Rückemann (Orlik-Rückemann, Orlik Rückeman) Wilhelm (1894–1986), generał brygady WP. Ur. 1 VIII we Lwowie, był synem Edmunda i Józefiny ze Stalkiewiczów.
W l. 1904–12 uczęszczał R. do 7-klasowej I wyższej szkoły realnej we Lwowie, w której zdał maturę. Następnie studiował na Wydz. Budowy Dróg i Mostów politechniki we Lwowie, gdzie zaliczył 4 semestry do wybuchu pierwszej wojny światowej. Jako student należał od października 1912 do sierpnia 1914 do Polskich Drużyn Strzeleckich. Pracował także w «Zarzewiu» i był członkiem młodzieżowej organizacji Zakon Zbawienia Polski.
Po wybuchu wojny wstąpił R. 1 VIII 1914 do oddziałów strzeleckich Józefa Piłsudskiego. Walczył w szeregach 1. pp Legionów Polskich, w bitwie pod Laskami 26 X t. r. został ciężko ranny i do lipca 1915 przebywał w szpitalach w Krakowie, w Cieplicach Czeskich i w Wiedniu. Po wyleczeniu został przydzielony do III batalionu uzupełniającego, a od 28 VII t. r. – do 6. pp Legionów utworzonego z tegoż batalionu, jako dowódca 10. kompanii. Brał udział w wyprawie poleskiej 1915 r., w walkach pozycyjnych pod Optową, w walkach odwrotowych znad Styru i w walkach pozycyjnych pod Sitowicami. Za wykazaną w bojach dzielność i umiejętność kierowania oddziałem otrzymał wojskowy Krzyż Zasługi z dekoracją wojenną. W dn. 9 VIII 1915 został mianowany podporucznikiem, a 11 XI t. r. – porucznikiem. Od 1 II do 11 III 1917 był uczniem na kursie wojennym dla oficerów Sztabu Generalnego w Warszawie, po czym powrócił do 6. pp. W okresie kryzysu przysięgowego został zdegradowany jako poddany austriacki za odmowę złożenia przysięgi na wierność państwom centralnym i po rozwiązaniu Legionów Polskich przeniesiony z dn. 1 IX 1917 do armii austriackiej do 19. p. strzelców w Hohenstadt (Zábřeh) na Morawach. Od 18 XI 1917 do 13 II 1918 przebywał w szkole oficerów rezerwy w Jägerndorf (Krnov) (XVIII turnus). W dn. 1 V 1918 został mianowany chorążym. Wraz z pułkiem wchodził w skład armii austriackiej okupującej Ukrainę. Był dowódcą plutonu i oficerem instruktorem w grupie wyszkolenia 54. dyw. strzelców.
Równocześnie należał R. od 1 V 1918 do Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) we Lwowie będąc członkiem ścisłej organizacji «Wolność». Podjął także studia na V semestrze Politechn. Lwow. Wg K. Draczyńskiego R. uciekł z armii austriackiej i z ramienia POW został wysłany na Ukrainę do werbowania ochotników i organizowania armii polskiej na Wschodzie. Pracował w Głównej Komendzie Organizacji Werbunkowo-Agitacyjnej w Kijowie. W czasie rozpadania się armii austriackiej objął komendę nad oddziałami różnej narodowości w Bałcie i przyprowadził złożoną z nich kompanię polską do Płoskirowa. W formującej się grupie płk. Czesława Rybińskiego objął funkcję szefa sztabu w dawnym swym stopniu porucznika. Usiłując przebić się wraz z tą grupą do Lwowa, dostał się w bitwie pod Mikulińcami 29 XI 1918 wraz z całym oddziałem do niewoli ukraińskiej. W dn. 2 VI 1919 uciekł z niewoli w Buczaczu. Został przyjęty do WP w stopniu kapitana do batalionu zapasowego 6. pp Legionów. Od 1 X t. r. był adiutantem sztabowym w dowództwie 3. Brygady Piechoty Legionów, a od 6 I 1920 został na własną prośbę przeniesiony do linii jako dowódca II batalionu 6. pp Legionów. Dekretem Naczelnego Wodza z dn. 11 VI 1920 został zweryfikowany jako podpułkownik (od 1 IV t. r.), a w dn. 28 VI t. r. objął dowództwo 6. pp Legionów w miejsce chorego płk. Bolesława Popowicza. Po powrocie płk. Popowicza do pułku i w okresie nasilającej się ofensywy armii sowieckiej na Warszawę, został w dn. 22 VII t. r. dowódcą 132. pp rezerwy, a po jego rozwiązaniu w dn. 16 VIII t. r. – dowódcą 1. p.czołgów (pcz). Na przełomie 1920/1 r. przebywał na dwumiesięcznym Kursie Informacyjnym dla Wyższych Dowódców w Warszawie. Po zlikwidowaniu 1. pcz na skutek pokojowej reorganizacji WP, został z dn. 10 IX 1921 inspektorem czołgów w Dep. Piechoty Min. Spraw Wojskowych (MSWojsk.). Od 1 III do 25 XI 1922 przebywał na kursie czołgów w Wersalu we Francji. Od 26 XI 1922 do 30 IV 1927 był dowódcą 1. pcz. Z dn. 15 VIII 1924 został mianowany pułkownikiem. Od 1 V 1927 do 25 I 1928 był szefem wydz. broni pancernej w Dep. V Inżynieryjnym MSWojsk., a od 26 I 1928 do 9 XII 1929 – drugim dowódcą piechoty dywizyjnej w 23. Dyw. Piechoty (DP). Z kolei był do 27 VII 1930 pełniącym obowiązki dowódcy 23. DP. Od 6 XII 1930 do 10 VIII 1931 przebywał jako słuchacz w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie, a potem powrócił na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej w 23. DP. Z dn. 23 III 1932 został mianowany dowódcą 9. DP w Siedlcach. Z dn. 1 I 1933 awansował na generała brygady. Od r. 1938 był zastępcą dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) gen. Jana Kruszewskiego, a od sierpnia 1939 – dowódcą KOP.
