Iwaszkiewicz-Rudoszański Wacław Teodor (1871–1922), generał armii rosyjskiej i wojska polskiego. Ur. 26 VIII w Omsku, był synem inżyniera Witalisa Izydora, szlachcica z Witebszczyzny, zesłanego na Syberię za udział w powstaniu 1863 r. Był on oficerem w Okręgowym Zarządzie Budownictwa Wojskowego w Omsku. Matką I-a-R-ego była Leokadia, córka Kazimierza Korbuta. Po ukończeniu Korpusu Kadetów w Omsku na koszt państwa i Pawłowskiej Szkoły Wojskowej w Petersburgu mianowany został I. (4 VIII 1891) podporucznikiem armii rosyjskiej i rozpoczął służbę na Dalekim Wschodzie. Brał udział w starciach z Chińczykami na pograniczu Mandżurii, w r. 1900 w ekspedycji wojskowej 8 mocarstw przeciwko powstaniu ludowemu w Chinach (tzw. powstanie bokserów). Uczestniczył w bitwie pod San-Sinem. W wojnie rosyjsko-japońskiej w l. 1904–5 walczył w ariergardzie wycofujących się wojsk rosyjskich, odznaczył się też w bitwie pod Laojanem, gdzie został ciężko ranny. W początkach pierwszej wojny światowej, w stopniu pułkownika, dowodził 54 p. strzelców syberyjskich. Za udział w bitwie pod Łodzią i za osłonę odwrotu został mianowany generał-majorem i dowódcą brygady piechoty. W r. 1917 jako dowódca dywizji odznaczył się w walkach pod Rygą, gdzie został ranny. Po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji I. pracował najpierw w Naczpolu (Naczelny Polski Komitet Wojskowy), a następnie (21 XI 1917) objął dowództwo 3 dywizji strzelców. Dywizja ta po przybyciu z Jelni do Bobrujska weszła w skład I korpusu gen. Dowbór-Muśnickiego. Po kapitulacji korpusu przed Niemcami (21 V 1918) I. odrzucił propozycję objęcia dowództwa wojsk polskich formowanych w Ameryce i wyjechał do Polski. W listopadzie 1918 r. wstąpił do wojska polskiego jako generał-porucznik i objął dowództwo Okręgu Generalnego Kielce, organizując na terenie tego Okręgu nowe pułki piechoty i kawalerii. Mianowany dowódcą Dywizji Litewsko-Białoruskiej, od lutego 1919 r. dowodził kolejno grupami operacyjnymi w rejonie Wołkowyska i Lwowa. Po odwołaniu gen. Rozwadowskiego I. objął dowództwo nad grupą wojskową na terenie byłej Galicji wschodniej i przejściowo (maj 1919) również na terenie Wołynia. Po reorganizacji frontu ukraińskiego ponownie dowodził grupą galicyjską przemianowaną później na 6 armię. We wrześniu 1919 r. z powodu złego stanu zdrowia wyznaczony został na dowódcę Okręgu Generalnego Warszawa. W r. 1921 przeniesiony został na skutek choroby w stan spoczynku. Zmarł 25 XI 1922 r., zweryfikowany po śmierci jako generał broni. Pochowany został we Lwowie. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari II i V kl., Krzyżem Walecznych i innymi odznaczeniami polskimi i obcymi.

Enc. Wojsk., III 581–2; – Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–20, W. 1921; Generał Rozwadowski, Kr. 1929; Grossfeld L., Reakcyjne formacje wojskowe w Rosji 1917–1919, W. 1956 s. 42; Huppert W., Walki o Lwów, W. 1933; Kazimierski T., Wojskowi Polacy w Rosji w czasie rewolucji (1917–1918), W. 1935; Kukiel M., Zarys historii wojskowości w Polsce, Londyn 1949 s. 231; Lipiński W., Walka zbrojna o niepodległość Polski 1905–18, W. 1935 (fot.); Malinowski Pobóg W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1945, Londyn 1956 II 125, 127, 159, 169; Oplustil Z., Polskie formacje wschodnie, W. 1924; Pawłowski A., Wojna polska 1919–1921, W. 1930 s. 51, 52, 57, 60, 86, 89, 91, 107; Sopotnicki J., Kampania polsko-ukraińska, Lw. 1921; – Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918–1920, Lw. 1933–9 I–III, Seria 2. Lw. 1936–7 I–II; – „Kur. Warsz.” 1922 nr 325, 332, 1937 nr z 25 XI; „Polska Zbrojna” 1922 nr 322–30; „Słowo Polskie” 1922 nr 275, 278, 280.

Marian Zgórniak