Peretjatkowiczowa (Peretiatkowiczowa) z Jędrzejewiczów Wacława (1855–1939), nauczycielka, założycielka i dyrektorka szkoły polskiej w Kijowie. Pochodziła ze zubożałej rodziny ziemiańskiej z Płockiego, była córką Anastazego Jędrzejewicza (1811–1899), uczestnika powstania listopadowego, później pracownika leśnictwa w iłżeckich lasach państwowych, i Kornelii z Marchwińskich. W młodości była nauczycielką w Warszawie. W r. 1887 wyszła za mąż za Karola Peretjatkowicza, ówcześnie buchaltera w Spiczyńcach na Ukrainie, potem m. in. właściciela sklepu spożywczego w Odessie. Po śmierci męża P. przyjechała do Kijowa w r. 1905. Odznaczała się wielką energią i inicjatywą, toteż korzystając z lżejszego wtedy kursu politycznego podjęła starania o założenie w Kijowie szkoły średniej dla Polek i w lecie 1907 uzyskała w Petersburgu zezwolenie na otwarcie gimnazjum. Nie udało się jej otrzymać zgody na wykładowy język polski (nastąpiło to dopiero w r. 1917), a tylko dostała pozwolenie na nauczanie polskiego jako przedmiotu nadobowiązkowego. Pierwszy rok szkoły (8-klasowego gimnazjum z programem męskich szkół realnych) i klasy przygotowawczej uruchomiła już w r. szk. 1907/8. Szkole groziło w r. 1910 bankructwo, ale dzięki pomocy w postaci otwarcia kredytów bankowych przez m. in. prezesa Macierzy Polskiej w Kijowie Jozafata Andrzejowskiego trudności zostały pokonane, dług zaś spłacony po trzech latach. Początkowo egzaminy maturalne były zdawane przy tzw. Gimnazjum Niemieckim, zrównanie z prawami szkół państwowych nastąpiło na wiosnę 1914. Pierwsza matura w gimnazjum P-ej odbyła się w czasie wojny, ostatnia w maju 1920. Przy szkole istniał internat i przedszkole. W r. 1917/18, korzystając z propozycji P-ej, prowadził obserwacje nad dziećmi przedszkola i uczniami podwstępnej i wstępnej klasy Janusz Korczak. Wydarzenia wojenne 1915 r. spowodowały przyjazd do Kijowa wielu rodzin polskich z Warszawy. Wyłoniła się potrzeba drugiej szkoły dla dziewcząt, które przedtem uczyły się w prywatnych szkołach polskich. P. uzyskała w Moskwie, dokąd przeniosło się kuratorium warszawskie, zezwolenie i w r. 1916 otworzyła drugie gimnazjum żeńskie (7-klasowe) o nieco niższym wprawdzie programie, ale już w języku wykładowym polskim. W r. 1915 przybyło do Kijowa również wielu naukowców polskich z Królestwa, a nawet spoza jego granic. W gimnazjum P-ej zaczęli uczyć m. in. Aureli Drogoszewski, Ludwik Janowski, Witold Klinger, Stanisław Srokowski.
W marcu 1917 staraniem P-ej zostały założone przy jej gimnazjum Wyższe Polskie Kursy Naukowe, które, po przekształceniu w r. 1917/18 na Polskie Kolegium Uniwersyteckie, przeniesiono do innego lokalu. P. zorganizowała też w r. 1917 w Kijowie kursy gimnazjalne dla dorosłych. Uczestniczyła w licznych akcjach społecznych na terenie Kijowa. W początkach lat dwudziestych była dyrektorką Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. Marii Konopnickiej w Łomży (do r. 1922), później przez pewien czas prowadziła pensję w Wołominie pod Warszawą. Zmarła 11 IV 1939 w Warszawie, pochowana została na cmentarzu Powązkowskim.
W małżeństwie z Karolem Peretjatkowiczem P. miała córkę Janinę (zob.). Bratankami jej byli ministrowie Janusz (zob.) i Wacław Jędrzejewiczowie.
Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Bączkowska-Zabłocka I., Wacława Peretiatkiewiczowa i jej szkoła w Kijowie, „Pam. Kijowski” (Londyn) T. 2: 1963; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej; Jabłoński H., Polska autonomia narodowa na Ukrainie 1917–1918, W. 1948; Kornecki J., Oświata polska na Rusi w czasie wielkiej wojny, W. 1937; Wilczyński J., Polskie Kolegium Uniwersyteckie w Kijowie 1917–1919, „Pam. Kijowski” (Londyn) T. 2: 1963; – Jędrzejewicz J., W służbie idei, Londyn 1972; Korczak J., Pisma wybrane, W. 1976 IV; Przewodnik po Kijowie, Kijów [po 1912] s. nlb. 6 (inserat szkoły); Służba Ojczyźnie, W. 1929; – „Kur. Warsz.” 1939 nr 100 wyd. wieczorne s. 8, nr 101 wyd. wieczorne s. 7, nr 111 s. 23; „Przegl. Nauk. i Pedagog.” (Kijów) 1916; – Informacje Jerzego Róziewicza z Warszawy i Wacława Jędrzejewicza z Nowego Jorku.
Alina Szklarska-Lohmannowa