Szokalski Wacław Walerian (1874–1956), generał brygady Wojska Polskiego.
Ur. 4 IX w Dąbrówce pod Radomiem, był synem Mikołaja (1842–1914), urzędnika ziemskiego, i Zofii z Malonowskich (1846–1918).
Od r. 1886 uczęszczał S. do gimnazjum filologicznego w Radomiu i po jego ukończeniu wstąpił 24 IX 1894 jako ochotnik do armii rosyjskiej; służył w stacjonującym w Radomiu 26. pp Mohylewskim. W okresie 24 IX 1895 – 27 IX 1897 był słuchaczem Wyższej Szkoły Piechoty w Wilnie, a następnie rozpoczął w stopniu podchorążego zawodową służbę wojskową w 157. pp Imertyńskim w Bobrujsku na stanowisku oficera kompanii. Po roku awansował do stopnia podporucznika. W l. 1904–5 uczestniczył z pułkiem w wojnie rosyjsko-japońskiej, w czasie której awansował do stopnia sztabskapitana i został dowódcą kompanii. W r. 1907 ukończył w Mińsku Lit. Wyższe Kursy Strzeleckie, po czym, już w stopniu kapitana, służył w 32. Kanskim Syberyjskim Pułku Strzeleckim; 24 IV 1910 objął w nim dowództwo szkoły podoficerskiej. Z pułkiem, który wszedł w skład 8. Syberyjskiej Dyw. Strzeleckiej, wziął udział w pierwszej wojnie światowej. Służbę w armii rosyjskiej zakończył w stopniu podpułkownika na stanowisku zastępcy dowódcy pułku.
Dn. 26 VIII 1917 został S. przeniesiony na własną prośbę do powstającego I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Rozpoczął służbę w 12. p. 3. Dyw. Strzelców Polskich gen. Wacława Teodora Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego jako pomocnik dowódcy pułku oraz inspektor szkół podoficerskich. Odbył z 3. Dyw. przemarsz z Jelni do Bobrujska i służył w I Korpusie do jego kapitulacji przed Niemcami i rozformowania w maju 1918. Następnie wrócił na obszar dawnego Król. Pol. i 18 XI t.r. wstąpił do WP; zweryfikowany w stopniu podpułkownika (ponownie zweryfikowany 11 VI 1920 i 3 V 1922), objął Główną Składnicę Inżynieryjnego Zaopatrzenia Armii. W twierdzy Brześć nad Bugiem został 17 VI 1919 dowódcą 2. Warsztatów Batalionów Etapowych, a 8 VII t.r. także komendantem m. Brześć. Od 6 X sprawował funkcję Dowódcy Punktów Etapowych w Słucku. Następnie od 16 XII 1919 do 4 IV 1920 dowodził Batalionem Etapów w Dowództwie Okręgu Generalnego Wilno i jednocześnie był komendantem garnizonu Mołodeczno; 4 IV 1920 został ponadto komendantem ochrony linii kolejowej Mołodeczno–Połock. W okresie 8 VII – 6 IX t.r. brał udział w walkach z Armią Czerwoną jako dowódca brygady etapowej w składzie I Armii. Po jej rozwiązaniu 16 IX został przeniesiony na takie samo stanowisko do II Armii, w której od 31 XII pełnił funkcję Inspektora Wojsk Etapowych. Od 29 XII 1921 do 1 III 1922 dowodził 81. Pułkiem Strzelców Grodzieńskich, po czym 1 IV 1922 przeniesiono go do rezerwy oficerów sztabowych w II Armii. Dn. 10 VIII t.r. został zastępcą dowódcy pułku w 11. pp w Tarnowskich Górach, a 17 X 1923 w 2. Pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku. W lutym 1924 objął stanowisko dowódcy pułku w 31. Pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi. Dn. 31 III t.r. awansował do stopnia pułkownika (ze starszeństwem z 1 VII 1923). Zwolniony 15 X 1924 ze stanowiska dowódcy pułku, został odkomenderowany do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr 4 w Łodzi. Dn. 31 III 1925 na własną prośbę przeniesiono go w stan spoczynku. Od r. 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Łódź Miasto II, z przydziałem mobilizacyjnym do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr IV.
