Kryciński Walerian (1852–1929), malarz, grafik, ceramik, pedagog. Ur. 15 IV w Karolinowie koło Jaworowa, był synem Aleksandra, nauczyciela, i Eleonory z Szklanowskich. Do szkoły realnej uczęszczał w Tarnopolu i Lwowie. Studia artystyczne odbywał w Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych w l. 1872–5 u W. Łuszczkiewicza i F. Szynalewskiego. Równocześnie pracował jako rysownik w nowo założonym przez dra A. Baranieckiego Muzeum Techniczno-Przemysłowym w Krakowie. Dzięki poparciu Baranieckiego wyjechał na dalsze studia do Wiednia, gdzie kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych (zapisany w semestrze 1874/5). Następnie (do r. 1879) kontynuował naukę w wiedeńskiej szkole przemysłu artystycznego i szkole architektury Józefa Storcka, specjalizował się w malarstwie dekoracyjnym u Ferdynanda Lafbergera i Ermenegilda Donadiniego. W tym czasie wykonywał też pierwsze prace ceramiczne w Zakładzie Doświadczalnym Min. Handlu w Wiedniu. W okresie studiów odbywał podróże po Niemczech, a także odwiedził Paryż i Pragę. Debiutował w czasie studiów, otrzymując w r. 1874 I nagrodę na konkursie Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) w Krakowie za rysunek perspektywiczny stall w kościele Bożego Ciała. Od r. 1878 wystawiał swoje prace we Lwowie i Krakowie: rysunki piórkiem i kredą oraz obrazy olejne o tematyce pejzażowej i rodzajowej. Do bardziej znanych należą Murzynka, Uczony żyd, Na targ, Widoki z Kołomyskiego, Z Wisły, Na szlaku, Spotkanie.

K. głównie poświęcił się malarstwu dekoracyjnemu. Ważniejsze prace z tego zakresu to dekoracja sal Sukiennic na przyjęcie cesarza Franciszka Józefa I (1880), malowidła w cerkwi Św. Michała w Kołomyi (1885–94), dekoracje klatki schodowej, sali teatralnej i balowej w gmachu Kasy Oszczędności w Kołomyi (1894–5). W r. 1900 K. wraz z kilku innymi artystami dekorował klatkę schodową w Teatrze Miejskim we Lwowie. W t. r. wykonał malowidła w kościele w Krzywczy nad Sanem, a w r. 1904 w kaplicy Chrystusa Miłosiernego w katedrze we Lwowie (Wskrzeszenie młodzieńca z Naim). Projektował również ceramikę, tkaniny, oprawy i ilustracje do książek, plakaty, dyplomy. W ceramice twórczość K-ego była bliską renesansowej majolice włoskiej. W wielu czasopismach, jak „Nasz Kraj”, „Kłosy”, „Ognisko Domowe”, „Świat”, zamieszczał K. ilustracje. Od r. 1880 zajmował się pracą pedagogiczną, prowadząc rysunek w gimnazjum w Kołomyi do r. 1898, w l. 1885–90 kierował szkolą przemysłu ceramicznego tamże, później był profesorem rysunku i malarstwa dekoracyjnego w Wyższej Szkole Przemysłowej we Lwowie. Należał do Związku Artystów Polskich we Lwowie od r. 1899, pełniąc tam funkcję sekretarza. W r. 1904 K. otrzymał nagrodę na konkursie Muzeum Przyrodoznawczego we Lwowie za projekt oprawy dla „Sztuki Polskiej”. K. opublikował w sprawozdaniach gimnazjum kołomyjskiego artykuły z zakresu sztuki użytkowej, m. in. Sztuki graficzne i ich różne techniki (1882), Moda i styl w mieszkaniu (1894), Początki rozwoju sztuki (1895). W „Gazecie Kołomyjskiej” z r. 1898 ukazały się dwie obszerniejsze rozprawy K-ego na temat szkolnictwa przemysłowego: Państwowa Szkoła Zawodowa dla przemysłu drzewnego w Kołomyi i Znaczenie i rozwój Krajowej Szkoły Garncarskiej. K. uzupełniał drugie wydanie książki W. Doleżana „Historia sztuki” (1909). W r. 1911 ukazała się jego książka o koronkach z 44 własnymi wzorami artysty. K. napisał także artykuły: O nowej metodzie nauczania rysunku zdobniczego w państwowych szkołach zawodowych, przemysłowych i artystyczno-przemysłowych („Kształt i Barwa” R. 1: 1913 nr 1–2 własne ilustr.) i Budzenie i rozwijanie poczucia barw („Wianki” 1919 z. 1). Wreszcie w r. 1926 wydał (bogato ilustrowaną) książkę pt. Rysunki odręczne, zdobnicze i malarstwo dekoracyjne.

W r. 1913 K. przeszedł na emeryturę, a w 1919 przeniósł się na stałe do Krakowa, gdzie zmarł 6 III 1929 r., pochowany na cmentarzu Rakowickim. K. był dwukrotnie żonaty, po raz pierwszy z Heleną Horaczek (od 1880), owdowiawszy ożenił się (1914) z Marią Cichocką, nauczycielką. Obrazy K-ego znajdują się w Muz. Narod. w Krakowie, w Muz. w Cieszynie (Procesja w Wiśle). K. sygnował swoje prace W. K., Awuka, Algis. Obok malarstwa dekoracyjnego uprawiał malarstwo pejzażowe i rodzajowe (sceny z życia wsi, polowania, żołnierskie scenki obozowe).

Portret J. Krzesza-Męciny i fot. w posiadaniu M. Cichockiego w Kr.; – Grajewski, Bibliografia ilustracyj; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych, (fot.); Thieme–Becker; Lexikon d. Künstler; Katalog Pierwszej Wielkiej Wystawy Sztuki Polskiej w Krakowie w 1887 r., Kr. 1887; Katalog Wystawy Dzieł Sztuki „Legiony Polskie”, Kr. 1916; – Orłowicz M., Ilustrowany przewodnik po Lwowie, 1925 s. 78; Litawiński M., Pamiątkowy opis Teatru Miejskiego we Lwowie, Lw. 1900 s. 20, 32; Lwów dawny i dzisiejszy, Praca zbiorowa pod red. B. Janusza, Lw. 1928 s. 87; Polskie życie artystyczne w l. 1890–1914, Wr.–W.–Kr. 1967; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych; Sprawozdanie Komitetu Tow. Zachęty Sztuk Pięknych za r. 1882 s. 17; – „Kraj” 1900 nr 7 s. 101; „Lamus” 1911 s. 151; „Roczn. Tow. Przyj. Nauk w Przemyślu” T. 3: 1912 s. 223; „Tyg. Ilustr.” 1904 I półr. s. 117, 511; „Sztuki Piękne” 1928 s. 352; „Świat” 1907 I półr. nr 1 s. 14; „Życie i Sztuka” dod. do „Kraju” 1905 nr 34 s. 6; – B. PAN w Kr.: rkp. 2170 (zbiór prac i artykułów Aleksandra Hajdeckiego); – Informacje dra Mieczysława Cichockiego (szwagra K-ego) w Krakowie (w jego posiadaniu dokumenty, szkice K-ego, oraz obraz olej. Wawel).

Irena Huml