Sierakowski Wacław h. Dołęga (1788–1839), powstaniec 1830/31 r., generał brygady WP. Ur. 28 IX w Kamieńcu Podolskim, był synem Maksymiliana (zm. przed 1839) i Anny ze Stadnickich.

Na wiadomość o wkroczeniu oddziałów wojsk Ks. Warsz. do wschodniej Galicji, która dotarła na Podole, S. wstąpił 24 VI 1809 do tworzonego tam przez Augustyna Trzecieskiego pułku jazdy, przedostał się z nim do Galicji i wszedł w skład grupy ppłk. Piotra Strzyżewskiego. Brał udział w walkach przeciwko gen.-mjr. A. Bickingowi; był przy jego kapitulacji pod Wieniawką (17 VII). Po zakończeniu działań wojennych S. służył nadal w pułku Trzecieskiego przemianowanym na 6. p. jazdy wojsk galicyjsko-francuskich, następnie przeszedł jako grenadier do formowanego w Zamościu 6. pp wojsk galicyjsko-francuskich (przemianowanego w kwietniu 1810 na 17. pp armii Ks. Warsz.), w którym mianowany został 3 X 1809 porucznikiem adiutantem-majorem.

W związku ze zmianami organizacyjnymi wojska, S. wraz ze swym pułkiem 18 XI 1809 przybył do Warszawy. Rozkazem dziennym ks. Józefa Poniatowskiego z 23 XI t.r. pułk S-ego wszedł w skład 1. brygady gen. Ludwika Kamienieckiego w 2. dyw. dowództwa Jana Henryka Dąbrowskiego. Pułk przeszedł niebawem do Płocka i 24 I 1810 S. złożył przysięgę wierności Fryderykowi Augustowi, królowi saskiemu, księciu warszawskiemu. Po podziale Księstwa (20 III 1810) na cztery okręgi wojskowe, pułk S-ego pozostał w Płocku i objęty został komendą departamentalną gen. Stanisława Mielżyńskiego w składzie I Okręgu gen. Józefa Zajączka. W lecie 1810 pułk zatrudniony został przy robotach fortyfikacyjnych twierdzy Modlin, trwających do 30 XI t.r. W dn. 9–10 IV 1811, zgodnie z rozkazem, pułk S-ego przybył do Warszawy, ale już 29 IV otrzymał rozkaz udania się do Torunia jako załoga twierdzy. Dn. 7 XI 1811 S. awansował na stopień kapitana adiutanta-majora. Pułk S-ego wraz z 14. pp tworzył 2. brygadę gen. Mielżyńskiego 2. dyw. piechoty gen. Dąbrowskiego. Dn. 25 I 1812 S. otrzymał stanowisko adiutanta polowego gen. Izydora Krasińskiego, wówczas komendanta twierdzy Modlin.

S. powołany został niebawem do Wielkiej Armii wraz ze swym szefem; gen. Krasiński pełnił w czasie kampanii 1812 r. kolejno obowiązki dowódcy brygady w 17. dyw. gen. Dąbrowskiego, dowódcy 16. dyw. piechoty w miejsce gen. Zajączka, rannego przy szturmie Smoleńska, dowódcy szczątków V korpusu Wielkiej Armii po walkach nad Berezyną. S. jako adiutant brał udział w starciu pod Mohylowem (22 VII), w zdobyciu Smoleńska (17 VIII), za co odznaczony został orderem Legii Honorowej (22 VIII). Był w bitwach pod Możajskiem (7 IX), Czirikowem (29 IX), Woronowem (2 X), Wiaźmą (3 XI), Krasnem (14 XI) i nad Berezyną (28 XI). W oddziale eskortującym działa i sztandary V korpusu S. przybył do Warszawy. Aby wziąć udział w dalszych walkach, przedostał się do Saksonii, gdzie został umieszczony w 2. kompanii Gwardii Honorowej, a wkrótce ponownie przeznaczony do pełnienia obowiązków adiutanta polowego gen. Krasińskiego, mianowanego dowódcą 27. dyw. piechoty w polskim VIII korpusie Wielkiej Armii. Za odznaczenie się w walkach pod Gabel (19 VIII) otrzymał Krzyż Złoty Virtuti Militari; uczestniczył w bitwach po Löbau (9 IX), Stolpen (15 IX) oraz Borna (10 X). Wyróżnił się w walkach pod Lipskiem (16–19 IX) i odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari. W bitwie tej ranny, dostał się do niewoli. W kolumnie jeńców dowodzonej przez gen. Krasińskiego dotarł do Warszawy. Tymczasem 28 XII 1813 gen. Dąbrowski wydał rozkaz wykreślenia S-ego ze stanu Gwardii Honorowej. Na łamach „Gazety Korespondenta Warszawskiego” już 13 XI 1813 ukazała się relacja o śmierci ks. Józefa Poniatowskiego, wg sprawozdań S-ego i kpt. Ludwika Kickiego, adiutanta ks. Józefa, jako naocznych świadków ostatnich chwil jego życia. Dn. 21 VIII 1814 otrzymał S. Order Obojga Sycylii, a 7 XII t. r., już w nowej organizacji wojska, stopień szefa batalionu z pozostawieniem na stanowisku adiutanta gen. Krasińskiego.

