INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Wanda Czartoryska     

Wanda Czartoryska  

 
 
1862-08-20 - 1920-05-16
Biogram został opublikowany w 1938 r. w IV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Czartoryska Wanda (1862–1920), ur. 20 VIII w Wiedniu, córka księcia Jerzego Konstantego i Marii Joanny z Czerniaków. Bardzo wybitna, ofiarna i zasłużona pracownica narodowa i społeczna, interesowała się w pierwszym rzędzie sprawą przygotowania kobiet polskich do pracy gospodarczej, której stan i poziom był bardzo niski. Rozpoczęła od organizowania w dobrach Czartoryskich kół włościanek. Szczególnie dobrze zostały przyjęte »hafty wiązownickie«. Równocześnie gorliwie pracowała w jarosławskim »Kole Ziemianek«, a po zamieszkaniu we Lwowie w tamtejszym »Związku Kół Ziemianek«. Została również przewodniczącą sekcji »PP. Ekonomek« w »Stowarzyszeniu św. Wincentego á Paulo« we Lwowie. Chcąc akcję ekonomiczną oprzeć na szerokich podstawach i nadać jej formę organiczną, dała w r. 1908 inicjatywę do założenia we Lwowie »Towarzystwa Gospodarczego Wykształcenia Kobiet«, które pod jej kierownictwem szybko objęło swą działalnością Galicję wschodnią. W r. 1919 Towarzystwo weszło w ścisły kontakt z innymi tego rodzaju instytucjami polskimi. Zgodnie ze statutem i nazwą, Towarzystwo założyło wiele szkół dla gospodyń wiejskich np. w Olesku, Pietryczach, Białym Kamieniu, Tłumaczu, Żydaczowie, Albigowej i w. i. Zakłady te przyczyniły się do podniesienia i ujęcia w pewien system gospodarstwa kobiecego.

Potrzeba wytworzenia kadr nauczycielek dla szkół i kursów gospodarczych skłoniła księżniczkę w r. 1912 do rzucenia myśli założenia odpowiedniej instytucji naukowej. Oparła się tu na osobiście przestudiowanych wzorach czeskich, duńskich, francuskich i szwajcarskich. Przy wybitnej pomocy moralnej i materialnej inicjatorki założyło Tow. Gosp. W. K. seminarium gospodarcze w Snopkowie pod Lwowem. Cz. ofiarowała szkole folwark Bielosko i sumę około 100.000 koron, zaś jej najbliższa współpracownica i współinicjatorka Janina Karłowiczówna dała grunt pod szkołę i zabudowania, część funduszów oraz zajęła się budową i organizacją przyszłej placówki naukowej. Dn. 14 XI 1913 nowa uczelnia rozpoczęła działalność i szybko zyskała sobie ogólne uznanie. Wychowanki szkoły, tzw. »snopkowianki«, zasłynęły jako wytrawne gospodynie, nauczycielki i organizatorki pracy kobiet polskich.

Lata wojny światowej przebyła Cz. częściowo na uchodźtwie w Wiedniu oraz we Lwowie, oddając się pracy narodowej, charytatywnej i samarytańskiej. Ze szczególnym zapałem działała w »Opiece nad żołnierzem polskim« przede wszystkim w r. 1918, gdy do Lwowa przybywali bardzo liczni zbiegowie z obozu koncentracyjnego legionistów polskich w Hust. Cz. zaopatrywała ich w ubrania, podrobione dokumenty, pieniądze i wysyłała do polskich organizacji wojskowych. W okresie walk z Rusinami o Lwów pracowała w szpitalach, organizowała herbaciarnie i kantyny przyfrontowe dla żołnierzy itd.; za tę działalność została odznaczona krzyżem obrony Lwowa, Orlętami i orderem Polski odrodzonej. Zmarła 16 V 1920.

 

Sprawozdania Tow. Gospodarczego Wykształcenia Kobiet we Lwowie; Sprawozd. Tow. Opieki nad żołnierzem polskim we Lwowie; Skolimowska H., nekrolog w »Słowie Polskim« 1920, nr 188; tamże artykuły i notatki w nrach 181, 183, 185. »Rolnik« 1935, nr 45; Karłowiczówna J., Snopków. Początki rozwoju i trudności. Warsz. 1936.

Władysław T. Wisłocki

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jerzy Konstanty Czartoryski

1828-04-24 - 1912-12-23 polityk
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Marian Wilhelm Smoluchowski

1872-05-28 - 1917-09-05
fizyk
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Adam Nieniewski

1886-05-09 - 1947-04-27
pułkownik dyplomowany WP
 

Marcin Peterseim

1827-07-29 - 1904-03-13
przemysłowiec
 

Antoni Szacki

1902-03-01 - 1992-07-03
kapitan Wojska Polskiego
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.