Studziński Wincenty Wojciech Szymon (1815–1854), skrzypek, kompozytor, dyrygent, pedagog.

Ur. 30 III w Krakowie, był najstarszym synem Marcina (ur. ok. 1786), muzyka, od r. 1820 fagocisty w orkiestrze milicyjnej w Krakowie, i Wiktorii z Biernackich (ur. ok. 1790), bratem Piotra (zob.), Jana, Karola (zob.), Wiktorii, Katarzyny Barbary (ur. 1829), Ludwika, aktora i muzyka, Marcina (1822–1833), Mateusza (ur. 1826), werblisty i wiolonczelisty, oraz Kajetana (1832–1855), muzyka i kompozytora.

S. uczył się zapewne gry na skrzypcach pod kierunkiem ojca. Całe życie działał w Krakowie: w l. 1831–3 jako «tołombasista» (dobosz) w orkiestrze milicyjnej, a od r. 1833, co najmniej do r. 1848, jako członek kapeli katedralnej na Wawelu. W r. 1835 rozpoczął pracę skrzypka solisty w orkiestrze teatru krakowskiego za dyrekcji Juliusza Pfeiffera (grywał przed przedstawieniami i w antraktach); w l. 1836–7 występował z tą orkiestrą gościnnie w Busku, Kielcach, Radomiu i Kaliszu, a w l. 1838–43 był jej dyrygentem. Towarzyszył siostrze Wiktorii, także podczas występów 7 II 1840 na swoim benefisie, a w r. 1842 (16, 19 i 22 III) Ludwice Rywackiej. Jako solista i kameralista brał udział w życiu muzycznym Krakowa; współpracował m.in. z osiadłym tu czeskim pianistą Janem Germaszem. Komponował niemal wyłącznie utwory na skrzypce i fortepian (zastępowany czasem przez kwartet smyczkowy lub orkiestrę). Wg Alberta Wojciecha Sowińskiego, powołującego się na Ambrożego Grabowskiego, powinowatego S-ego, do pierwszych kompozycji S-ego należały: Variations op. 1, Trois fantaisies op. 2, Caprice op. 3, ballada Le Marinier op. 4, Elegia czyli żale ojczyste op. 5 i Trois nocturnes op. 6. Ok. r. 1835 powstały dwa cykle wariacji op. 7 na tematy z oper V. Belliniego „I Capuletti e i Montecchi” oraz „Bianca e Fernando”, które S. chętnie wykonywał. Dn. 12 X 1837 z powodzeniem wystąpił w sali Macieja Knotza w Krakowie z warszawskim pianistą Józefem Krogulskim. Być może w tym czasie skomponował także Potpourri z „Pocztyliona z Lonjumeau” wg A. Adama. Od końca r. 1838 prawdopodobnie krótko współdziałał jako dyrygent orkiestry i chórów w szkole śpiewu dramatycznego Franciszka Mireckiego w Krakowie na Piasku. W lipcu 1839 przebywał z teatrem krakowskim w Poznaniu i w tamtejszym teatrze wykonał jeden z koncertów A. Ch. Bériota oraz wspomniane własne wariacje „I Capuletti e i Montecchi”. W r. 1842 grał w Krakowie „III Koncert skrzypcowy” Karola Lipińskiego. Z ok. r. 1840 i późniejszych lat pochodzą kolejne utwory S-ego na skrzypce i fortepian: 6 fantazji Mes ręveries op. 8, Le ręve op. 9 (1846?), Nowe potpourri na tematy polskie, Fantazja à la Krakowiak, Rondo alla Polacca znane też pt. Moment de gaieté op. 10, wariacje na temat opery „I puritani e i cavalieri” Belliniego, Souvenir de Cracovie, Grand caprice musical, dziś trudne do odszukania. Wydarzenia z r. 1846 zainspirowały go do napisania 2 pamiątek Rewolucji Krakowskiej 1846: Scena z roku 1846 oraz Śpiewów ludu krakowskiego – również utworów na skrzypce i fortepian.

