NSZ, mszp., sygn. 0397/t.1—3). Dn. 27 VII 1950 został zwolniony.
Ś. zamieszkał w Radości, a następnie w Warszawie. Pozbawiony praw emerytalnych, pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa Huty «Warszawa» najpierw jako referent, potem kierownik działu. W r. 1961 przeszedł na rentę. Odtąd pracował dorywczo w Spółdzielni Pracy «Kino-Film» i Centralnej Spółdzielni Ogrodniczej. Działał społecznie w żoliborskim Tow. Przyjaciół Dzieci oraz Komitecie Blokowym i Komisji Kulturalno-Społecznej Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej Żoliborz. Przez cały czas pozostawał pod ścisłą obserwacją służb bezpieczeństwa. Dn. 7 XII 1967 Izba Wojskowa Sądu Najwyższego wydała postanowienie o zatarciu wyroku skazującego. Ś. zmarł 1 VI 1978. Był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości z Mieczami, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i Odznaką Frontu Litewsko-Białoruskiego oraz orderami rosyjskimi: krzyżami św. Jerzego IV kl., św. Włodzimierza IV kl., św. Anny III kl. i IV kl., św. Stanisława III kl., i serbskim Orderem Gwiazdy Karadziordzia (Order Gwiazdy Jerzego Czarnego).
W małżeństwie z Barbarą z domu Ziętkiewicz miał Ś. syna Jerzego Marię (ur. 1923).
Rybka—Stepan, Rocznik; — Bechta M., „… między bolszewią a Niemcami”. Konspiracja polityczna i wojskowa Polskiego Obozu Narodowego na Podlasiu w latach 1939—1952, W. 2008; Borzobohaty W., „Jodła”. Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939—1945, W. 1988 (fot.); Gnat-Wieteska Z., Generałowie formacji wojskowych Obozu Narodowego, „Niepodległość i Pamięć” 2010 nr 17/1 (31) s. 121—38; Komorowski K., Kim był „Tuwar”?, „Wojsk. Przegl. Arch.” 1992 z. 3; Muszyński W. J., Duch Młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934—1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, W. 2011; Pilaciński J., „Lech”, Narodowe Siły Zbrojne. Kulisy walki podziemnej 1939—1946, Londyn 1976; Piotrowski M., Narodowe Siły Zbrojne na Lubelszczyźnie, L. 2009; Rutkowski T. P., Polkowska M., Życiorysy dowódców i wyższych oficerów Narodowych Sił Zbrojnych, w: Narodowe Siły Zbrojne. Materiały z sesji naukowej poświęconej historii Narodowych Sił Zbrojnych, Warszawa 25 października 1992, W. 1994; Siemaszko Z. S., Narodowe Siły Zbrojne, Londyn 1982 (błędnie Białkowski Michał); Sierchuła R., Historia człowieka myślącego. Lech Karol Neyman (1908—1948), W. 2013; W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Red. W. Chocianowicz, Londyn 1969; Zaborski M. J., Komenda Ziem Wschodnich i Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna Ziem Wschodnich Narodowych Sił Zbrojnych (1944—1945) — zarys problematyki, w: Narodowe Siły Zbrojne na Podlasiu w walce z systemem komunistycznym w latach 1944—1952, Red. M. Bechta, L. Żebrowski, Siedlce 1998 II; — Narodowe Siły Zbrojne. Dokumenty, struktury, personalia, Oprac. L. Żebrowski, W. 1994—6 I—III; Narodowe Siły Zbrojne. Dokumenty 1942—1944, Oprac. M. J. Chodakiewicz i in., L.—W. 2014 I; NSZ. Dokumenty, relacje, wspomnienia, Red. M. Szymański i in., W. 2000; Rocznik oficerski, W. 1923 (jako Swieciński), 1924 (jako Swieciński), 1928 (jako Święciński), 1932; — CAW: sygn. AP 28982, KNzM 6.06.1931; — Informacje Agnieszki Jaskuły z W.
Wojciech J. Muszyński