Śliwiński Walerian Jeremi, pseud.: Jotes, Oremus (1902—1978), działacz harcerski, nauczyciel.
Ur. 14 IV w Łodzi, był synem Kazimierza i Józefy z Młodzikowskich. Miał pięcioro rodzeństwa, m.in. brata Kazimierza, współzałożyciela i jednego z dwóch prezesów powstałej w r. 1933 Spółdzielni Harcerskiej «Czuj-Czyn» w Łodzi.
Ś. ukończył sześć klas ośmioklasowej Wyższej Szkoły Realnej Łódzkiego Stow. Popierania Średniego Wykształcenia Handlowego. Do ruchu skautowego wstąpił 28 VI 1916 i niebawem został przybocznym drużynowego. Od 15 VII 1918 należał do łódzkiego Związku Zuchów. W okresie odradzania się państwa polskiego działał od 10 XI 1918 do 1 II 1919 w Pogotowiu Młodzieży Polskiej w Łodzi. Dn. 27 X 1919 złożył przyrzeczenie harcerskie. Pełnił funkcje kierownika kursu dla zastępowych (18 X — 19 XII 1920) i zastępowego na kursie dla drużynowych (lipiec 1921); prowadził na tych kursach zajęcia z ratownictwa, gimnastyki i gier ruchowych. W okresie 1 IV 1921 — 31 X 1924 pracował jako nauczyciel tymczasowy gimnastyki w Szkole Powszechnej nr 17 w Łodzi. W r. 1921 został drużynowym w Związku Zuchów, a 15 V t.r. także przybocznym Komendy Hufca Męskiego w Łodzi. Równocześnie w Komendzie Łódzkiej Chorągwi Męskiej był sekretarzem (od 15 IX 1921) przybocznym komendanta i kierownikiem Działu Programowego (od 1 XI t.r.), a od 26 X 1922 zastępcą komendanta. Dn. 8 XII 1921 otrzymał stopień instruktorski przodownika (kandydata na instruktora) ZHP. Napisał książkę Sygnalizacja. Podręcznik dla harcerzy (P.—W. 1921). W lipcu 1922 należał do kierownictwa i wykładał sygnalizację na kursie Chorągwi Łódzkiej w Jarantowicach (pow. wąbrzeski); złożył wówczas pomyślnie próbę instruktorską. Dn. 21 XII t.r. otrzymał najwyższy stopień harcerski — harcerza Rzpltej. W r. 1923 współtworzył w Łodzi Nauczycielskie Koło Starszych Harcerzy im. Stanisława Konarskiego i objął w nim funkcję prezesa; w r. 1924 został jego delegatem do zarządu oddz. łódzkiego ZHP oraz kierownikiem referatu starszego harcerstwa. Opracował broszury: Biurowość harcerska (Ł. 1923), Deklaracja ideowa nauczycielskiego Koła Starszego Harcerstwa w Łodzi (Ł. 1924) oraz Regulamin nauczycielskiego Koła Starszego Harcerstwa w Łodzi (Ł. 1924).