Po agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 ewakuował się S. na wschód. We Lwowie zgłosił pisemny akces do WP na ręce dowódcy obrony miasta, gen. Władysława Langnera, ale nie otrzymał odpowiedzi. W czasie okupacji sowieckiej, a następnie niemieckiej (do r. 1943) przebywał w Kutach (pow. kosowski). Uciekając przed wojskami Ukraińskiej Powstańczej Armii w marcu 1944, przedostał się do Śniatynia, gdzie 10 V t.r. zgłosił się do Armii Polskiej gen. Zygmunta Berlinga. Dzięki poparciu gen. Karola Świerczewskiego uzyskał przydział do służby czynnej i 24 V objął obowiązki kierownika Wydz. Piechoty w Centrum Wyszkolenia Oficerów WP. Od 22 XI był komendantem Centralnej Szkoły Oficerów Polityczno-Wychowawczych w Lublinie (potem w Łodzi). W okresie 19 IV – 10 IX 1945 dowodził Pomorskim Okręgiem Wojskowym, a od maja t.r. przewodniczył Zarządowi Głównemu Związku Osadników Wojskowych. Uchwałą Krajowej Rady Narodowej z 3 V awansował do stopnia generała brygady. Dn. 29 IX został pełnomocnikiem ministra obrony narodowej ds. osadnictwa wojskowego; w r. 1947 wszedł w skład Głównej Komisji Osadnictwa Rolnego. Zwolniony 14 V 1948 z funkcji pełnomocnika, został komendantem Wojskowego Domu Wypoczynkowego w Międzyzdrojach, a 31 III 1949 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł wówczas na czterohektarowym gospodarstwie pod Szczecinem, jednak ze względu na stan zdrowia już 10 V 1949 zrzekł się tej własności na rzecz skarbu państwa. Następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie został inspektorem straży leśnej w Min. Leśnictwa. Zmarł 19 VII 1956 w Radomsku, został pochowany 23 VII w Warszawie na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kw. 30A–1–12). Był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl. (za wojnę polsko-sowiecką), trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, medalami «Za Warszawę 1939–1945» i «Za Odrę, Nysę i Bałtyk» oraz Medalem Międzysojuszniczym «Médaille Interalliée», a także orderami rosyjskimi: św. Andrzeja II i III kl. oraz św. Stanisława II i III kl.
S. był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona, Helena, została zamordowana przez Ukraińców w marcu 1943. Dn. 6 X 1945 poślubił Helenę Zofię z domu Loga (ur. 1910), córkę Stanisława, urzędnika browaru, i Teodozji z Piekarskich. Oba małżeństwa były bezdzietne.
Cmentarz komunalny Powązki dawny wojskowy w Warszawie, W. 1989; Kosk H. P., Generalicja polska, Pruszków 2001 II (fot.); Królikowski J., Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, Tor. 2010 IV; – Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, W. 1990; Cytowski J., Z dziejów aparatu politycznego Wojska Polskiego, W. 1963; Knauer R., Zarys historii wojennej 11-tego Pułku Piechoty, W. 1930; Ogrodowszczyk A., Nad Odrą i Bałtykiem. Osadnictwo wojskowe na zachodnich i północnych ziemiach Polski po drugiej wojnie światowej, W. 1979; Poksiński J., Pomorski Okręg Wojskowy w latach 1945–1949, W. 1985; Pomorski Okręg Wojskowy 1945–1987. Zarys dziejów, Red. A. Karnowski, Bydgoszcz 1989; Ratajczyk L., Historia wojskowości, W. 1980; – Dominiczak H., Wróciliśmy na Ziemię Lubuską, W. 1974; Dziennik Personalny MSWojsk., W. 1924; Honkisz W., W pierwszym szeregu, W. 1984; Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943–1945. Wybór źródeł, W. 1958 I; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; Rocznik oficerski rezerw, W. 1934; Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r., W. 1921; – CAW: Akta personalne, sygn. 264/55/1117, 742/61/1849.
Zdzisław G. Kowalski