W formowanym wojsku powstającego Król. Pol. S. umieszczony został 3 II 1815 jako podszef sztabu 2. dyw. piechoty z siedzibą w Radomiu, 4 I 1816 awansował na szefa sztabu tejże dywizji, której dowódcą był gen. Krasiński, 4 IX 1816 otrzymał stopień podpułkownika. W l. 1817 i 1821 S. wyjeżdżał na miesięczne urlopy do gub. podolskiej i wołyńskiej. Dn. 25 III 1819 przeniesiony został do 8. pp liniowej stacjonującego w Końskich i pozostającego w składzie 2. dyw. piechoty. Na skutek poważnych zaniedbań w wyszkoleniu i ogólnej postawie stacjonującego w Warszawie 3. p. strzelców pieszych, jego dowódca ppłk. Wojciech Łaszewski został zawieszony w pełnieniu obowiązków, a S. 7 VI 1819 objął tymczasowe dowodzenie pułkiem, dn. 7 VII, w czasie pobytu pułku na obozie letnim pod Warszawą, otrzymał oficjalną nominację na stanowisko dowódcy pułku.

Dn. 1 VII 1819 S. uzyskał po weryfikacji świadectwo Komisji Rządowej Wojny potwierdzające odznaczenie w r. 1813 Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari. Po obozie letnim S. ze swym pułkiem udał się na zimowy pobyt do Płocka, w r. 1820 przybył na garnizon do Warszawy. Wstąpił wówczas do warszawskiej loży wolnomularskiej «Bracia Zjednoczeni» jako członek czynny. Dn. 18 X 1820 S. awansował do stopnia pułkownika. Na paradzie 12 XII 1820 przed ks. Konstantym pułk S-ego wypadł bardzo słabo, w szeregach panował nieporządek, chaos i uwidaczniał się brak nadzoru ze strony oficerów. S. ukarany został wówczas aresztem. Było to ostatnie tego rodzaju niefortunne wystąpienie pułku pod komendą S-ego. Jako dowódca – twardy i brutalny, zaliczony do tzw. pułkowników satrapów, szybko zaprowadził porządek w pułku. Jego postawa 5 IX 1821 na paradzie przed ks. Mikołajem oraz 15 IX t.r. w czasie manewrowania przed ks. Konstantym była już nienaganna. Po wystąpieniu na czele pułku na przeglądzie całego WP 29 VIII 1822 przed carem Aleksandrem S. otrzymał pochwałę (ogłoszoną rozkazem dziennym z 30 VIII). Doskonale też reprezentował się pułk S-ego przebywający na obozie letnim pod Warszawą w czasie wykonywanych 27 VI 1823 ćwiczeń przed ks. Konstantym oraz w paradzie odebranej przez cara 29 IX 1823 w czasie zgrupowania wojska pod Brześciem Lit. S. należał jednak do hazardowych karciarzy, nie stronił od alkoholowych libacji, a różne ekscesy i wybryki w jego kwaterze, jak również niesumienność i nadużycia administracyjne, były ogólnie znane. W czasie ponownego stacjonowania pułku w Warszawie, S. został 26 V 1824 zawieszony w pełnieniu obowiązków dowódcy, które przekazał płk. Julianowi Bielińskiemu. Oskarżony o używanie żołnierzy do prywatnych posług oraz wymierzenie kary cielesnej swojemu woźnicy – żołnierzowi niefrontowemu, S. oddany został 29 V 1824 pod sąd wojenny. Interwencja wyższych oficerów u ks. Konstantego uchroniła S-ego przed degradacją i karą więzienia. Usunięty został jednak z czynnej służby w wojsku, pozbawiony dowództwa pułku i 18 VI 1824 z połową pensji umieszczony na tzw. reformie z przykomenderowaniem do piechoty i nakazem pobytu w Serocku. Miejsce to opuszczać mógł jedynie za każdorazowym zezwoleniem i tak: w l. 1826 i 1829 uzyskiwał pozwolenie na kilkutygodniowe pobyty urlopowe w gub. podolskiej.