W l. 1845–53 uczył S. gry na skrzypcach w Szkole Śpiewu i Muzyki Inst. Technicznego przy ul. Gołębiej w Krakowie. W pracy pedagogicznej osiągał znaczne rezultaty (jego uczniem był m.in. Józef Jachimek). Nauczał wg nieco przestarzałej metody, wyłożonej w znanych podręcznikach B. Campagnoliego i L. Spohra. Wraz z bratem Piotrem koncertował 26 IV 1848 w sali Macieja Knotza przy ul. Sławkowskiej oraz 18 VIII 1852 dla kuracjuszy w Szczawnicy; w repertuarze znalazł się wtedy m.in. jego Caprice na tematy narodowe. Współcześnie grywano sześć polonezów S-ego na orkiestrę i cztery kwartety smyczkowe, z których czwarty E-dur op. 24 z r. 1845 zachował się w formie rękopisu w bibliotece Inst. Muzykologii UJ (sygn. 5994). Faktura tego kwartetu «wskazuje na dobrą szkołę, której chyba kompozytor nie odebrał w Krakowie» (W. Poźniak); świadczy o tym nowoczesne, samodzielne prowadzenie instrumentalnych głosów oraz aktywna praca przetworzeniowa. Ze źródeł pośrednich wiadomo, że pisywał też S. dua i tria instrumentalne. Z utworów fortepianowych znane są tylko tańce, głównie mazurki i mazury m.in. 2 Mazourkas (G-dur, a-moll, wydane w Krakowie ok. r. 1850 u J. Wilda) i Quatre mazures (d-moll, D-dur, F-dur, Des-dur), opublikowane po śmierci kompozytora ok. r. 1855 u tego samego wydawcy, oraz trzy mazury w serii „Mazury różnych autorów na fortepian” (nr 4, 24, 30) (oprac. A. Kratzer, wyd. pośmiertnie 1860 nakładem Adama Dzwonkowskiego w Warszawie). Powodzenie miały różne polonezy i polki S-ego na skrzypce lub fortepian. Z dzieł o większej obsadzie wymienia się niekiedy Scenę fantastyczną Danse des fántômes na dwa chóry i orkiestrę. Zgodnie z duchem epoki napisał S. ok. 50 pieśni solowych (w tym dumki) z towarzyszeniem fortepianu do słów m.in. Józefa Bohdana Zaleskiego, Wincentego Pola i Edmunda Wasilewskiego: Krakowiaki (1854), i 29 mazurków (z tego 10 wyd. pośmiertnie 1868 D. E. Friedlein w Krakowie, a część drukował Breitkopf i G. A. Härtel w Lipsku). Największą popularność zyskała pieśń S-ego na chór męski à cappella Taniec i śpiew szkieletów do słów Wasilewskiego (wyd. pośmiertnie 1884 we Lwowie i w r. 1907 w Warszawie w „Śpiewniku” Piotra Maszyńskiego). S. pisywał także utwory religijne i opracowywał na chór pieśni solowe innych kompozytorów m.in. Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki, rozszerzając w ten sposób repertuar dla zespołów amatorskich.

