Plapis Witold (1905–1968), architekt krajobrazu, profesor i dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Ur. 5 III we wsi Uzin koło Białej Cerkwi w gub. kijowskiej, był synem Jana, Litwina, mechanika w cukrowni, i Emilii z Kaweckich. Uczył się w szkole średniej w Rylsku (gub. kurska), a następnie w Gimnazjum Ziemi Kujawskiej we Włocławku. Wykład Stanisława Noakowskiego wygłoszony we Włocławku miał wpływ na wybór zawodu P-a. Napisał o tym we Wspomnieniu ucznia („O Stanisławie Noakowskim”, W. 1959). Uzyskawszy maturę w r. 1923, P. rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, przerywane leczeniem gruźlicy w Zakopanem; w r. 1934 uzyskał tytuł inżyniera architekta. Od r. 1929 pracował w dziale Inwentaryzacji i Analizy Historycznej Zabytków Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, gdzie pod kierunkiem Oskara Sosnowskiego przeprowadzał inwentaryzację zabytków, m. in. Przeworska w r. 1932. W l. 1934–5 był projektantem w pracowni Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy i brał udział w konkursach architektonicznych, m. in. na projekt zabudowy pl. Piłsudskiego, projekt gmachu Min. Pracy i Opieki Społecznej oraz projekt domów robotniczych fabryki «Pocisk» w Warszawie. Od kwietnia 1935 do wybuchu drugiej wojny światowej był starszym asystentem w katedrze projektowania hal przestrzennych Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej i podjął u Adolfa Szyszki-Bohusza temat pracy doktorskiej. Materiały do tej pracy uległy zniszczeniu we wrześniu 1939. Równocześnie w l. 1935–40 P. prowadził własną pracownię architektoniczną, w której wykonywał projekty domów mieszkalnych w Ciechocinku, Przeworsku i Warszawie oraz miejscowościach podwarszawskich (Zalesie Górne, Michałowice, Komorów), projekt zagospodarowania terenu cukrowni w Zdunach koło Krotoszyna oraz projekt parku w Ożańsku koło Przeworska. W l. 1936–44 P. był referentem technicznym Tow. Kredytowego Miejskiego w Warszawie; opracował normy szacowania nieruchomości i kierował pracą 10 komisji szacunkowych. W l. 1938–9 był także sekretarzem Związku Tow. Kredytowych Miejskich. W r. 1940 z ramienia warszawskiego Tow. Kredytowego Miejskiego zorganizował zespół inżynierów i statyków i kierował jego pracą nad rejestracją zniszczeń wojennych (ok. 3 700 nieruchomości warszawskich). Równocześnie jako rzeczoznawca Komunalnej Kasy Oszczędności i Izby Skarbowej oszacował wiele nieruchomości warszawskich i określił ich stan techniczny. Po powstaniu warszawskim przeszedł przez obóz w Pruszkowie, a następnie osiadł czasowo w Milanówku koło Warszawy.
Od 1 II do 31 V 1945 P., jako naczelnik Wydziału Inwentaryzacji i Statystyki Biura Odbudowy Stolicy (BOS), kierował inwentaryzacją zniszczeń 20 tys. nieruchomości warszawskich; inwentaryzacja ta stała się podstawą do opracowania generalnego planu odbudowy Warszawy. W związku z tą pracą opublikował kilka artykułów, m. in. Zniszczenia Warszawy w cyfrach. Prace inwentaryzacyjne BOS („Życie Warszawy” 1945 nr 90), Cyfry mówią („Radio i Świat” 1945 nr 1). Wraz z Tadeuszem Nowakowskim napisał artykuł Odbudowa szkół w 1945 r. („Skarpa Warszawska” 1946 nr 6). W okresie od 1 VI 1945 do 31 VII 1948 był zastępcą, a następnie p. o. kierownika BOS, a od 1 VIII 1948 aż do rozwiązania BOS z dn. 1 V 1950 był jego naczelnym dyrektorem. Równocześnie w l. 1946–50 był starszym asystentem, a następnie adiunktem przy katedrze projektowania budynków przemysłowych i gospodarczych Politechniki Warszawskiej. W l. 1948–9 był także zastępcą kuratora Związku Słuchaczy Architektury Politechniki Warszawskiej. Od lipca 1946 do września 1948 był prezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (SARP), a w n. l. pełnił różne funkcje w tym stowarzyszeniu. Reprezentował SARP na I Kongresie Międzynarodowej Unii Architektów w Lozannie w r. 1948. W l. 1946–8 przewodniczył także Radzie Nadzorczej Zjednoczonych Pracowni Architektonicznych. W l. 1947–8 wraz z Józefem Sigalinem i Romanem Piotrowskim brał udział w zamkniętych konkursach architektonicznych na gmachy Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Narodowego Banku Polskiego.
