Koziebrodzki Władysław, pseud. Juliusz Bolesta, krypt. ???, A. E., W. B. K. (1839–1893), uczestnik powstania styczniowego, dramaturg i publicysta, poseł na sejm galicyjski i do Rady Państwa. Ur. 29 VI w Kołodziejówce w Tarnopolskiem, syn Adama i Matyldy Zagórskiej. Lata dziecinne spędził w Chocimierzu, a następnie wraz z rodzicami przeniósł się do Krakowa, gdzie w r. 1857 ukończył Instytut Techniczny, będąc równocześnie wolnym słuchaczem UJ. Przez rok słuchał wykładów w Paryżu na Sorbonie i w Collège de France. W r. 1859 odbył podróż do Włoch. Po powrocie do kraju zamieszkał w Rącznej pod Krakowem, dzierżawionej przez rodziców. Po śmierci ojca zaczął samodzielną gospodarkę. Od r. 1857 był członkiem Tow. Gospodarczo-Rolniczego w Krakowie, gdzie w r. 1860 zabierał głos w sprawie organizacji banków rolnych i kasy oszczędności. Postulował również zakładanie szkółek dla chłopów, wydawanie książek i czasopism szerzących oświatę rolniczą. W r. 1861 wniosek ten ponowił i został członkiem komisji towarzystwa, zajmującej się przygotowywaniem programu specjalnego pisma dla wsi. Dn. 26 II 1862 r. przedstawił odpowiedni projekt.
Po wybuchu powstania w r. 1863 K., prawdopodobnie uprzednio należący do konspiracji, znalazł się w oddziale A. Kurowskiego w Ojcowie. Wziął udział w bitwie miechowskiej 17 II 1863 r. Po klęsce wrócił do Krakowa, a następnie powtórnie wyruszył w pole, walcząc w różnych oddziałach w woj. krakowskim i sandomierskim. Na wiosnę 1864 r. walczył pod dowództwem J. Hauke-Bosaka, a w maju powrócił do Galicji. Za udział w powstaniu był więziony w Tarnowie (wspomnienia z okresu powstania i więzienia opublikował w Szkicach z niedawnej przeszłości 1863–1864, Lw. 1867). Po opuszczeniu więzienia tarnowskiego udał się na emigrację do Szwajcarii i do r. 1866 mieszkał w Nyon, studiując nauki społeczne. Na emigracji K. zbliżył się do umiarkowanych demokratów skupionych wokół gillerowskiej „Ojczyzny”, której był współpracownikiem. Pisał także korespondencje do lwowskiej „Gazety Narodowej”. W początkach 1865 r. pod pseud. Juliusz Bolesta opublikował broszurę pt. Być albo nie być (Bendlikon 1865), w której, analizując niepowodzenia polskich zrywów niepodległościowych, za główną tego przyczynę uznał bierność szerokich mas narodu. Poddał też krytyce politykę «białych». Po roku ogłosił broszurę Galicja i Austria (Bendlikon 1866), w której – w związku z zapoczątkowaniem tzw. ery Belcrediego – podkreślał, że autonomiści polscy winni walczyć zwłaszcza o «oddanie całej administracji i sądownictwa w Galicji wyłącznie w ręce krajowców – i gwardię narodową». W r. 1866 udał się na wschód w celach turystycznych, a następnie – prawdopodobnie w początkach 1867 r. – powrócił do Galicji. W l. 1868–71 dzierżawił Ludwinów pod Krakowem.