Dn. 6 V 1924 złożył Ś. uzupełniający egzamin humanistyczny przed Państw. Komisją Egzaminacyjną dla czynnych, a niewykwalifikowanych nauczycieli szkół powszechnych w Łodzi i podjął 1 XI t.r. pracę jako nauczyciel tymczasowy (od 1 I 1927 stały) w Szkole Powszechnej nr 33 w Łodzi. Dn. 25 VI 1924 został podharcmistrzem (po zmianie nazewnictwa w grudniu 1927 — harcmistrzem). Uczestniczył w Zlocie Chorągwi Łódzkiej (30 VI — 6 VII 1924), następnie pełnił funkcję komendanta jej obozu na I Zlocie Narodowym Harcerzy w Warszawie, a od lipca do sierpnia t.r. komendanta kolonii Nauczycielskiego Koła Starszych Harcerzy im. Stanisława Konarskiego w Rogowie (pow. łódzki) dla nauczycieli harcerzy i nauczycielek harcerek. Od jesieni t.r. był członkiem Komendy Chorągwi Łódzkiej, pełnił też funkcję członka Sądu Honorowego zarządu oddz. łódzkiego ZHP. Był redaktorem wydawanego pod koniec t.r. periodyku „Druh. Czasopismo Oddziału Łódzkiego Związku Harcerstwa Polskiego”. Od marca 1925 pełnił funkcję drużynowego VI Łódzkiej Drużyny Harcerzy. W r. 1926 uczęszczał do Inst. Muzyczno-Dramatycznego Stefana Anglika w Łodzi. Zasiadał w Komitecie Redakcyjnym jednodniówki oddz. łódzkiego ZHP „Radość Życia” (Ł. 1927) i zamieścił w niej artykuł Zarys organizacji ZHP. Dn. 3 II 1928 został mianowany komendantem Łódzkiej Chorągwi Męskiej ZHP, ale uchwałą Naczelnictwa ZHP z 2 X t.r. zwolniono go z tej funkcji (formalnie pełnił ją do 15 XI). Dn. 8 XI uzyskał świadectwo Państw. Komisji Egzaminacyjnej dla eksternów Wyższego Kursu Nauczycielskiego w Łodzi. W r. 1929 był kierownikiem referatu II Zlotu Narodowego Harcerzy w Poznaniu i prowadził reprezentację Chorągwi Łódzkiej. T.r. podjął studia nauczycielskie w Centralnym Inst. Wychowania Fizycznego w Warszawie; w l. 1930—1 kierował tamtejszą gromadą harcerską. W sierpniu 1930 prowadził na Buczu koło Skoczowa kurs instruktorski Śląskiej Chorągwi Męskiej, a w r. 1931 na Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze kierował Wydz. Pokazów reprezentacji polskiej. Następnie był komendantem trzech obozów (dwóch harcerskich i wychowania fizycznego) dla młodzieży polskiej z zagranicy w Lidzbarku (pow. działdowski). Po ukończeniu studiów 20 VI t.r. pracował od 1 XI do 31 VIII 1932 w Szkole Powszechnej nr 21 w Łodzi. Opublikował broszurę z zasadami gry Narodówka (w dwa ognie) (Ł. 1932).
Od 1 IX 1932 pracował Ś. jako nauczyciel tymczasowy wychowania fizycznego w Państw. Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Równem; równocześnie był okręgowym instruktorem tego przedmiotu w Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego. W Hufcu Harcerzy w Równem pełnił funkcje członka Komendy (od 1 XII t.r.) i hufcowego (21 XII 1932 — listopad 1934), a w Wołyńskiej Chorągwi Harcerzy był zastępcą komendanta (od 1 I 1933) i komendantem (14 XI 1934 — 10 VI 1937), ponadto kierował Wydz. Organizacyjnym jej Komendy. Jako zastępca komendanta podobozu Lwów—Wołyń (nr IV) uczestniczył w lipcu 1935 w Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Spale. Dla najmłodszych harcerzy opracował broszurę Młodzik (zakres wiadomości wymaganych na stopień młodzika) (Równe 1936). Publikował artykuły dotyczące wychowania fizycznego i przygotowania zawodowego nauczycieli, m.in. w warszawskim miesięczniku „Wychowanie Fizyczne”. Prowadził dział sportowy w wydawanym w Łucku tygodniku społecznym, politycznym i gospodarczym „Wołyń”. W zarządzie okręgu wołyńskiego ZHP był kierownikiem Koła Przyjaciół Harcerstwa (od września 1937) i sekretarzem zarządu (od r. 1938). Dn. 1 VII 1939 został wizytatorem szkół w Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego.
