Ślusarczyk Walenty, pseud. Biskup (1904—1981), ksiądz rzymskokatolicki, podpułkownik Wojska Polskiego, kolekcjoner.
Ur. 12 II w Brzeskach (pow. opoczyński, gub. radomska), był synem Józefa i Marianny z Lerków. Ś. uczył się początkowo w domu, następnie w Progimnazjum św. Antoniego w Nowym Mieście, a od 1 IX 1924 w Gimnazjum Męskim Kazimierza Kulwiecia w Warszawie, gdzie 12 III 1927 zdał maturę. Powołany 14 VII t.r. do służby wojskowej, został skierowany do 71. pp w Zambrowie, a następnie do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Maz., którą ukończył jako plutonowy podchorąży; 20 IX 1928 przeszedł do rezerwy. W październiku t.r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Sandomierzu; 4 VI 1933 otrzymał święcenia kapłańskie z rąk bp. sandomierskiego Włodzimierza Bronisława Jasińskiego. Dn. 23 VI t.r. został wikariuszem w Suchedniowie; prowadził tam oddział Katolickiego Stow. Młodzieży Męskiej oraz zainicjował budowę domu parafialnego i boiska sportowego. Dn. 8 VI 1935 został wikariuszem w Borkowicach; zainspirowany regionalistyczną działalnością proboszcza tamtejszej parafii, ks. Jana Wiśniewskiego, zbierał i zabezpieczał pamiątki historyczne. Został mianowany kapelanem rezerwy ze starszeństwem z 1 I 1939.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. zorganizował Ś. na plebanii pomoc medyczną dla rannych żołnierzy oraz punkt dożywiania dla uciekinierów. Współpracował następnie z Oddz. Wydzielonym WP mjr. Henryka Dobrzańskiego (pseud. Hubal), zdobywając dla niego informacje, a także służąc pomocą duszpasterską (odprawiał msze, udzielał sakramentów oraz potajemnie grzebał poległych). Wchodził w skład Komitetu Rady Głównej Opiekuńczej w Końskich i był przewodniczącym jego Delegatury na gminę Borkowice; z tytułu tych funkcji organizował pomoc materialną, również dla Polaków wysiedlonych z terenów przyłączonych do Trzeciej Rzeszy. Zainicjował utworzenie funduszu parafialnego, z którego wypłacano zasiłki najbardziej potrzebującym. Pod pseud. Biskup działał w ZWZ/ AK, m.in. spisywał świadectwa żołnierzy ze starć z oddziałami niemieckimi. W październiku 1941 został aresztowany i osadzony w więzieniu w Końskich; wkrótce zwolniony, wrócił do Borkowic. Dn. 2 VII 1942 rozpoczął wydawanie wychodzącej nieregularnie gazetki konspiracyjnej „Komunikat Radiowy” (do 9 IX 1944 ukazało się 200 numerów w nakładzie 20 egzemplarzy; w czasie powstania warszawskiego gazetka ukazywała się codziennie). W związku z chorobą ks. Wiśniewskiego został 14 X 1942 administratorem parafii Borkowice, a 5 X r.n. objął probostwo w Łęgonicach nad Pilicą, gdzie kontynuował działalność charytatywną i konspiracyjną.
Po wojnie Ś. był nadal proboszczem w Łęgonicach. Dn. 26 XI 1953 został przeniesiony na probostwo w Mircu. Podjął starania o budowę kaplicy w pobliskich Osinach, ale nie uzyskał zezwolenia władz. Zainicjował i wspierał akcję miejscowej młodzieży ufundowania w r. 1954 figury św. Leonarda. Organizował w parafii punkty katechetyczne. W październiku t.r. funkcjonariusze służby bezpieczeństwa prowadzili przeciwko niemu śledztwo w sprawie kontaktów z «reakcyjnymi organizacjami w okresie okupacji i reakcyjnymi bandami po wyzwoleniu» oraz nielegalnego przechowywania ich broni w kościele w Łęgonicach. Dn. 14 II 1957 złożył Ś. profesję w III Zakonie św. Franciszka (przyjął imię Wojciech).
Dn. 5 X 1960 objął Ś. probostwo w Nowej Słupi, a w r.n. został wicedziekanem dekanatu słupskiego. Kontynuował działalność kolekcjonerską. Powierzone mu zbiory ks. Wiśniewskiego znacznie powiększył, kupując eksponaty od osób prywatnych oraz na aukcjach i jarmarkach. Pamiątki przekazywali Ś-owi także kombatanci, ofiarowując w depozyt m.in. sztandar Zgrupowań Partyzanckich AK «Ponury—Nurt». Kolekcja Ś-a obejmowała militaria, pieczęcie, dokumenty, sztandary, książki, obrazy i pisma konspiracyjne, wydawane w czasie okupacji niemieckiej na Kielecczyźnie. U schyłku l. sześćdziesiątych plebania w Nowej Słupi stała się regionalnym muzeum czynu niepodległościowego, które Ś. chętnie udostępniał zwiedzającym. Udzielał wywiadów dla mediów oraz wystąpił w filmie krajoznawczym Joanny Wierzbickiej „Zbieracze” (1968), dzięki czemu zbiory w Nowej Słupi uzyskały rozgłos ogólnopolski. Uczestniczył w spotkaniach organizowanych przez kombatantów Zgrupowań Partyzanckich «Ponury—Nurt» na polanie Wykus, celebrując msze i głosząc kazania.