Twórczość literacką rozpoczął K. jeszcze przed powstaniem styczniowym od artykułów i opowiadań drukowanych w pismach galicyjskich: „Nowinach”, „Dzienniku Literackim”, „Niewieście” oraz „Gwiazdce Cieszyńskiej”. Po powrocie z emigracji współpracował z „Gazetą Lwowską”, „Dziennikiem Literackim”, „Dziennikiem Lwowskim”, „Krajem”, „Kłosami”, „Kaliną”, „Świtem”, „Dziennikiem Poznańskim”, drukując w nich komedie, scenki humorystyczne, opowiadania, recenzje i rozbiory krytyczne utworów literackich oraz felietony i korespondencje z podróży. W Ludwinowie organizował wieczory dla krakowskiego środowiska artystyczno-literackiego. Pierwszy utwór dramatyczny, pt. Po śliskiej drodze, napisał w r. 1867, następnie kilkanaście sztuk, przeważnie jednoaktowych komedii salonowych i krotochwil, bezpretensjonalnych i mało oryginalnych, lecz nie pozbawionych komizmu sytuacyjnego i zręczności w prowadzeniu dialogu (m. in. Po ślubie 1870, Zawierucha 1871, Stryj przyjechał 1871, Reprezentant domu Müller i Spółka 1891). Był również autorem kilku dramatów społeczno-obyczajowych (m. in. Dzisiejsi 1869, w druku pt. Hrabia Marian i Nauczycielka 1892, wyróżniona II nagrodą na warszawskim konkursie dramatycznym). Sztuki K-ego grane były w teatrach krakowskich, lwowskich, poznańskich i warszawskich. Dużą pomocą służyli w tym K-emu jego przyjaciele: A. Asnyk, J. Bliziński i W. Łoziński. Znacznym powodzeniem cieszyły się jednoaktówki K-ego w teatrach amatorskich. W r. 1879 opublikował K. w warszawskim „Tygodniku Romansów i Powieści” dwutomową powieść, pt. Pierwszy karnawał Ireny, dedykowaną Kraszewskiemu, z którym utrzymywał serdeczne stosunki. Niektóre komedie K-ego zostały przetłumaczone na język niemiecki (W jesieni) oraz czeski (Balowe rękawiczki). Oprócz pseud. Juliusz Bolesta używał krypt.: ???, A.E. W. B. K.
K. wszedł do sejmu galicyjskiego 26 I 1877 r. z okręgu wielkiej własności obwodu tarnowskiego w wyborach uzupełniających. Wybierany był jeszcze dwukrotnie: w l. 1883 i 1889. W sejmie pracował w komisjach: petycyjnej, lustracyjnej, bankowej, budżetowej, drogowej, konkurencyjnej i gminnej; zabierał głos w sprawach rolnictwa, rybactwa, melioracji, budowy dróg i regulacji rzek, budżetowych, podatkowych, bankowych, lecznictwa szpitalnego, przemysłu naftowego. Wiele wystąpień poświęcił szkolnictwu rolniczemu. Zwracał uwagę na potrzebę rozwoju szkół ludowych i technicznych. W r. 1889 przeprowadził wniosek w sprawie zbadania stanu uzdrowisk galicyjskich celem opracowania statutu uzdrowiskowego. Od r. 1884 K. należał do sejmowego Klubu Centrum, kierowanego przez J. Czartoryskiego i S. Madeyskiego. Od 22 XI 1889 r. był zastępcą członka Wydziału Krajowego. Rezultatem żywego zainteresowania K-ego sprawami galicyjskiego życia parlamentarnego jest opracowane przezeń Repertorium czynności galicyjskiego sejmu krajowego (t. 1: od r. 1861–1883, Lw. 1885, t. 2: od r. 1883–1889, Kr. 1889). W l. 1891–3 sprawował mandat deputowanego do Rady Państwa z okręgu gmin wiejskich Jarosław–Cieszanów. Należał do Koła Polskiego, został wybrany do komisji gospodarczej i regulaminu marynarskiego.
K. był członkiem, a następnie prezesem Rady Powiatowej w Jarosławiu, członkiem Zarządu Macierzy Polskiej i Tow. Oświaty Ludowej we Lwowie, prezesem oddziału jarosławskiego Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego oraz trzecim wiceprezesem, a od 1 II 1891 r. prezesem Tow. Tatrzańskiego. Energicznie zabiegał o rozwój Podhala, koncentrując swą uwagę na budowie dróg, nowych pawilonów uzdrowiskowych i pensjonatów. Stał na czele spółki handlowej w Zakopanem, bronił praw polskich do terenów nad Morskim Okiem w sporze granicznym z Węgrami, zabiegał o budowę schroniska nad Czarnym Stawem Gąsienicowym. W r. 1890, obok A. Asnyka, reprezentował Galicję w komisji zajmującej się sprowadzeniem do kraju prochów A. Mickiewicza. Od 16 VIII 1877 r. K. był żonaty z Emilią z Głogowskich (1853–1883). Po ślubie nabył wieś Chłopice pod Jarosławiem. Kilka lat spędził w uzdrowiskach zagranicznych, próbując ratować zdrowie żony (1880–3, Mentona, Meran). Zmarł po długotrwałej i ciężkiej chorobie 13 II 1893 r. w Chłopicach, tamże pochowany. Pozostawił córki: Annę (ur. 1878), żonę Tadeusza Bohdana, oraz Ewę Anielę (ur. 1879), żonę Władysława Dzieduszyckiego.