S. reprezentował styl klasyczny w muzyce polskiej na jej styku z romantyzmem. Konsekwentnie stosował się do reguł formy klasycznej, lecz unikał banału i miał dużo dobrych pomysłów harmonicznych (wprowadzał chromatykę), rytmicznych (bogactwo różnorodnych struktur) oraz z zakresu instrumentalnej faktury. W mazurkach udowodnił znajomość romantycznego stylu «brillant», a wykonawcom nie szczędził wskazówek interpretacyjnych (pastorale, con passione, cantabile itd.), co wskazuje na romantyczną wrażliwość emocjonalną. Z jego bogatej twórczości znanych jest obecnie niewiele kompozycji, gdyż nieliczne tylko utwory ukazały się drukiem. Uważany był za najlepszego krakowskiego skrzypka swoich czasów; ceniono go za intonacyjną czystość gry i miękkość frazy, ganiono zaś za przesadną «słodycz» dźwięku i zbyt słabą prawą rękę. Karol Estreicher napisał, że S. «nie miał sobie równego między krakowskimi skrzypkami» („Nowiny” 1854 nr z 5 IX); wg krytyki jego talent był «domorosły, bo nie wybieżał nigdy poza obręb ojczystego gniazda. Od 20 lat żaden większy koncert zbiorowy [w Krakowie] nie obszedł się bez niego». Opracowania S-ego na chór, polegające najczęściej na ułatwieniach faktury, były popularne do końca XIX w. Jego muzykę wykonywano także pośmiertnie, m.in. 22 IV i 19 XII 1860 na porankach muzycznych w Warszawie wraz z utworami brata, Karola. Taniec i śpiew szkieletów warszawski chór «Lutnia» Maszyńskiego śpiewał nawet w XX w. S., chory na gruźlicę, zmarł 15 (lub 14) VII 1854 w Krakowie, został pochowany 17 VII na cmentarzu Rakowickim (kw. H rząd 22 grób 13, obecnie nie istnieje). Wspominano S-ego «twarz szczerą, słowiańską, którą mieszkańcy Krakowa widywali nieraz w oknie, opartą na skrzypcach, wpatrzoną w niebo […] natchnioną» (tygodnik „Kalina” 1868 nr 315).

S. był żonaty (ślub 11 I 1840 w Krakowie, w kościele św. Anny) z Józefą Dąbrowską (ok. 1817 – przed 1848). Po śmierci żony poślubił, prawdopodobnie wiosną 1848, Franciszkę z Grabowskich (ok. 1822–1867), córkę Kajetana i Salomei, krewną Ambrożego Grabowskiego (zob.). Pozostawił dzieci; być może jego córką była Stanisława Studzińska, pomocnica Grabowskiego.

Siostra S-ego, Salomea Marianna Wiktoria Studzińska, zamężna Marczewska (1816 – po 1881), ur. 16 IX w Krakowie, była uczennicą Wincentego Gorączkiewicza, śpiewała (sopran) w chórze katedry na Wawelu, a od r. 1832 występowała jako śpiewaczka i aktorka w teatrze krakowskim, biorąc udział w objazdach m.in. w Poznaniu i Kaliszu (1839). Obdarzona głosem niewielkim, lecz czystym, o jasnym kolorycie, zwracała uwagę urodą i wdziękiem scenicznym. W r. 1841 występowała ze sformowanym w Krakowie przez Hipolita Popiołka zespołem w Lublinie, Radomiu i Płocku. W l. 1842–4 w Teatrze Wielkim w Warszawie śpiewała partię Aminy w „Lunatyczce” Belliniego oraz Zerliny we „Fra Diavolo” D. Aubera, występowała także w komediach. Zaangażowana od listopada 1844 przez dyrektora Hilarego Meciszewskiego do tworzonego przy teatrze krakowskim zespołu opery polskiej, odniosła 27 XI t.r. sukces w partii Marii w prapremierze polskiej „Córki pułku” G. Donizettiego; nieznany meloman opublikował na ten temat francuski wiersz w „Gazecie Krakowskiej” (1845 nr 74, tłumaczenie w nr 75). Wystąpiła także jako Wanda w „Zamku na Czorsztynie” Karola Kurpińskiego, Anusia w „Wolnym strzelcu” K. M. Webera, Rozyna w „Cyruliku sewilskim” G. Rossiniego, Cecylia w komedii „Panna mężatka” Józefa Korzeniowskiego, śpiewała partię tytułową w „Normie” Belliniego oraz partię Rozyny w prapremierze (11 IV 1845) operetki Franciszka Mireckiego „Nocleg w Apeninach” wg komedii Aleksandra Fredry. Dn. 28 XI 1846 dała w Krakowie benefisowe przedstawienie, śpiewając ponownie jako Maria w „Córce pułku”. Po ślubie (1 XII 1848) z lekarzem Ludwikiem Marczewskim porzuciła scenę. Wg doniesień prasowych śpiewała jeszcze w r. 1850 we Lwowie, przez pewien czas uczyła śpiewu i gimnastyki w Sandomierzu. Ok. r. 1881 mieszkała u syna w Warszawie. Zmarła podobno w nędzy w przytułku Tow. Dobroczynności w Krakowie. Nie jest jasne, czy to ona (Salomea Studzińska, l. 19), czy jej rówieśnica o tym samym nazwisku, poślubiła 16 II 1835 w kościele św. Anny w Krakowie Franciszka Rybickiego, muzyka, prawdopodobnie klarnecistę w orkiestrze milicji krakowskiej.

