Szcześniak Władysław Maksymilian (1858–1926), biskup sufragan warszawski.
Ur. 12 X w Zakroczymiu (pow. płoński) w rodzinie mieszczańskiej, był synem Stanisława (zm. 1909) i Katarzyny z Mierzejewskich.
S. uczył się początkowo w domu, potem nauki gimnazjalne pobierał w Warszawie. W r. 1875 podjął tamże studia filozoficzno-teologiczne w Metropolitarnym Seminarium Duchownym. Wysłany po trzech latach nauki do Akad. Duchownej w Petersburgu, przyjął tam 2 IX 1881 święcenia kapłańskie, a w r.n. uzyskał magisterium teologii na podstawie rozpraw: De fide Judaeorum circa divinam inspirationem librorum sacrorum oraz De aurea studii theologici aetate. Wrócił do archidiec. warszawskiej i został wikariuszem w Białej (pow. rawski). W warszawskim tygodniku „Przegląd Katolicki” (R. 20: 1882 nr 46) zamieścił anonimowo sprawozdanie Generalne zebranie stowarzyszenia Görresa (17–18 VIII 1882 Paderborn). Od r. 1883 był wikariuszem paraf. św. Antoniego w Warszawie oraz został notariuszem w konsystorzu warszawskim. W r. 1884 udał się do Innsbrucku i Rzymu w celu uzupełnienia studiów teologicznych.
Po powrocie w r. 1885 do Warszawy został 2 IX t.r. wykładowcą teologii moralnej i historii Kościoła, a następnie także wicerektorem Metropolitarnego Seminarium Duchownego. Po dwóch latach objął funkcję rektora pokarmelitańskiego kościoła św. Józefa Oblubieńca. Opublikował broszurę Zapoznawana prawda. Kilka uwag dla ludzi dobrej woli (W. 1891, W. 1905), a na potrzeby polskiego duchowieństwa przetłumaczył z języka francuskiego pracę L. Branchereau Zwyczaje towarzyskie dla osób duchownych (W. 1893). Był też jednym z tłumaczy i wydawców trzytomowego „Słownika apologetycznego wiary katolickiej” (W. 1894 I–II, W. 1906 III), opracowanego przez J. Jaugeya. W r. 1895 otrzymał godność honorowego kanonika kapit. katedralnej i tajnego szambelana papieskiego. Pełnił również funkcje egzaminatora posynodalnego i cenzora ksiąg religijnych. W r. 1898 miał objąć funkcję rektora warszawskiego Metropolitarnego Seminarium Duchownego (po ustąpieniu ks. Wojciecha Kubiaka), jednak władze rosyjskie odrzuciły jego kandydaturę i zabroniły wykonywania ważniejszych funkcji kościelnych, zwłaszcza dydaktycznych. Został wtedy (oficjalnie dopiero w r. 1901) wikariuszem w paraf. Świętego Krzyża w Warszawie. W r. 1904 nie otrzymał także zgody władz na objęcie kanonii w kapit. świętojańskiej.
S. współpracował z „Encyklopedią kościelną” ks. Michała Nowodworskiego i „Podręczną encyklopedią kościelną” ks. Zygmunta Chełmickiego. W oparciu o trzytomowe dzieło kard. J. Hergenröthera „Handbuch der allgemeinen Kirchengeschichte” ogłosił dwutomowy podręcznik Dzieje Kościoła katolickiego w zarysie (W. 1902 I, W. 1909 II), w którym szeroko uwzględnił historię Kościoła w Polsce i krajach słowiańskich. O początkach chrześcijaństwa na ziemiach Słowian traktowały jego artykuły w „Kwartalniku Teologicznym”: Chrystianizm u Słowian Nadbałtyckich (T. 1: 1902 nr 1–2) i O rzekomej bytności legatów papieskich na Rusi w 1054 r. (T. 3: 1906 nr 2), a także książka Obrządek słowiański w Polsce pierwotnej rozważony w świetle dziejopisarstwa polskiego (W. 1904). Arcybp warszawski Wincenty Popiel bezskutecznie rekomendował w r. 1905 kandydaturę S-ego na biskupstwo w swej archidiec. lub diec. kieleckiej. Dn. 6 IX 1906 objął S. probostwo w warszawskiej paraf. św. Barbary. Od 17 XI t.r. był członkiem Zarządu nowo powstałego w Warszawie Tow. Miłośników Historii. Dn. 31 XII 1914 wszedł w skład warszawskiej kapit. metropolitarnej. W Polsce niepodległej otrzymał w r. 1919 Katedrę Historii Kościoła na Wydz. Teologicznym (od r. akad. 1920/1 Wydz. Teologii Katolickiej) Uniw. Warsz.; wykładał i prowadził seminaria z historii Kościoła polskiego i powszechnego. Reprezentował Wydział w Senacie Uniw. Warsz. (1919/20) i zasiadał w senackiej komisji bibliotecznej (1919/20–1921/2), a w r. akad. 1921/2 pełnił także funkcję dziekana. W r. 1921 otrzymał doktorat honorowy Uniw. Warsz.
