Ritschel Wacław (1794–1872), architekt, profesor Uniw. Warsz. Ur. w mieście Kraliky (Grulich) w Czechach Wschodnich jako syn Antoniego.
R. ukończył politechnikę w Pradze i w r. 1816 wstąpił na służbę jako budowniczy tejże politechniki. W r. 1820 był już w Warszawie. W r. 1823 pracował jako budowniczy Ordynacji Zamojskiej, mieszkając czasowo w Szczebrzeszynie. Dn. 16 VII 1824 zgłosił swą kandydaturę w ogłoszonym przez Uniw. Warsz. konkursie na objęcie stanowiska profesora w katedrze architektury. Złożył program wykładów, któremu komisja rządowa zarzuciła zbytnie rozbudowanie problematyki technicznej w stosunku do artystycznej, jednak zatwierdziła jego kandydaturę jako profesora tymczasowego, przyznając jednocześnie pensję 6 tys. złp., przysługującą profesorowi stałemu, «chcąc mu nagrodzić koszty dalekiego sprowadzenia się». Dn. 12 VII 1826 na posiedzeniu wydziałowym R. przedstawił plan trzyletniego kursu budownictwa. Choć rozprawę przedłożył w języku niemieckim, «bo po niemiecku edukację odbierał», wykłady swe prowadził w języku polskim. Równocześnie pracował jako budowniczy w Wydziale Przemysłu i Kunsztów Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych (KRSW); w r. 1827 został starszym radcą Rady Budowniczej. Miał trudności w pogodzeniu praktyki budowlanej z zajęciami na uczelni, a władze uniwersyteckie zarzucały mu, że jako czynny urzędnik «nawet w czasie kursów często na czas znaczny na prowincję oddalać się musi». Ostatecznie sprawa skończyła się kompromisem. Dn. 27 III 1828 rada przedstawiła wniosek, zaakceptowany 24 IV t. r., na powierzenie R-owi stanowiska profesora stałego, w zamian za co zrezygnował on z pełnionej w Komisji Oświecenia Publicznego funkcji asesora budowlanego.
Już w r. 1824 wg projektu R-a przebudowany został główny budynek Uniwersytetu – Pałac Kazimierzowski, do którego dostawiono kolumnowy portyk. W l. 1826 i 1828, na zlecenie Królewskiego Tow. Przyjaciół Nauk, R. sporządził plany sytuacyjne, projekt i kosztorys cokołu pod wykonywany przez B. Thorvaldsena pomnik Kopernika. W r. 1826 zaprojektował neoklasyczną dzwonnicę w Nakle, w r. 1827 wykonał (niezrealizowany) projekt powiększenia kościoła w Kalwarii Wileńskiej, w l. zaś 1827 i 1828 nadzorował projektowaną i wykonywaną przez Józefa Borettiego restaurację kościoła pojezuickiego w Pułtusku. Po zamknięciu Uniwersytetu w r. 1831 R. pozostał bez obowiązków. Ponieważ mimo formalnej rezygnacji pełnił wciąż funkcję członka Rady Budowniczej nie pobierając jednak za to żadnego wynagrodzenia, KRSW zwróciła się w dn. 11 XII 1831 do gen. Józefa Rautenstraucha, dyrektora Ogólnej Rady Budowniczej, aby R. traktowany był jako urzędnik czynny i pobierać mógł pensję przywiązaną do stopnia profesorskiego, na co jednak Rautenstrauch zgody nie wyraził. Formalne zwolnienie z obowiązków profesora R. otrzymał dopiero 25 XII 1832.