Po wybuchu powstania listopadowego S. już 8 XII 1830 przeznaczony został na stanowisko szefa sztabu Romana Sołtyka, regimentarza czterech województw na prawym brzegu Wisły z siedzibą w Siedlcach. Przerzucony niebawem do Płocka, zajął się formowaniem wojewódzkiego pułku piechoty z batalionów gwardii ruchomej, a 13 I 1831 otrzymał nominację na stanowisko dowódcy 1. pp liniowej woj. płockiego, przemianowanego 25 I na 17. pp liniowej. Przy dobrej współpracy z Komisją Wojewódzką, Radą Obywatelską i Komitetem Żywności S. sformował trzy bataliony należycie ubrane i w miarę istniejących możliwości uzbrojone. Przed opuszczeniem Płocka S. w imieniu swojego pułku oraz drugiego pułku woj. płockiego – 18. pp liniowej, złożył tym instytucjom publiczne podziękowanie.

Dn. 12 II ze swym pułkiem wyruszył S. z Płocka do Modlina. Decyzją Sztabu Głównego z 23 II pułk S-ego wszedł w skład załogi twierdzy Modlin; liczył on (26 II) 66 oficerów wyższych i niższych oraz 1 737 podoficerów i żołnierzy. W związku z zajęciem terenów woj. płockiego przez oddziały rosyjskie S. uczestniczył w akcjach między Wkrą, Bugiem, Narwią, w wypadach dokonywanych z twierdzy modlińskiej. Współdziałał z gen. Janem Umińskim w czasie jego marcowej wyprawy w woj. płockie. Pułk S-ego poniósł dotkliwe straty w czasie zwycięskiego ataku na obóz rosyjski pod Nasielskiem. Zgodnie z rozkazem dziennym naczelnego wodza Jana Skrzyneckiego z 22 III S. otrzymał nominację na dowódcę 17. pp liniowej, potwierdzającą wcześniejszą decyzję Komisji Rządowej Wojny. Wysłany z kolumną ruchomą z Modlina dla zdobycia Ostrołęki, uprzedził gen. Jakuba Lewińskiego, skierowanego 19 IV na szosę kowieńską przeciwko wojskom gen. F. Sackena w celu odzyskania Pułtuska. S. już 19 IV zajął miasto, a następnie oczyścił z nieprzyjaciela prawy brzeg Narwi od Pułtuska do Ostrołęki. Dn. 8 V S. otrzymał w Modlinie od wodza naczelnego nominację na stanowisko dowódcy brygady. W ramach podjętych działań przeciwko gwardiom rosyjskim, zgodnie z rozkazem gen. Ignacego Ledóchowskiego, komendanta Modlina, 15 V objął pod Szelkowem komendę nad 4-batalionowym oddziałem twierdzy modlińskiej, mającym działać na prawym brzegu Narwi, pod ogólną komendą gen. Henryka Dembińskiego, 16 i 18 V potykał się z siłami rosyjskimi, 19 V po walkach gen. Dembińskiego był w Ostrołęce, a następnie wyruszył ku Nowogrodowi. Pod Lubianami 21 V połączył się z oddziałem partyzanckim Józefa Zaliwskiego, z którym wspólnie wyparli nieprzyjaciela ze Szczuczyna, dn. 24 V spod Grajewa wyruszył ku Rajgrodowi, gdzie atakował okopany na pozycjach oddział gen. Sackena. Dn. 28 V S. przeszedł pod rozkazy przybyłego z kwatery głównej gen. Dembińskiego oraz połączył się z 2. dyw. piechoty gen. Antoniego Giełguda, idącego na Litwę, Następnego dnia brał udział w zwycięskiej bitwie stoczonej z korpusem gen. Sackena pod Rajgrodem. S. ruszył również na Litwę, 7 VI prowadząc awangardę kolumny, starł się z tylną strażą oddziału dowodzonego przez gen. M. Sulimę. Pod komendą gen. Dembińskiego brał udział w bitwie pod Wilnem (19 VII). W walkach o Szawle (8 VII) 18. pp liniowej dowodzony przez S-ego, mimo ponagleń Giełguda, nie włączył się do ataku na miasto. S. stawił się na posiedzenie rady wojennej w Kurszanach (9 VII), opowiadając się przeciw podziałowi wojsk na trzy korpusy, do czego jednak w drodze głosowania doszło. S. pozostał w komendzie gen. Dembińskiego i wraz z nim rozpoczął odwrót do Królestwa. Przed rozstaniem z innymi oddziałami wojsk S. samowolnie zabrał przechodzące jaszczyki z nabojami karabinowymi, zaopatrując w nie własną piechotę. W odwrocie był wybornym pomocnikiem Dembińskiego, ten jednak uznając zalety organizacyjne i przydatność bojową S-ego, nie miał o nim dobrej opinii pod względem ogólnomoralnym.