Chybiński, Słown. muzyków; Enc. Krakowa; Enc. Org., XXIV (dot. też Kajetana); Fétis F. J. Biographie universelle des musiciens et bibliographie générale de la musique, Paryż 1870 VIII (dot. też Kajetana); Grodziska K., Theatri decor, Kr. 2005; Grove’s Dictionary, XXIV; Słown. Muzyków Pol., II; Słown. Teatru Pol.; Sowiński, Słown. muzyków; – Braun M., Teatr Miejski, „Gaz. W. Ks. Pozn.” 1839 nr 146, 149, 161 (dot. Wiktorii); Estreicher K., Dzieło Ambrożego Grabowskiego, „Roczn. Krak.” R. 40: 1970; tenże, Teatra w Polsce, W. 1953 II; Estreicherówna M., Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848–63, Kr. 1936 I; Kubalski E., Z dziejów krakowskiej muzyki, Kr. 1906; Poźniak W., Muzyka kameralna i skrzypcowa, w: Z dziejów polskiej kultury muzycznej. Od Oświecenia do Młodej Polski, Red. S. Łobaczewska, Kr. 1966 II; Przybylski T., Z dziejów nauczania muzyki w Krakowie od średniowiecza do czasów współczesnych, Kr. 1994; Radwański J., Żywoty tegoczesne mężów znakomitych w rozmaitych zawodach, Kr. 1848 cz. 2; Reiss J., Krakowska Szkoła Muzyczna przy Instytucie Technicznym. Na jubileusz Krakowskiej Szkoły Przemysłowej, „Ilustr. Kur. Codz.” 1935 nr 277; Spóz J., Towarzystwo Śpiewacze Lutnia im. P. Maszyńskiego w Warszawie 1886–1986, W. 1988; – Ciechanowski H., Dziennik z lat 1851–1856, Oprac. I. Homola-Skąpska, Kr. 2002 (dot. też Kajetana); Got J., Orzechowski E., Repertuar teatru krakowskiego 1845–1865, Cz. 1: Teatr polski, W. 1974 (dot. Wiktorii); Krzesiński S., Koleje życia czyli materiały do historii teatrów prowincjonalnych, Oprac. S. Dąbrowski, W. 1957; Reiss J., Almanach muzyczny Krakowa 1780–1914, Kr. 1939 I–II; – „Gaz. W. Ks. Pozn.” 1839 nr 146, 149, 151, 161. 185; „Kur. Codz.” 1867 nr 140; „Kur. Warsz.” 1855 nr 211 (nekrolog Kajetana); „Nowiny” (Lw.) 1854 nr 106 (nekrolog S-ego); – AP w Kr.: mf. 5–51 (paraf. św. Anny, akt ślubu), mf. J–561 (paraf. św. Floriana, akt chrztu Wiktorii), mf. J–369 s. 8, 9 (rkp. M–154, zapowiedzi ślubne Wincentego i Franciszki Grabowskiej), mf. J–397 s. 5 (rkp. M–95, księga zgonów paraf. św. Anny); B. Jag.: sygn. 224649v k. 871 (druk, klepsydra S-ego); Paraf. rzymskokatol p. wezw. św. Anny w Kr.: Liber metrices copulatorum 1810–44.

Barbara Chmara-Żaczkiewicz