W r. 1949 na zlecenie Naczelnej Rady Odbudowy Warszawy P. opracował memoriał o sytuacji i potrzebach w zakresie zalesiania okolic Warszawy, który stał się podstawą do prowadzonego w l. n. pod kierunkiem P-a zalesiania ok. 20 tys. ha nieużytków w celu utworzenia tzw. «zielonego pierścienia» wokół stolicy. Zagadnieniom tym poświęcił kilka artykułów. Do ważniejszych należą: Półtora roku zalesień w Warszawskim Zespole Miejskim („Stolica” 1950) i Odbudowa lasów w Warszawskim Zespole Miejskim („Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 1950). W r. 1950 był także szefem Działu Terenów Zieleni Warszawy i Warszawskiego Zespołu Miejskiego w Biurze Urbanistycznym Warszawy. W r. 1949 był współorganizatorem Instytutu Urbanistyki i Architektury (IUA) i do 16 1 1950 pełnił obowiązki naczelnego dyrektora, następnie do 16 III 1951 dyrektora naukowego do spraw architektury, a w l. 1951–7 kierował Zakładem Zieleni IUA. Otrzymawszy w r. 1950 stopień magistra nauk technicznych, podjął temat pracy doktorskiej z dziedziny architektury krajobrazu; pracy tej jednak nie ukończył. W r. 1951 mianowany został zastępcą profesora przy katedrze projektowania ogrodów i krajobrazu, a następnie od r. 1954 kierował katedrą projektowania ogólnego i architektury krajobrazu Politechniki Warszawskiej, którą prowadził aż do śmierci (tytuł profesora nadzwycz. otrzymał w r. 1955). Wychował znaczną liczbę uczniów, wpajając w nich umiłowanie przyrody i zasady współżycia architektury z krajobrazem. W l. 1951–3 był sekretarzem Rady Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, a w l. 1954–7 dziekanem tego wydziału. W l. 1951–2 był członkiem Komisji Głównej Ochrony Przyrody przy prezydium Polskiego Związku Łowieckiego, a od r. 1952 członkiem Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody w Warszawie i pełnił okresami funkcje przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego tego komitetu. W l. 1954–5 był opiekunem ośrodka Tow. im. Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli. Należał do inicjatorów założenia Kampinoskiego Parku Narodowego i współdziałał w pracach organizacyjnych. Wraz z leśnikami zakładał na terenie Parku rezerwat łosi. Był też członkiem Rady Kampinoskiego Parku Narodowego. W r. 1957 brał udział w konkursie na projekt pomnika Bohaterów Warszawy.
Od 1 IV 1957 do 28 II 1962 pracował w Zakładzie Teorii i Historii Urbanistyki i Architektury PAN, organizując badania naukowe architektury krajobrazu. W l. 1962–4 był zastępcą dyrektora Międzyuczelnianego Zakładu Podstawowych Problemów Architektury, Urbanistyki i Budownictwa, następnie członkiem Rady Naukowej tego Zakładu, a po przekształceniu go w r. 1967 w Zakład Środowiska Naturalnego i Kultury Krajobrazu Instytutu Podstawowych Problemów Planowania Przestrzennego Politechniki Warszawskiej był aż do śmierci jego kierownikiem. Pod kierunkiem P-a ukazywała się seria wydawnictw obu Zakładów publikowana pod nazwą „Materiały i studia”. W ramach tej serii ukazała się praca P-a Niektóre zagadnienia kształtowania krajobrazu w nauczaniu projektowania architektonicznego (W. 1967) oraz wspólnie z Gerardem Ciołkiem opracowane Materiały do słownika twórców ogrodów polskich (W. 1968). P. był również redaktorem 7 zeszytów „Rejestru ogrodów polskich” (W. 1964–9). Opublikował także liczne artykuły w „Biuletynie IUA”, „Łowcu Polskim”, „Przeglądzie Cukrowniczym”, „Stolicy” i in. Zainicjował i zredagował specjalny numer „Architektury” (1951 nr 9), poświęcony planowaniu i realizacji terenów zielonych. Był członkiem Tow. Urbanistów Polskich, Sekcji Dendrologicznej Polskiego Tow. Botanicznego, Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa NOT i pełnił w nich różne funkcje. Odznaczony był m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem za Warszawę oraz Złotą Odznaką Odbudowy Warszawy. Zmarł w Warszawie 1 XII 1968 i pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. W grudniu 1970 na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego odsłonięto kamień z wyrytym napisem, ustawiony ku czci P-a.
P. był żonaty dwukrotnie: jego pierwszą żoną była Janina z Maciejewskich, drugą – Zofia z Piechowskich 1. v. Kochlewska. Z pierwszego małżeństwa pozostawił syna Janusza, historyka sztuki. Bratem P-a był Janusz, inżynier konstruktor, który zginął zamordowany w obozie w Majdanku w r. 1944.
Bibliogr. Warszawy. Wydawn. ciągłe 1944–54; Enc. Warszawy; – Majdecki L., Historia ogrodów, W. 1978; Politechn. Warsz. 1915–1965; Warszawska Szkoła Architektury 1915–1965. 50-lecie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, W. 1967 s. 99, 248, 265; – „Architektura” 1969 nr 2/3 s. 111 (fot.); „Ilustr. Kalendarz Warsz. «Stolicy»” 1962 s. 88; „Życie Warszawy” 1968 nr 291 s. 8, nr 292 s. 7, 8, nr 295 s. 9, 10; – Arch. Politechn. Warsz.: Akta personalne, teczka 2623; Biuro Kadr Naukowych PAN: Teczka 1424; Instytut Kształtowania Środowiska: Akta personalne b. Instytutu Urbanistyki i Architektury, teczka 205; – Informacje syna Janusza Plapisa.
Stanisław Konarski