W walkach o Meszkucie (10 VII) S. poprowadził do ataku batalion 18. pp liniowej, przyczyniając się do zdobycia miasteczka. Na radzie wojennej zwołanej przez gen. Dembińskiego 13 VII w Poniewieżu głosował za pozostaniem na Litwie i prowadzeniem tu wojny partyzanckiej, większość obecnych oficerów opowiedziała się jednak za powrotem do Królestwa. W odwrocie S. dowodził piechotą korpusu. Po przybyciu do Warszawy, na wniosek gen. Dembińskiego, został 6 VIII mianowany przez Rząd Narodowy generałem brygady, 12 VIII objął dowództwo 1. brygady w nowo powstałej 6. dyw. piechoty gen. Bielińskiego, wchodzącej od 14 VIII w skład II korpusu gen. Girolama Ramorina. Dn. 22 VIII, w przeddzień rozpoczęcia wyprawy korpusu Ramorina na prawy brzeg Wisły, odwołany został ze swojego stanowiska, pozostał w Warszawie bez przydziału. W drugim dniu szturmu Warszawy (7 IX), nowo powołany prezes Rządu Narodowego Bonawentura Niemojowski, mianował S-ego na kilka godzin gubernatorem miasta Warszawy w miejsce zdjętego ze stanowiska gen. Wojciecha Chrzanowskiego. Po kapitulacji stolicy S. z wojskiem udał się do Modlina, nie otrzymując żadnego nowego przydziału służbowego. Pozostał przy Sztabie Głównym. Po rzekomo zamierzonym usunięciu w drodze zamachu wodza naczelnego gen. Macieja Rybińskiego, S. miał podobno odrzucić propozycję członków Tow. Patriotycznego, by objął to stanowisko. Dn. 23 IX w Słupnie na własną prośbę otrzymał dymisję. Przybył do Warszawy i 11 X ponowił przysięgę homagialną. Przez władze rosyjskie zesłany został z innymi polskimi generałami do Jarosławia nad Wołgą.

Po powrocie do kraju S. zamieszkał w dobrach swej żony w Chełmicy Wielkiej (pow. lipnowski). Zmarł 6 VIII 1839 w Płocku i pochowany został na cmentarzu parafialnym w Chełmicy Wielkiej.

S. ożeniony był (ślub 1829) z Józefą z Rutkowskich (ur. ok. 1807 – zm. 12 IX 1876), córką Jana i Józefy z Kretkowskich; w małżeństwie tym miał syna Wacława Maksymiliana (ok. 1830 – 16 VIII 1870), właściciela dóbr Więcławice i Myśliborzyce (pow. lipnowski). Żona S-ego, właścicielka trzech majątków w pow. lipnowskim, domów w Warszawie i Ciechocinku, w swoim testamencie pozostawiła zapisy na budowę kościoła w Chełmży w pow. toruńskim, szpitali w Płocku, Włocławku i Lipnie, na stypendia dla kształcącej się niezamożnej młodzieży oraz wieczystą fundację na zasiłki dla biednych i pożyczki dla początkujących rzemieślników.

