INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wacław Leszczyński h. Wieniawa  

 
 
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Leszczyński Wacław h. Wieniawa (ur. między 1632 a 1638, zm. 1688), pułkownik, wojewoda podlaski. Syn Władysława, woj. łęczyckiego (zob.), i Katarzyny z Gajewskich. Pochodził z mniej zamożnej gałęzi Leszczyńskich. Swoją karierę zawdzięczał wujowi Andrzejowi, prymasowi (zob.), i teściowi Stefanowi Czarnieckiemu, woj. ruskiemu i hetmanowi polnemu kor. (zob.). W r. 1656 został (po ojcu?) podczaszym królowej Ludwiki Marii, a w r. 1658 krajczym kor. W okresie od r. 1656 do 1686 był rotmistrzem chorągwi kozackiej, przekształconej na husarską (w r. 1670). Od r. 1661 posiadał również szwadron dragonii, zamieniony na regiment, a w r. 1663 na regiment pieszy. W r. 1685 oddał go swemu synowi Stefanowi. Zapewne S. Czarniecki chciał mu przekazać swoje doświadczenie dowódcze; widzimy L-go u boku teścia w wyprawie na Alsen (1658), w czasie rozpoznania nad Basią (6 X 1660), a prawdopodobnie także brał L. udział w zagonach z początkiem 1657 r., w wyprawie przeciw Rakoczemu (wiosna i lato 1657 r.) oraz w wyprawie zadnieprzańskiej w r. 1663/4. Latem 1664 r. dowodził L. silną grupą jazdy działającą na Bracławszczyźnie. W końcu lipca rozbił wraz z S. Machowskim grupę I. Sirka pod Lasem Saradzyniem. W okresie od września do października 1667 r. dowodził grupą 2–3000 ludzi osłaniającą Wołyń, pobił pod Dubnem czambuły. W l. 1672–6 istniał pułk L-ego.

W r. 1662 i wiosną 1665 L. był posłem sejmiku średzkiego, w r. 1667 posłem wołyńskim, posłował również w r. 1668, być może także i w r. 1672. Sejm 1662 wybrał go do komisji dla zapłaty wojsku, która w styczniu 1663 r. wysłała go na sejmik średzki dla przyśpieszenia wybierania podatków. W czasie rokoszu stał zapewne po stronie króla; występował jako jeden z komisarzy królewskich dla ugody z J. Lubomirskim (1666). Podpisał elekcję Michała Wiśniowieckiego. Był w deputacji witającej posła cesarskiego w czasie elekcji w r. 1674. W r. 1673 został wojewodą podlaskim (czy nie dzięki hetmanowi D. Wiśniowieckiemu?). W t. r. sejm wyznaczył go na członka rady wojennej przy hetmanach. Wziął udział w wyprawie chocimskiej, w naradzie wojennej przed bitwą; w samej bitwie chorągiew L-ego pod jego dowództwem uczestniczyła w szarży usarii, która złamała kontratak jazdy tureckiej, po czym chorągiew jego wdarła się jako pierwsza do obozu przeciwnika. Po bitwie, jako jeden z nielicznych senatorów, pozostał L. w armii. W r. 1674 był członkiem komisji dla zapłaty wojska. Prawdopodobnie brał udział w wyprawach Jana III w l. 1674–6. Wiemy, że w czerwcu 1675 r. został wysłany (z grupą wojska?) na Ukrainę czy Podole dla popisania Lipków, którzy przeszli na stronę polską, ewentualnego wypłacenia im 15 000 złp. i zbadania, czy nie zamierzają się znów przerzucić na stronę turecką. Sejm 1677 r. wyznaczył L-ego do komisji granicznej dla spraw z Prusami Książęcymi, sejm 1683 r. do takiejże komisji dla sporów z Brandenburgią, sejm 1678 r. mianował go rezydentem do boku króla. Chyba od r. 1683 wycofał się L. z życia publicznego. Zmarł w r. 1688.

