Czetwertyński-Światopełk Witold (1850–1909), drugi z pięciu synów Edmunda i Kamilli, z hr. Stadnickich. W r. 1865 został za udział w powstaniu 1863 r. wydalony z miejsca zamieszkania i odesłany do rot żołnierskich na Kaukazie dla »uśmierzenia ducha buntu gnieżdżącego się w pańskiej główce«. Ponieważ rodzina jego nic nie wiedziała o miejscu jego pobytu i o jego losie, przebył on na Kaukazie całe 15 lat i wrócił, jako 30-letni mężczyzna, odbywając całą drogę pieszo o żebraczym chlebie. Upamiętnionem to zostało na portrecie Cz-go, przedstawiającym go pracującego przy warsztacie stolarskim, na ścianie zaś wiszą burka kaukazka, torba, łapcie i kij, jako symbole długoletniego tułactwa. Naokoło jego osoby wytworzyła się legenda, która między innymi opowiada, że będąc już u kresu swojej wędrówki, zaszedł do Daszowa, miejscowości położonej w powiecie lipowieckim nad rzeką Sobem, należącej do hr. Potockich, a gdy jako żebrak przedstawił się ówczesnej właścicielce Daszowa, Marii z Potockich Rzewuskiej (wdowie po Wacławie), ta uderzona szlachetnymi rysami nieznajomego, zatrzymała go u siebie, a w parę lat później, w r. 1881 ofiarowała mu swą rękę. Cz. zajął się wtedy podźwignięciem ogromnych, lecz zrujnowanych dóbr żony (Daszów – 8 tys., klucz Podwysoczański 24 tys. dziesięcin). Wybudował w Podwysokiem cukrownię, którą nazwał Światopełk i oba majątki postawił na wysokiej stopie. Daszów zasłynął podówczas jako miejsce licznych zebrań obywatelskich, na których poruszano wiele spraw ogólnonarodowych. Poza tym zasłynął on ze stolarni, w której wykonywano artystyczne wyroby, ozdabiane inkrustacją drzewną. Ks. Witold podczas swego przymusowego pobytu na Kaukazie wyuczył się był tego rzemiosła, uzupełnił następnie swe wiadomości przez specjalne studia przeprowadzone w Niemczech i w Paryżu, zbudował maszynę ułatwiającą pracę i założył w Daszowie warsztaty, którymi osobiście kierował, a później szkołę, gdzie kształcono rzemieślników i artystów pracujących w tym zawodzie. W latach 1902–1907 wyroby tej pracowni były szeroko znane, a na wystawach premiowane najwyższymi nagrodami. Po wybuchu rozruchów, które miały miejsce w roku 1905 i 1906 w całej Rosji, księstwo postanowili pracownię oraz mieszczące się w niej urządzenia przenieść do Warszawy. W tym celu zapisali testamentem sumę rbl. 20.000. – na kapitał wieczysty im. Witolda i Marii na kształcenie młodych ludzi Polaków i katolików pragnących ćwiczyć się w tym zawodzie, a całe urządzenie i maszyny oddali Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie dla założenia odpowiedniej pracowni. Muzeum zajęło się tą sprawą w r. 1913, a po ukończeniu wojny światowej przekazało powyższe przedmioty i legat Szkole Państwowej, mieszczącej się obecnie przy ul. Sandomierskiej 12/14. Cz. zmarł w Daszowie przed 25 IX 1909.

Inf. rodziny; »Tyg. ilust.« 1907 i 1909; – „Dzien. Powsz.” 1909 nr 263.

 Red.