Łoza, Legia Honorowa; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Spis szlachty Królestwa Polskiego, W. 1851; Katalog zabytków sztuki w Pol., XI z. 18 s. 191–2; – Bloch C., Generał Ignacy Prądzyński 1792–1850, W. 1974; Chołodecki J. Białynia, Generalicja polska w powstaniu listopadowym, „Nasz Kraj” (Lw.) 1906 II z. 22 s. 26; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, W. 1925 s. 72, 75; tenże, Wojsko Pol., 1807–14; tenże, Wojsko Pol., 1815–30; Kostanecki S., Płock 1830–1864, w: Dzieje Płocka, Płock 1973; Łoza S., Order Obojga Sycylii, zwany Neapolitańskim, „Żołnierz Pol.” 1923 nr 18 (350) s. 16; Macieszyna M., Powstanie listopadowe w Płocku, Płock 1921 s. 25; Puzyrewski A. K., Wojna polsko-ruska 1831 r., W. 1899 s. 250, 336; Skałkowski A.M., O cześć imienia polskiego, Lw.–W. 1908; Szyndler B., Henryk Dembiński 1791–1864, W. 1984; Tarczyński M., Generalicja powstania listopadowego, W. 1980 (nieścisłe informacje o przebiegu służby); Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, W. 1930; Tupalski J., Generał Dezydery Chłapowski 1788–1879, W. 1983; Wróblewska E., Józef Feliks Zieliński (Izet-Bey) 1808–1878, Tor. 1963; – Akta urzędowe tyczące się działań jenerała Giełguda na Litwie, w: Pamiętniki polskie. Wydawane przez Xawerego Bronikowskiego, Paryż 1845 III z. 1 s. 2–3, 22; Barzykowski, Hist. powstania, I, III, IV, V; Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831, P. 1887; [Dembiński H.], Jenerała […] pamiętniki o powstaniu w Polsce r. 1830–1831, Kr. 1877 I 254, 271, 277, 293–5, 302, 312, 327–8, 334–5, 338, 343–4, 347–8, 351, 355, II 6–7, 405–7, 412, 420, 422–3, 436, 442, 449–50, 455–8, 460, 463–4, 469, 477; tenże, Mein Feldzug nach und in Litthauen und mein Rückzug von Kurszany nach Warschau, Leipzig 1832 s. 1, 5, 12, 18, 28, 47, 52, 54–5, 63, 90, 94, 102, 104, 107, 116, 133, 159, 170, 178–81, 189, 191; Golejewski H., Pamiętnik, Kr. 1971 I; [Lewiński J.], Jenerała […] pamiętniki z 1831 roku, P. 1895; Mierosławski L., Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831, Paryż 1846 II s. 430, 492; [Patelski J.], Wspomnienia wojskowe […] z lat 1823–1831, Wil. 1914; Poczet skazańców na Sybir do guberni tylko wiatskiej z powstania roku 1830/31, Kr. 1867; [Prądzyński I.], Pamiętniki generała…, Kr. 1909 II–IV; Roczniki wojskowe Król. Pol. 1817–1830 (W.); Rozkazy dzienne Naczelnego Wodza 1815–1831 (W.); Spazier R. O., Historia powstania Narodu Polskiego w roku 1830 i 1831, Paryż 1833 III 394; Zaliwski J., Rewolucja polska 29 listopada 1830, Paryż 1833 s. 47; Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., W. 1931–5 I–IV; – „Kur. Warsz.” 1839 nr 220; – AGAD: Akta KRW rkp. 69c s. 34–35, rkp. 360 s. 2–6, rkp. 478 s. 6, BOZ rkp. 2585, Władze Centr. powst. 1830/31 rkp. 463 vol. I i II; B. PAN w Kr.: rkp. 153 s. 43; B. Pol. w Paryżu: rkp. 346 poz. 16 s. 251–253; – Łoza S., Virtuti Militari 1792–1819, W. 1953 (mszp. w posiadaniu Zbigniewa Zacharewicza w Kr.); – Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Zbigniewa Zacharewicza w Kr.; – Informacje Andrzeja Sikorskiego z W. na podstawie: AP w Płocku (Księga urodzin i zgonów paraf. Płock 1839 s. 54, wpis 161 oraz Księga hipoteczna dóbr Więcławice) oraz „Dzien. Urzęd. Gub. Płockiej” 1852 dod. do nr 47 s. 875–8, „Kur. Warsz.” 1870 nr 191; – Mater. Red. PSB.

Zbigniew Zacharewicz