Po wybuchu drugiej wojny światowej Ś. był w dn. 3—18 IX 1939 cenzorem w Równem. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną został 31 X t.r. aresztowany przez NKWD, osadzony w sierpniu 1940 w więzieniu w Dubnie i 25 X t.r. skazany na pięć lat obozu pracy. Zwolniony po podpisaniu 30 VII 1941 układu Sikorski—Majski, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. W wyniku ich ewakuacji w r. 1942 znalazł się w Palestynie, gdzie 19 VII t.r. w Jerozolimie współorganizował II Walny Zjazd ZHP na Środkowym Wschodzie; wygłosił tam referat wprowadzający Zadania harcerstwa w dobie obecnej, kierował komisją instruktorską opracowującą „Deklarację ideową” i został wybrany do Rady ZHP na Środkowym Wschodzie. Dn. 2 VIII obrano go komendantem ZHP na Środkowym Wschodzie (od 17 I 1943 ZHP na Wschodzie); w grudniu 1942 wizytował harcerstwo polskie w Iranie. Był redaktorem odpowiedzialnym wydawanego w Jerozolimie „Skauta. Czasopisma ZHP na Wschodzie” (do nr 24 z r. 1944). Przydzielony 8 I 1943 do Oddz. Wyszkolenia Sztabu Armii Polskiej na Wschodzie, prowadził od 25 I t.r. Wydz. Organizacyjny Komendy ZHP na Wschodzie. W okresie 18 II — 31 III wizytował harcerstwo w Palestynie i Egipcie. Od grudnia 1943 do kwietnia 1944 pełnił obowiązki komendanta Chorągwi Palestyńskiej. W r. 1944 redagował w Jerozolimie „Wiadomości Urzędowe. Skaut. Rozkazy, Listy Okólne i Komunikaty Rady i Komendy ZHP na Wschodzie”. Kierował pracami programowymi pierwszego informacyjnego kursu dla nauczycieli (24 I — 26 II t.r. w Jerozolimie). Dn. 1 III mianowano go podporucznikiem czasu wojny. Działając od 1 IV w komisji wydawniczej Rady ZHP na Wschodzie, wydał dwanaście broszur w ramach „Biblioteczki Podręcznej «Skauta»”. W sierpniu ponownie wizytował harcerstwo w Iranie. Po konflikcie z wiceprzewodniczącym Rady ZHP na Wschodzie Zygmuntem Szadkowskim został 17 IX zwolniony z funkcji komendanta i przeniesiony do rezerwy oficerskiej. Dn. 4 XII powołano go do Wydz. Propagandy i Kultury Dowództwa III Korpusu (od 5 XII Dowództwo Jednostek Wojska na Środkowym Wschodzie), a 5 V 1945 do Oddz. Opieki nad Żołnierzami w Egipcie. Od 25 VI t.r. był kierownikiem Rozgłośni i Kina w Ośrodku Wyszkoleniowo-Zapasowym.
Po rozformowaniu Polskich Sił Zbrojnych przeszedł Ś. do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia; zamieszkał w Londynie, gdzie pracował zarobkowo w laboratorium mleczarni. Był członkiem-założycielem powstałego w r. 1962 Kręgu Harcerek i Harcerzy z l. 1910—45; zasiadał w jego komisjach rewizyjnej (od 12 V 1963) i historycznej. Interesował się filatelistyką i zaprojektował kopertę okolicznościową z okazji 60-lecia harcerstwa oraz I Ogólnego Zjazdu Harcerstwa w Londynie (28—31 VIII 1970). Był współorganizatorem w dn. 14—16 IV 1972 tamże polskiej wystawy filatelistycznej «Polpfilex 72» pt. „Skauting w filatelistyce światowej i polski pieniądz papierowy”; w katalogu wystawy zamieścił artykuł Polskie znaczki i kasowniki skautowe, zaprojektował też kopertę okolicznościową. W l. 1976—8 był redaktorem wydawanego w Londynie pisma „Skaut” (nr 20—24/25), publikował też w londyńskim „Ognisku Harcerskim”. Zmarł 18 X 1978 w Londynie, został pochowany na cmentarzu South Ealing. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i Odznaką Dwudziestolecia Harcerstwa Lwowskiego.
Ś. był dwukrotnie żonaty. W małżeństwie z Janiną z Michalików, nauczycielką w Równem, miał córki bliźniczki; żona i córki zmarły wiosną 1940 w czasie deportacji w głąb ZSRR. W zawartym w Wielkiej Brytanii małżeństwie z Janiną Wiśniewską-Gojlik (1912—1976), nauczycielką, podharcmistrzynią, dzieci nie miał.
