Sławiński Witold (1888–1962), botanik, profesor Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, SGGW w Warszawie i Akad. Med. w Białymstoku. Ur. 27 XI w Wilnie w rodzinie ziemiańskiej, był synem Wojciecha Jana, i Heleny Konstancji z Narkiewiczów.
Po ukończeniu w r. 1907 szkoły realnej w Wilnie S. studiował do r. 1910 w Akad. Rolniczej w Dublanach i uzyskał stopień inżyniera rolnika. Następnie kontynuował studia z leśnictwa w Inst. Gospodarstwa Wiejskiego w Moskwie, podczas których wziął udział w ekspedycji botanicznej do Mandżurii. W l. 1912–14 był instruktorem kółek rolniczych w gub. wil. Podczas pierwszej wojny światowej (1914–18) służył w wojsku rosyjskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w r. 1918 został członkiem Komisji Organizacyjno-Rewindykacyjnej powołanej dla odbudowy Uniw. Wil. i pracował jako pomocnik referenta w Min. Rolnictwa i Dóbr Państwowych, następnie jako referent rolny w starostwie wileńskim. W l. 1920–5 pracował na Uniw. Stefana Batorego w Wilnie, pełniąc obowiązki asystenta, potem starszego asystenta w katedrze botaniki ogólnej i systematyki roślin u Piotra Wiśniewskiego, studiując równocześnie nauki przyrodnicze. Jego pierwsze badania naukowe dotyczyły roślinności okolic Wilna; zgromadził w zielniku 800 gatunków roślin kwiatowych dla celów dydaktycznych oraz publikował swoje spostrzeżenia na łamach prasy wileńskiej i warszawskiej, m. in.: W sprawie ochrony przyrody („Gaz. Krajowa” 1921 nr 37), Wrażenia i notatki z wycieczek po kraju („Kresy” 1922 nr 8) i Flora okolic Wilna („Ognisko” 1922 nr 1). Interesował się historią botaniki i opublikował m. in. Przyczynek do znajomości flory okolic Wilna. Historia i bibliografia (Wil. 1922) oraz prace o życiu i działalności przyrodnika wileńskiego Jana Emanuela Giliberta („Ateneum Wil.” 1925 z. 9, „Arch. Hist. i Filoz. Med. oraz Hist. Nauk Przyr.” 1926 z. 2). W r. 1923 specjalizował się z mikrobiologii technicznej na Sorbonie w Paryżu pod kierunkiem B. A. Dangearda i G. Guillermonda. Po powrocie w r. 1925 doktoryzował się na Uniw. Pozn. na podstawie pracy Zielone Jeziora pod Wilnem (Wil. 1924) i został adiunktem w katedrze systematyki i socjologii roślin u Adama Wodziczki (do r. 1928). Współpracując tam z Józefem Paczoskim, twórcą fitosocjologii w Polsce, zainteresował się tą dziedziną i ponownie w r. 1928 wyjechał do Francji na specjalizację w tym kierunku oraz w zakresie systematyki roślin u P. Allorge’a w Paryżu i Grenoble.
Po powrocie we wrześniu 1928 został S. inspektorem w Wydz. Agrarnym Państwowego Banku Rolnego w Warszawie i równocześnie od r. 1938 kierował Zakładem Botaniki Stosowanej oraz wykładał botanikę rolniczą na Wydz. Chemicznym i Inżynierii Politechn. Warsz. Habilitował się w r. 1939 z fitosocjologii na Uniw. Pozn. Naukowo zajmował się wówczas łąkarstwem i ogłosił w wileńskim „Tygodniku Rolnym” m. in. artykuły: Przyczynek do znajomości łąk litewskich (1927 nr 21–4), Co nam mówią mchy na łąkach (1931 nr 29–30) oraz Spostrzeżenia i uwagi dotyczące łąk torfowych w majątku Młyńsk (Wołyń) (1932 nr 33–4). Przede wszystkim jednak interesował się fitosocjologią i był autorem monografii o leśnych zespołach roślinnych, opartej na materiałach zebranych we Francji Les Associations végétales de la Haute-Maurienne (Savoie) (Varsovie 1933–5 I–II, – po polsku – W. 1938 III) oraz pracy Zespół Piceto-Pinetum Linnaeosum w Klenie pod Wilnem („Acta Societatis Botanicorum Poloniae” Vol. 9: 1934 Supl.).