R. był jednym z nielicznych dowódców, którzy walczyli z Armią Czerwoną po wejściu jej na ziemie polskie w dn. 17 IX 1939, przeciwstawiając się jej m. in. pod Szackiem na Wołyniu (28–29 IX t. r.) i pod miejscowością Wytyczno (1 X t. r.) w Lubelskiem. Były to najbardziej planowe i długotrwałe starcia zbrojne z wojskami sowieckimi. Po wyczerpaniu amunicji rozwiązał swą grupę 1 X t. r. Wydarzenia, w których brał udział, opisał w pracy pt. Kampania wrześniowa na Polesiu i Wołyniu 17. IX. 1939 – 1. X. 1939 (wyd. przez Jerzego Łojka pod pseud. Leopold Jerzewski w wydawn. «Głos», W. 1985 s. 19). Wraz z kilkoma oficerami sztabu dostał się do Warszawy, gdzie współzałożył konspiracyjną organizację pn. Komenda Obrońców Polski. W r. 1940 przedostał się przez Litwę do Szwecji. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski nie wyraził zgody na przysłanie R-a do Francji. Dopiero znacznie później pozwolono R-owi wyjechać do Wielkiej Brytanii, gdzie jednak pozostawał bez funkcji w dyspozycji Naczelnego Wodza. W l. 1945–7 był pracownikiem w Inspektoracie Generalnym Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po demobilizacji osiedlił się w Londynie. Mieszkał również w Beckenham w hrabstwie Kent, a od r. 1972 w Ottawie w Kanadzie. Był tamże przewodniczącym Komisji Skarbu Narodowego. Zmarł 8 XI 1986 w Ottawie. Był odznaczony m. in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych 4 razy, Złotym Krzyżem Zasługi, francuskim Orderem Legii Honorowej IV kl.
Żonaty od 7 VIII 1924 z Różą Wandą Fajans, R. miał z nią syna Kazimierza Jerzego (ur. 1925).
Enc.Wojsk., VII; Kryska-Karski – Żurakowski, Generałowie (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest? Uzupełnienia; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, W. 1917; Lista starszeństwa oficerów zawodowych, W. 1922; MSWojsk. Dziennik Personalny 1920 nr 23 s. 501, 1922 nr 1 s. 10, 75, nr 31 s. 682, 1923 nr 5 s. 51, 1924 nr 131 s. 730, 1925 nr 75 s. 406, 1927 nr 14 s. 129, nr 28 s. 362, 1928 nr 15 s. 403, 1929 nr 12 s. 237–8, 1931 nr 8 s. 361, 1932 nr 6 s. 1, nr 14 s. 1; Rocznik Oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Album Legionów Polskich, W. 1933 (fot. zbior.); Bagiński H., U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908–1914, W. 1935; tenże, Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, W. 1921 s. 436, 438; Bielecki Z., Dębowski R., 36 dni 1. IX. – 6. X. 1939 roku, W. 1971 s. 183; Draczyński K., Śp. generał Wilhelm Orlik-Rückemann „Przegl. Kawalerii i Broni Pancernej” 1987 nr 125 s. 65–6; Kauba K., Ostatni przebywa w Kanadzie, „Tyg. Powsz.” 1985 nr 46 s. 2; Liszewski K., Wojna polsko-sowiecka 1939 r., Londyn 1986; Pęgiel W., Jeszcze o generałach W. P., „Tyg. Powsz.” 1986 nr 8 s. 7; Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1945, Londyn 1983 III; Tomaszewski L., Kronika wileńska 1939–1941, W. 1990; W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Oprac. W. Chocianowicz, Londyn 1969; Zawilski A., Bitwy polskiego Września, W. 1972 II; – Dybczyński T., Wspomnienia z moich prac konspiracyjnych w latach 1899–1913, „Niepodległość” T. 8: 1933 s. 376, 379; Dziennik Rozkazów Wojskowych 1919 nr 77 s. 1727; Pluta-Czachowski K., Organizacja Orła Białego, W. 1987; Romeyko M., Przed i po maju, Wyd. 3, W. 1967; Sprawozdanie Dyrekcji C. K. I. Szkoły Realnej we Lwowie za rok szkolny 1907/8, Lw. 1908; Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Wyższej Szkoły Realnej we Lwowie za rok szkolny 1908/9, Lw. 1909; toż za r. 1909/10, Lw. 1910; toż za r. 1910/11, Lw. 1911; toż za r. 1911/ 12, Lw. 1912; Warężak J., Polska Organizacja Wojskowa w Okręgu Tarnopolskim (1918–1919), „Niepodległość” T. 14: 1936; Wrzesień 1939. W relacjach i wspomnieniach, Oprac. M. Cieplewicz, E. Kozłowski, W. 1989 (fot.); – Rocznik Polonii 1958–9, Londyn 1958; „Tyg. Powsz.” 1987 nr 8; „Wiad. Inst. J. Piłsudskiego” 1987 nr 1; – CAW: Akta personalne nr 356, Akta Krzyża Zasługi, Akta Orderu Virtuti Militari (fot.).
Henryk Korczyk