W maju 1833 R. powrócił do czynnej służby jako budowniczy jeneralny w KRSW. We wrześniu t. r. delegowany został na Litwę do budowy stacji pocztowych i koszar przy budowanym wówczas trakcie z Kowna do Dyneburga. Do Warszawy powrócił we wrześniu 1836. W r. 1837 rozebrano środkowy korpus pałacu Saskiego w Warszawie i w l. 1838–42 wg projektu R-a, sporządzonego we współpracy z Adamem Idźkowskim, wybudowano na jego miejscu kolumnadę, której szczątek, mieszczący Grób Nieznanego Żołnierza, zachował się do dzisiaj. Od r. 1845 R. był członkiem Komitetu Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, w r. 1851 wszedł do komisji nadzoru budowy Instytutu Szlacheckiego przy ul. Wiejskiej w Warszawie (przebudowanego obecnie na gmach Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej). Zajmując stanowisko budowniczego jeneralnego rządowego i starszego radcy Rady Budowniczej w stopniu radcy kolegialnego (od r. 1850), potem radcy stanu (od r. 1856), R. projektował, opiniował i nadzorował realizację wielu budowli użyteczności publicznej w Król. Pol. Zaprojektował m. in. kościoły ewangelickie w Suwałkach i Kalwarii Wileńskiej; wraz z Andrzejem Gołońskim przeprowadził restaurację kolegiaty w Pułtusku, gdzie przebudował dzwonnicę w stylu neoklasycznym. Jego dziełem były też budynki szkolne Warszawskiego I Gimnazjum przy Nowolipkach i III Gimnazjum przy Placu 3 Krzyży oraz szkoła rządowa w Łowiczu. Jako architekt R. reprezentował kierunki oficjalnego klasycyzmu Król. Pol., projektował jednak również obiekty w duchu schinklowskiego neogotyku, nawiązując do form średniowiecznej architektury Lombardii (kościół ewangelicki w Kalwarii Wileńskiej). W r. 1867 przeszedł na emeryturę.
W r. 1837 z zasady stopnia urzędowego otrzymał R. prawa dziedzicznego szlachectwa Król. Pol. i herb o nazwie Kariatyda. Zmarł w Warszawie 16 VI 1872, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Był kawalerem orderów: Św. Włodzimierza IV kl. (w r. 1836), Św. Stanisława II kl. (w r. 1840) i Św. Anny II kl. (w r. 1857, zaś w r. 1859 tegoż z koroną).
Z małżeństwa (od 28 XI 1820) z Idą Elwirą z Fisherów (1798–1857), córką Karola Fryderyka, wyższego urzędnika pruskiego z Gdańska, miał R. synów: Józefa Henryka (ur. 1823), który po krótkiej karierze urzędniczej w r. 1852 podał się do dymisji, ożenił się z Julią Ursyn-Pruszyńską i osiadł w dobrach Zawada koło Częstochowy i Aleksandra Jana (ur. 1828), który w r. 1847 ukończył Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie, oraz córkę Idalię (ur. 1829), 1. v. Noffok, 2. v. Turno.
Portret R-a z żoną (ok. 1850), wł. prywatna Barbary Wolff-Łozińskiej; Fot. z r. 1867 i fot. portretu z r. 1850 w Mater. Red. PSB; – Łoza, Architekci, Uruski; Spis Szlachty Król. Pol., W. 1851; – Bieliński, Uniw. Warsz.; – „Gaz. Rządowa Król. Pol.” 1840 nr 215, 1843 nr 14, 1850 nr 173, 1854 nr 25, 1857 nr 37, 235, 1859 nr 55, 67, 1860 nr 1; „Kur. Codz.” 1872 nr 134; „Kur. Warsz.” 1852 nr 272; – AGAD: Akta Deput. Szlach. i Kancel. Marszałka Szlachty Gub. Warsz., posz. 154, Akta Komisji Rządowej Spraw Wewn., vol. 4553, 7624, Akta Centr. Władz Wyznaniowych, vol. 612, 451, 1339, Arch. Tow. Król. Przyj. Nauk, 1826, 1828 nr 37, 54–55; IS PAN: Mater. do Słown. Artystów Pol.; – Informacje Barbary Wolff-Łozińskiej z W.
Robert M. Kunkel