Podczas okupacji niemieckiej S. ze względów zdrowotnych przeszedł w r. 1942 w banku na emeryturę (pobierał ją do r. 1951) i równocześnie kontynuował wykłady z biochemii w utworzonej przez Niemców Państwowej Wyższej Szkole Technicznej, a także brał udział w tajnym nauczaniu na Politechn. Warsz. i Wydz. Lekarskim Uniw. Warsz. W l. 1944–5 przebywał w Zakopanem i pracował w tamtejszym nadleśnictwie jako instruktor leśny. Od czerwca do lipca 1945 wykładał systematykę i socjologię roślin na Uniw. Pozn., pracował także dorywczo w poznańskim oddziale Państwowego Banku Rolnego jako biegły w sprawach kredytowych. W listopadzie 1945 jednak przeniósł się do Lublina, gdzie jako profesor zwycz. objął katedrę botaniki i fizjologii roślin na Wydz. Rolnym Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej i tam do r. 1950 pracował. Równocześnie w l. 1946–54 prowadził w Warszawie wykłady zlecone z mikrobiologii na Wydz. Chemicznym i botaniki rolnej na Wydz. Geodezyjnym Politechniki. Naukowo zajmował się w tym okresie badaniami lasów na Lubelszczyźnie i opublikował m. in. prace: Lasy bukowe na Wyżynie Lubelskiej. Fagetum zamosciense („Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio E, 1946) i Granice zasięgu buka na wschodzie Europy (tamże 1947). Wydał też. wówczas podręcznik Podstawy fitosocjologii (L. 1949–50 I–III, Białystok 1958 IV), pracę biograficzną X. Stanisław Bonifacy Jundziłł profesor Uniw. Wileńskiego (L. 1947) oraz pracę historyczną Nauki przyrodnicze w szkołach pijarskich (Kr. 1949). W lipcu 1950 został profesorem Akad. Medycznej w Białymstoku i kierownikiem Katedry Biologii, którą wraz z zakładem zorganizował od podstaw i kierował do śmierci (po przejściu na emeryturę w r. 1957 w niepełnym wymiarze godzin), pełnił przez semestr 1956–7 także funkcję prorektora ds. nauczania. Ponadto w l. 1958–60 był kierownikiem Katedry Ekologii Roślin na Wydz. Melioracyjnym SGGW w Warszawie. W Białymstoku podjął wraz z zespołem szerokie badania torfowiska Gorbacz w okolicy Michałowa, obejmujące nie tylko szatę roślinną, ale także właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne torfu i gytii wraz z analizą stratygraficzną i palinologiczną torfowiska. Wyniki tych badań ogłoszone pt. Torfowisko Wysokie Gorbacz („Acta Societatis Botanicorum Poloniae” 1954, 1956, 1957) przyczyniły się do określenia zasobów borowinowych tego torfowiska. Podjętych w ostatnich latach życia badań fitosocjologicznych łąk w dolinie rzeki Supraśli nie zdążył już ukończyć. Ogółem ukazało się ok. 70 prac naukowych, artykułów popularnonaukowych i doniesień S-ego.
W Białymstoku przy Akad. Medycznej S. zorganizował w r. 1951 Ogród Botaniczny o powierzchni 1,7 ha, pełniący ważną rolę dydaktyczną i popularyzatorską (do r. 1962) i nawiązał kontakty z podobnymi placówkami licznych krajów. W r. 1952 był założycielem i pierwszym przewodniczącym Białostockiego Oddziału Polskiego Tow. Botanicznego oraz organizatorem jego zjazdu w Białymstoku we wrześniu 1953. W r. 1962 był współorganizatorem i pierwszym prezesem Białostockiego Tow. Naukowego. Jako członek Komitetów Melioracji i Torfoznawstwa PAN oraz Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN, Rad Naukowych Zakładu Ochrony Przyrody PAN i Białowieskiego Parku Narodowego, a także przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody w Białymstoku przyczynił się do utworzenia racjonalnej sieci rezerwatów przyrody na Podlasiu, w okolicach Białegostoku, Augustowa i Suwałk oraz zabiegał o ochronę torfowisk z ich szczególną fauną i florą. Zmarł 4 IX 1962 w Białymstoku i pochowany został na dawnym cmentarzu Ewangelickim w Supraślu. Odznaczony był m. in.: Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1952), Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1947) oraz Medalem X-lecia PRL (1954).
S. był trzykrotnie żonaty: pierwsze małżeństwo zawarł przed r. 1915 z Wacława ze Żmigrodzkich (1889–1957); po zmianie wyznania na ewangelicko-reformowane rozszedł się z nią i ożenił się powtórnie w r. 1928 z Adrianną Lenczewską (1896–1958), solistką Opery Poznańskiej, następnie primadonną Opery Warszawskiej i profesorem Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach; po rozwodzie w konsystorzu prawosławnym w Chełmie w r. 1945 zawarł w Krakowie trzeci związek małżeński z Jadwigą z Rudominów (ur. 1900). Z pierwszego małżeństwa S. miał syna Jana (1915–1995) i córkę Zofię (1916–1996).
Baranowski H., Bibliografia Wilna. I Uniwersytet Wileński 1579–1931, Tor. 1996; Słown. biologów; Słownik polskich towarzystw naukowych, Wr. 1978–82 I–III; Ci, którzy odeszli. Biografie profesorów i zasłużonych pracowników AMB, Białystok 1990; – Brzęk G., Historia zoologii w Polsce do r. 1918, L. 1947 I–II; Dziesięć lat Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, L. 1954 s. 71, 128–9 (częściowa bibliogr.); Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za lata akademickie 1945–1954/5, P. 1958; Księga pamiątkowa SGGW (1958) I (częściowa bibliogr., fot.); Księga pamiątkowa Uniw. Wil., I–II; Księga pamiątkowa Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie 1944–1964, W. 1965 s. 52; Nauka w Wielkopolsce, P. 1973; XV lat Akademii Medycznej im. Juliana Marchlewskiego w Białymstoku, Białystok 1975 s. 47, 49, 51, 58–9, 63, 71–2, 75–6, 79 (fot.); – Wspomnienia pośmiertne z r. 1963: „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” z. 3 s. 33–4 (W. Szafer), „Roczn. Białostocki” IV (T. Dzierżykray-Rogalski, fot.), „Wiad. Botaniczne” z. 2 s. 113–16 (J. Gątkiewiczowa, fot.), „Zesz. Nauk. SGGW.”, S. Hist., z. 1 s. 289–91 (J. Prończuk); – Nekrologi z r. 1962: „Tyg. Powsz.” nr 37, „Życie Warszawy” nr 212; – Akad. Muzycz. w Kat.: Akta osobowe żony, Adrianny Lenczewskiej; Arch. Akad. Med. w Białymstoku: Teczka osobowa S-ego nr 89/1069; Arch. PAN: Zespół Minerwa; Bank Gosp. Żywnościowej w W.: Akta Polskiego Banku Rolnego (teczka osobowa S-ego nr 2129).
Bazyli Czeczuga