Po śmierci bp. Kazimierza Ruszkiewicza został S. 25 V 1925 prekonizowany na bp. tytularnego Larandy (Karaman w Turcji) z przeznaczeniem do pracy w charakterze biskupa pomocniczego w Warszawie. Sakrę biskupią otrzymał 19 VII t.r. w warszawskiej katedrze św. Jana z rąk kard. Aleksandra Kakowskiego oraz biskupów Antoniego Juliana Nowowiejskiego i Stanisława Galla. T.r. objął funkcję oficjała Sądu Metropolitarnego. Dn. 20 XII wygłosił w Warszawie odczyt W 1600 rocznicę Soboru Nicejskiego („Przegl. Katol.” R. 4: 1925 nr 51, osobno W. 1926). Wszedł do komisji biura prasowego (komisji prasowej), mającej zorganizować biuro prasowe Episkopatu Polski. Zmarł 9 IX 1926 (chorował od lutego t.r.) w Warszawie; został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (nagrobek odnowiono w r. 2008).
IIustr. Enc. Trzaski, V; Krasowski K., Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik biograficzny, P. 1996 (fot.); Kto był kim w Drugiej RP?; Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999, W. 2000; Podr. Enc. Kośc., XXXVII/XXXVIII; Słown. Pol. Teologów Katol., IV (bibliogr.); Witkowska K., Powązki, mówiące kamienie, Kr. 2009 (CD); – Dzieje teologii katol., III cz. 1–2; Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939, W. 1982; Lewalski K., Kościół rzymskokatolicki a władze carskie w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Gd. 2008; Szkice do dziejów archidiecezji warszawskiej, Rzym 1966; Warszawskie środowisko historyczne w XX wieku. Dziewięćdziesięciolecie Towarzystwa Miłośników Historii, W. 1997; Wilk S., Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918–1939, W. 1992; – Elenchus cleri saceularis ac regularis archidioecesis Varsaviensis [...] za l. 1876–7, 1900, 1902, 1908, 1914, 1917, Varsaviae; Ordo divini officii ac missarum ad usum cleri saecularis archidioecesis Varsaviensis [...] za l. 1884–6, 1892, 1894, 1903, tamże; Ordo divini officii ad usum almae ecclesiae metropolitanae et archidioecesis Varsaviensis [...] za l. 1895, 1897–9, 1905, 1909–11, tamże; Ordo divini officii recitandi sacrique peragendi ad usum almae ecclesiae metropolitanae et archidioeceseos Varsaviensis [...] za l. 1887, 1915, 1920–1, 1924–7, tamże; Symon F. A., Academiae Ecclesiasticae Romano-Catholicae Petropolitanae origo et fata, w: Academia Caesarea Romano-Catholica Ecclesiastica Petropolitana. Anno 1885, [b.m.r.w.] s. 67; Uniwersytet Warszawski. Skład Uniwersytetu i spis wykładów, 1919/20, W. 1920 s. 7–9, 15, 30; toż 1920/1, W. 1920 s. 6–7, 14, 34; toż 1921/2, W. 1921 s. 5, 13–14, 16, 38; toż 1922/3, W. 1922 s. 24, 48; toż 1924/5, W. 1924 s. 10, 28, 51; toż 1925/6, W. 1925 s. 10, 29, 58; toż 1926/7, W. 1926 s. 9; toż 1927/8, W. 1927 s. 53 (nekrolog S-a); – „Dzien. Powsz.” nr 302 s. 2 (nekrolog ojca); „Rola” R. 12: 1894 nr 35 s. 580, nr 36 s. 595–6, R. 13: 1895 nr 40 s. 663–5, nr 41 s. 679–80, nr 43 s. 717–18; „Wiad. Archidiec. Warsz.” R. 15: 1925 nr 7/8 s. 196–7 (fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1926: „Ateneum Kapł.” T. 18 (A. Fajęcki), „Czas” nr 209, „Kwart. Teolog. Wil.” z. 1 (C. Falkowski), „Przegl. Katol.” nr 35 (W. Kępiński).
Józef Mandziuk