Od r. 1968 studiował Ś. w dwuletnim Studium Pastoralnym Wydz. Teologicznego KUL; 24 V 1971 uzyskał tam dyplom magistra teologii na podstawie pracy Życie religijne w parafii Nowa Słupia w latach 1918—1939, napisanej pod kierunkiem Władysława Piwowarskiego. Dn. 16 IV 1970 został mianowany majorem, a 12 X 1973 podpułkownikiem. W r. 1971 otrzymał Nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka, fundowaną corocznie przez Stow. PAX. Dzięki staraniom Ś-a został wzniesiony w r. 1973 na placu przykościelnym w Nowej Słupi pomnik poległych tu w bitwie 11 II 1863 powstańców styczniowych. Ś. przyczynił się też do wmurowania w r. 1975 tablicy epitafijnej poświęconej parafianom poległym i pomordowanym w latach 1939—1945. Ze względu na nasilającą się chorobę zrezygnował 28 I 1979 z pełnienia funkcji proboszcza w Nowej Słupi, po czym zamieszkał w klasztorze Cystersów w Wąchocku. Podczas obchodów 800-lecia tamtejszego opactwa przekazał 7 X t.r. swoją kolekcję opatowi Benedyktowi Matejkiewiczowi. Ś. zmarł 3 I 1981 w Wąchocku, został pochowany na cmentarzu paraf. w Klwowie. Był odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej, oraz Srebrnym i Brązowym Medalami «Za zasługi dla obronności kraju».
Zbiory Ś-a są eksponowane w utworzonym w r. 1991 przez opata Alberyka Siwca muzeum w opactwie Cystersów w Wąchocku
Rybka—Stepan, Awanse; — Adamczyk M., Prasa konspiracyjna na Kielecczyźnie w latach 1939—1945, Kr. 1982; Jedynak M., Niezależni Kombatanci w PRL. Środowisko Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich „Ponury—Nurt” 1957—1989, Kielce—Kr. 2014 s. 114—15; Satora K., Opowieści wrześniowych sztandarów, W. 1990; Stanaszek B., Diecezja Sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej 1945—1967, Sandomierz 2006 I—II; tenże, Duchowieństwo Diecezji Sandomierskiej w latach 1918—1939, L. 1999; tenże, Księża Diecezji Sandomierskiej więzieni po II wojnie światowej, Rzeszów 2008; — Kapelani wrześniowi. Służba duszpasterska w Wojsku Polskim w 1939 r. Dokumenty, relacje, opracowania, Oprac. W. K. Cygan, W. 2001; Tajny Dziennik Personalny Rezerw MSWojsk., W. 1939 nr 2 z 28 IV s. 4, 27; — „Kron. Diec. Sandomiersko-Radomskiej” 1984 nr 3—4; „Słowo Powsz.” 1971 nr 9; — AAN: Akta Cezarego Chlebowskiego (zespół niezewidencjonowany), list E. Rachtana do L. Giedrych-Kasechube (Starachowice 15 III 1989); AP w Kielcach: Urząd Woj. Kielecki III, sygn. 174—5; Arch. Diec. w Sandomierzu: Akta Kurii Diec. Sandomierskiej, Teczka osobowa Ś-a (opinia proboszcza parafii Klwów z 9 X 1928, k. 6, Świadectwo dojrzałości, k. 9—10), pismo Prezydium Woj. Rady Narod. w Kielcach do bp. J. Lorka ordynariusza Diec. Sandomierskiej, k. 60, Akta kościoła paraf. w Borkowicach 1818—1983—II (pismo Katol. Stow. Młodzieży z 8 VII 1935 — prośba o pozostawienie Ś-a w parafii, k. 31, zaświadczenie Prezydium Gromadzkiej Rady Narod. w Borkowicach z 13 VI 1967), Akta kościoła paraf. w Łęgonicach 1945—83—II, Akta kościoła paraf. w Mircu, Akta kościoła paraf. w Suchedniowie, Akta kościoła paraf. w Nowej Słupi; Arch. KUL: Wydz. Teologii, Akta osobowe studentów, sygn. T 21086; CAW: sygn. tap. 1346/68/400; IPN w Kielcach: sygn. 53/266, sygn. 014/1224, Arch. Stow. Pamięci Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK «Ponury—Nurt» [1914] 2000—14, sygn. 212/513; IPN w Rzeszowie: sygn. 133/123, kolekcja Gabriel Brzęk (fot.); IPN w W.: MSW, Kartoteka ogólnoinformacyjna Biura «C» b. sygn. Karta E14/1; Opactwo Cysterskie w Wąchocku — Muzeum: Zbiory Ś-a (m.in. replika sztandaru Zgrupowań Partyzanckich AK «Ponury—Nurt»).
Wiesława Rutkowska