Estreicher; Korbut, IV 222; Encyklopedia Macierzy Polskiej, Lw. 1905; W. Enc. Ilustr.; Bar, Słownik pseudonimów; Słow. Geogr., V, IX; Boniecki; Borkowski J. Dunin, Almanach błękitny. Genealogia żyjących rodów polskich, Lw. 1908 I 471; Żychliński; – Barycz H., Wśród gawędziarzy, pamiętnikarzy i uczonych galicyjskich, Kr. 1963; Chłędowski K., Album fotograficzne, Wyd. A. Knot, Wr. 1951; Chmielowski P., Nasza literatura dramatyczna, Pet. 1898 II 374–80; tenże, Zarys najnowszej literatury polskiej (1864–1897), Kr. 1898; Eliasz W., Wspomnienie o hr. Władysławie Koziebrodzkim zmarłym prezesie Towarzystwa Tatrzańskiego, „Pam. Tow. Tatrzańskiego” R. 14: 1893 s. LXV–LXX (portret); Feldman W., Współczesna literatura polska, Lw. 1908 s. 159, 180; Lubowski E., Władysław hr. Koziebrodzki „Tyg. Illustr.” 1892 nr 157 (portret); Łopuszański T., Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845–1964, Lw. 1894 s. 172, 187; Mickiewicz W., Emigracja polska 1860–1890, Kr. 1908 s. 90; Rzut oka na dzieje Muzeum Narodowego w Raperswylu (1869–1893), Kr. 1893 s. 64, 75; S. i S., Władysław hr. Koziebrodzki (Wspomnienie pośmiertne), „Przegl. Pol.” 1893 t. 1 s. 700–2; Zoll F., Stanisław Poray Madeyski, Lw. 1912 s. 39 (odb. z „Przegl. Prawa i Administracji” 1912); – Chłędowski K., Pamiętniki, Wyd. A. Knot, Wr. 1951; Lorentowicz J., Spojrzenie wstecz, Kr. 1957; Mickiewicz W., Pamiętniki, W. 1933; Mieroszewscy S. i St., Wspomnienia lat ubiegłych, Wyd. M. i H. Baryczowie, Kr. 1964; Spraw. stenogr. Sejmu Krajowego Galicyjskiego, 1876–93; Sprawozdania z czynności Komitetu i funduszów c. k. Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego Krakowskiego, 1857 s. 8; Stenogr. Protokolle über die Sitzungen des Hauses der Abgeordneten des österreichischen Reichsrathes. XI Session 1891–1897, Wien 1891–3; Szematyzmy Król. Galicji, 1866–93; Wspomnienia aktorów 1800–1925, W. 1963 II; Zawadzki W., Pamiętniki życia literackiego w Galicji, Wyd. A. Knot, Kr. 1961; – „Czas” 1893 nr 37; „Gaz. Lwow.” 1893 nr 36; „Kur. Codz.” 1893 nr 45; „Tyg. Illustr.” 1893 t. 1 s. 111; „Tyg. Roln.-Przemysł.” 1860 s. 25–6, 57, 89–91, 97, 153, 161–4, 185, 203–4, 353, 1861 s. 26, 33, 49, 52–3, 70, 425–6; – B. Jag.: rkp. 6511, 6701, 6702, 6715, 7813, 7832, 7885, 9079, Akc. 123/56 t. 6; B. Ossol.: rkp. 4360, 6214, 6412, 9920, 10101, 10304, 11115, 11118, 12422, 12639 (własnoręczny życiorys celowo zaprzeczający udziału K-ego w powstaniu 1863 r., wykorzystany później w W. Enc. Ilustr.), 12652; B. PAN w Kr.: rkp. 2020, 2159 t. 9, 6547.
Jerzy Zdrada