L. żenił się trzykrotnie; w r. 1656 z Konstancją (zm. po 1668 r.), córką S. Czarnieckiego, z którą miał troje dzieci: Stefana (zob.), Magdalenę i Kazimierza Ignacego. Drugą żoną była Zofia (zm. 1681), córka hetmana Dymitra Wiśniowieckiego, z małżeństwa tego były córki: Wiktoria i Teofila. Wreszcie w r. 1682 ożenił się z Zofią Krystyną Opalińską, córką Krzysztofa, woj. poznańskiego. W marcu 1657 prymas Andrzej Leszczyński przekazał L-emu i jego pierwszej żonie kilkanaście wsi w okolicach Warszawy w zamian za 60 000 zł otrzymane od S. Czarnieckiego. Ojciec L-ego Władysław nadał mu dzierżawę Wiśniowa, a sam Czarniecki scedował w dożywocie Swiniuchy, Korytnicę i Wojnin (woj. wołyńskie) oraz w r. 1660 starostwa: kowelskie i ratneńskie (to ostatnie na krótko). Drugi teść zapewne oddał L-emu starostwo kamionackie (posiadał je L. w r. 1681). L. jest jednym z bohaterów powieści H. Malewskiej „Panowie Leszczyńscy”.

 

Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Niesiecki; – Czapliński W., Opozycja wielkopolska po krwawym potopie, Kr. 1930; Czermak W., Szczęśliwy rok. Dzieje wojny moskiewsko-polskiej w r. 1660, „Przegl. Pol.” (Kr.) T. 94: 1889 s. 100–1; Jenike L., Stefan Czarniecki, W. 1891 s. 159–60; Kersten A., Stefan Czarniecki (1599–1665), W. 1963; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, 1629–1674, Kr. 1898 III 290; Majewski W., Dzieje wojskowe powstania kozackiego (IV–XII 1664 r.), (mszp.); tenże, Ostatnia kampania Czarnieckiego. Okres wiosenny, Cz. 1, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1969 XV cz. 2 s. 111–2; tenże, Podhajce – letnia i jesienna kampania 1667 r., tamże, W. 1960 VI cz. 1 s. 80–2, 90, 92–3; Wimmer J., Wojsko polskie w drugiej połowie XVII w., W. 1965; tenże, Wyprawa wiedeńska 1683 r., W. 1957 s. 175; – Arch. Jugo-zap. Ross., Cz. 2 t. 2; Leszczyński S., Classicum nieśmiertelnej sławy…, Kr. 1674; Łoś [J.], Pamiętniki…, Kr. 1858 s. 35, 51–4, 58, 62–4, 68–9, 77; Materiały do dziejów wojny polsko-tureckiej 1672–1676 r., Wyd. J. Woliński, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1965 XI cz. 2; Morsztyn Z., Muza domowa, Oprac. J. Dürr-Durski, W. 1954 II; Pasek J., Pamiętniki, Wyd. W. Czapliński, Wr. 1968; Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, Wyd. F. Kluczycki, Kr. 1880–1 I cz. 1–2; Przyczynki źródłowe do kampanii 1674 r., Wyd. J. Woliński, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 6: 1933; Relacja Dymitra Wiśniowieckiego o kampanii 1676, Podał J. Woliński, tamże T. 2: 1930; Sobiesciana z 1675 r., tamże T. 5: 1932; Sobieski J., Listy… do żony Maryi Kazimiry…, Wyd. A. Z. Helcel, Kr. 1860; Vol. leg., Wyd. 2., IV 391, 413, 479, V 19, 65, 229, 269; Wimmer, Materiały, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1955–62 IV, VI cz. 1, VII cz. 2, VIII cz. 1.

Wiesław Majewski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Władysław Leszczyński h. Wieniawa

1 poł. XVII w. - 1679, przed 30 III wojewoda łęczycki
 

Adam Gruszczyński h. Poraj

2 poł. XVII w. - 1712-05-14 kasztelan kaliski
 
 
    Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.