Harcerski słownik biograficzny, W. 2008; Jarzembowski K., Kuprianowicz L., Harcmistrzynie i harcmistrze Związku Harcerstwa Polskiego mianowani w latach 1920—1949, Kr. 2006; Kukla W., Miszczuk M., Bibliografia harcerskich emigracyjnych i polonijnych druków zwartych, jednodniówek, kalendarzy i miscellaneów wydanych w latach 1912—2004, W. 2006; Materiały do Harcerskiego Słownika Biograficznego, „Harcerstwo” 1995 nr 9; Miszczuk M., Bibliografia emigracyjnej i polonijnej prasy harcerskiej 1914—2001, W. 2002; Puchała S., Poczet harcmistrzyń i harcmistrzów, W. 2014 II; — Czarnik O. S., Czasopismo „Skaut” na wschodnich szlakach polskiego wychodźstwa (1942—1946), w: W nieustannej trosce o polską diasporę. Studia historyczne i politologiczne, Gorzów Wpol. 2012 s. 327—8; Danilčuk G., Rivne u doliach ego meškanciv, Równe 2012; Englert J. L., Witting J., W harcerskiej służbie. ZHP na obczyźnie 1946—1996, Londyn 1997; Jurek K., Lilijka i łódka. Historia harcerstwa łódzkiego do 1939 roku, Ł. 2006; Kliszewski L., Związek Harcerstwa Polskiego na Wschodzie 1940—1948, Londyn 1992 s. 2—3, 5—6, 8—9, 14—17, 19—20, 22, 26, 28, 32, 34, 38—9, 66, 86, 92, 94, 105; Kukla W., Miszczuk M., Dzieje harcerstwa na obczyźnie 1912—2006. Zarys problematyki, W. 2006; Miszczuk M., Walerian Jeremi Śliwiński (1902—1978), „Wołyń Bliżej” R. 15: 2008 nr 3 s. 15—21 (fot.); Nir R., Materiały do historii harcerstwa polskiego na Wschodzie na łamach czasopisma „Skaut” (1942—1944), w: Z dziejów prasy harcerskiej w kraju i na obczyźnie, Gorzów Wpol. 2003 s. 211, 214, 220—1; Pietrzak J., Bliskowschodnie szlaki łodzian podczas II wojny światowej, „Roczn. Łódz.” T. 60: 2013 s. 162—3; Seweryn-Spławska W., Harcerki w Związku Harcerstwa Polskiego. Początki i osiągnięcia w Kraju oraz lata 1939—1949 poza Krajem, Londyn 1993; Truchanowicz T., Związek Harcerstwa Polskiego na Wschodzie z dziejów harcerstwa na obczyźnie 1940—1946, W. 1987 s. 13, 23, 80, 82; Związek Harcerstwa Polskiego na Wołyniu. Chorągiew harcerek i harcerzy 1918—1939, Londyn 1997 I cz. 1 s. 137, 142, 154, 200 (fot.), s. 205—6, 211, 213; — Ain-Karem. Ośrodek polskich dziewcząt, Londyn 1988 (fot.); Spis szkół powszechnych i nauczycieli w Okręgu Szkolnym Łódzkim, r. szk. 1927/8, Ł. 1928; Sprawozdanie Oddziału Wołyńskiego ZHP za r. 1934, Równe 1935; toż za r. 1936, Równe 1937; Szare Szeregi, Londyn 1982; — „Czuj Duch. Jednodniówka Zarządu Oddz. Łódz. ZHP. 1926—1927” Ł. (b.r.w.); „Skaut” (Londyn) 1962 nr 1, 2, 1963 nr 3, 1970 nr 12 s. 27, 1972 nr 15 s. 23—4, 33, 36—8, 1973 nr 16 s. 8, 10, 35, 1975 nr 18/19 s. 36—7, 54, 1976 nr 20 s. 19 (fot.), s. 33—5, 37, 43, nr 21 s. 22; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 1978 nr 252 (błędna data ur.), „Skaut” (Londyn) 1978/9 nr 26/27 (J. Rowiński, bibliogr. prac., fot.); — AAN: ZHP, sygn. 1271 k. 281, sygn. 1280 k. 74; Deržavnyj archiv Rivnens’koi oblasti w Równem: F. R—2771 op. 2 spr. 501; Izba Tradycji i Hist. Chorągwi Łódz. ZHP w Ł.: Teczka osobowa, nr 113; — Mater. Red. PSB: Recenzja Krzysztofa Smolany na podstawie akt z AAN (Min. WRiOP, sygn. 6164 , ZHP, sygn. 225).
Marian Miszczuk