Grzędzielski Władysław Leon (1864–1925), prawnik, działacz polityczny i minister. Ur. 15 XII w Kopytowej (pow. Jasło). Syn Juliana, rządcy folwarku, i Marii z Mikiewiczów. Studia gimnazjalne odbył w Rzeszowie w l. 1878–85, studia prawne ukończył na UJ. W l. 1891–8 pracował w kancelariach adwokackich i notarialnych na prowincji oraz w Przemyślu. Od r. 1898 czynny w sądownictwie, początkowo jako adiunkt w Kętach, następnie jako naczelnik sądu w Grzymułowie i Mościskach, wreszcie jako sędzia okręgowy w Przemyślu. W l. 1914–6 był prezesem sądu okręgowego w Przemyślu, od r. 1919 sędzią sądu okręgowego we Lwowie.

Społecznie najwięcej udzielał się w tym czasie w TSL jako długoletni przewodniczący Okręgu TSL w Przemyślu. W l. 1912–8 pracował w Związku Organizacji Polskich Towarzystw, jako jeden z jego założycieli i kierowników, w Sokole, Tow. Przyjaciół Nauk, był prezesem Rady Nadzorczej Spółki Spożywczej Urzędników, zastępcą prezesa Rady Naczelnej Związku Chłopów i Mieszczan oraz członkiem Rady Naczelnej Tow. «Dobytek» itd.

Szczególnie żywy był udział jego w życiu politycznym Przemyśla w l. 1911–8. Politycznie związany był wówczas z narodową demokracją. W czasie wyborów do Rady Państwa w r. 1911 agitował wśród pracowników sądu za kandydaturą narodowego demokraty Ernesta Adama, a przeciw kandydaturze socjalistycznej Hermana Liebermana, co wywołało ze strony Liebermana list protestujący do prezesa sądu. W wyborach do parlamentu wiedeńskiego w r. 1911 został G. umieszczony na liście kandydatów w okręgu przemyskim za konserwatystą dr W. Czaykowskim, który został wybrany posłem. Po jego rezygnacji w lutym 1918 r. G. objął funkcje poselskie do parlamentu, przystąpiwszy do klubu PSL «Piast», którego wkrótce został sekretarzem. Podczas oblężenia Przemyśla przez Rosjan w r. 1914–5 przebywał w mieście, kierując miejscowym sądem. Po kapitulacji twierdzy był aresztowany przez władze rosyjskie, ale rychło zwolniony. Po odbiciu Przemyśla przez Austriaków wytoczyły mu władze austriackie dochodzenia o zdradę stanu, lecz niebawem umorzono je z braku dowodów. Przeżycia swe w czasie oblężenia opublikował w „Przewodniku po Przemyślu i okolicy” Mieczysława Orłowicza (1917).

Jako poseł PSL «Piast» należał do prawicowego odłamu tego stronnictwa i pozostawał w bliskich stosunkach z W. Witosem. 31 X 1918 r. brał aktywny udział wraz z innymi posłami w przejęciu władzy z rąk Austriaków w Krakowie, a następnie wyjechał z Z. Lasockim i A. Skarbkiem imieniem Polskiej Komisji Likwidacyjnej (P. K. L.) celem objęcia władzy we Lwowie. Delegaci dojechawszy do Przemyśla podpisali tam 1 XI porozumienie miejscowe z przedstawicielami ludności ukraińskiej, a G. wszedł do mieszanej komisji polsko-ukraińskiej, która objęła rządy w mieście. Gdy rozgorzały walki w Galicji wschodniej, G. brał udział w pracach Tymczasowego Komitetu Rządzącego w Przemyślu, wchodząc w skład Polskiego Komitetu Bezpieczeństwa, przemienionego w Polską Radę Narodową w Przemyślu (dla miasta i powiatu); był w niej członkiem Wydziału Wykonawczego obok H. Liebermana. Imieniem Rady wraz z Liebermanem został mężem zaufania przy Komendzie Wojskowej w Przemyślu (24 XI 1918). 28 XI 1918 r. wraz z posłami Liebermanem, Rychlikiem i Skarbkiem został powołany przez P. K. L. do prowadzenia rokowań i zawarcia rozejmu tymczasowego i unormowania stosunków polsko-ukraińskich. Wymienieni pełnili też funkcje komisarzy dla spraw politycznych przy Komendzie Wojskowej w Przemyślu dla powiatów na wschód od Sanu. W ciągu listopada i grudnia 1918 r. G. pełnił ponadto funkcje zastępcy przewodniczącego Wydziału Aprowizacyjnego P. K. L. w Krakowie. G. uczestniczył 27 I 1919 r. w likwidacji Polskiej Rady Narodowej w Przemyślu. W r. 1919 wszedł do Sejmu Ustawodawczego jako poseł wybrany do ostatniego parlamentu wiedeńskiego z okręgu objętego jeszcze działaniami wojennymi (Dobromil–Mościska). W sejmie, będąc członkiem klubu PSL «Piast», pracował w szeregu komisji, m. in. konstytucyjnej i nietykalności poselskiej. Referował jako poseł ustawy o ochronie lokatorów, o zwalczaniu lichwy, zachowawczą ordynację wyborczą i in. Osiadłszy we Lwowie, w czasie swej kadencji poselskiej wszedł do dyrekcji Tow. Agrarno-Osadniczego, mającego na celu wykup ziemi z rąk wielkiej własności i jej parcelację. G. odgrywał wówczas dość ważną rolę w PSL «Piast», popierając politykę przywódców tego stronnictwa. W rządzie Witosa sprawował funkcję ministra aprowizacji (11 VII–13 IX 1921). W czasie dwumiesięcznej działalności na tym stanowisku wprowadził w życie korzystną dla klas posiadających zasadę wolnego handlu produktami rolnymi. W związku z działalnością G-ego, dotyczącą zakupu lasów państwowych po niskich cenach i odsprzedaży drewna Ministerstwu Robót Publicznych po cenach bardzo wysokich, atakowano go ostro w lewicowej prasie i w Sejmie (głównie posłowie z PSL Lewicy). W czasie wyborów do Sejmu w r. 1922 G. kandydował z listy państwowej, nie został jednakże wybrany posłem. W r. 1924 został wybrany przez Senat na członka Trybunału Stanu. Wycofał się on teraz z czynnego życia politycznego i prowadził kancelarię adwokacką we Lwowie. Zmarł 28 IX 1925 r.

Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, Księga pamiątkowa 1918–28, Kr.–W. 1928; Mościcki H., Dzwonkowski W., Parlament Rzpltej Pol. 1919–27, W. 1928; Próchnik A., Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej, W. 1957; Rzepecki T., Sejm R. P. 1919 r., P. 1920 (fot.); – Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, Pelplin 1939 I 398; Stenograficzne Sprawozdania z posiedzeń Sejmu Ustawodawczego R. P. 1922, 1925 (krytyka działalności Tow. Agrarno-Osadniczego); – „Piast” 1925 nr z 30 IX; – Informacje pisemne dr Aleksego Gilewicza z Przemyśla.

Red.