Skoraszewski (Skoroszewski) Władysław Michał h. Abdank (zm. 1682 lub 1683), pułkownik królewski, chorąży poznański. Pochodził z szeroko rozgałęzionej osiadłej w Wielkopolsce rodziny, której gniazdem były Skoraszewice w pow. kościańskim. Był wnukiem Jerzego (zm. między 1604 a 1612 r.), współwłaściciela rodowych Skoraszewic, synem Aleksandra (zm. po 25 VI 1646), dziedzica Chwaliszewa i Słupowa w pow. kcyńskim, oraz Jadwigi Bratuskiej Rolanki.
Pierwsze kroki na polu walki stawiał S. na Ukrainie, gdzie od r. 1648 odbywał staż towarzyski. W r. 1652 jako rotmistrz piechoty wybranieckiej z województw wielkopolskich brał udział w działaniach wojennych przeciw Kozakom. Dn. 28 IV 1655 na sejmiku przedsejmowym w Środzie wyznaczono go na rotmistrza piechoty łanowej pow. gnieźnieńskiego i na komendanta zamku w Drahimiu. Na początku czerwca t.r. obsadził piechotą łanową zamek drahimski i miasto Czaplinek. Po przekroczeniu przez Szwedów granic Polski (21 VII 1655) wycofał się na południe, do obozu pod Ujściem, gdzie starał się bez skutku zapobiec podpisaniu kapitulacji. Wnet trafił do dywizji Stefana Czarnieckiego. Wiosną 1656 uczestniczył w wyprawie Czarnieckiego do Wielkopolski i na Kujawy. Dn. 24 IV t.r. został osadzony z 200 dragonami w wyzwolonej przez Polaków Bydgoszczy (M. Jemiołowski wspomina o poruczeniu miasta «rotmistrzowi Skuraszowskiemu z trzemaset piechoty»). W październiku 1657 wyruszył pod komendą Czarnieckiego na Pomorze szwedzkie. Dn. 15 XI t.r., po powrocie do Wielkopolski, został wysłany przez niego z Międzyrzecza do elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma w celu dokładnego omówienia warunków nowej wyprawy przeciw Szwedom. Jesienią 1658 pociągnął z Czarnieckim na pomoc królowi duńskiemu Fryderykowi III do Jutlandii. Był dowódcą chorągwi kozackiej Wacława Leszczyńskiego, krajczego kor. (od r. 1657); miał stopień porucznika. Po przybyciu wojsk polskich pod Szlezwik (15 X 1658) Czarniecki delegował go do elektora brandenburskiego, bawiącego w Husum; 18 X t.r. po audiencji u kurfirsta został odesłany do obozu polskiego z komisarzem duńskim D. von Ahlfeldtem, który miał się zająć wyznaczeniem kwater dla Polaków. W grudniu 1658 uczestniczył w ataku na wyspę Als. Na początku r. 1659 posłował dwukrotnie do elektora brandenburskiego w sprawie kwater i wyżywienia wojsk polskich. Powróciwszy z Danii do kraju, wziął udział w walkach z armią rosyjską I. Chowańskiego na Białorusi. Po zwycięstwie nad Chowańskim pod Połonką (28 VI 1660) został wysłany przez Czarnieckiego do króla Jana Kazimierza. Przybycie S-ego na dwór królewski do Warszawy z radosną wieścią odnotował poseł brandenburski J. von Hoverbeck w swej relacji do elektora z 3 VII 1660. Jesienią t.r. walczył S. ponownie z Rosjanami. W dn. 7–12 X odznaczył się w walkach z armią J. Dołgorukiego nad rzeką Basią, gdzie dowodził chorągwią husarską wchodzącą w skład dywizji Czarnieckiego.
Drogę do kariery wojskowej i politycznej otworzył S-emu związek małżeński (zawarty najpóźniej w r. 1658) z Anną Leszczyńską, córką płka królewskiego Rafała, a wnuczką kanclerza Wacława (zob.). Bratem stryjecznym jego żony był krajczy kor. Wacław Leszczyński, mąż Konstancji Czarnieckiej, córki Stefana. Poparcie skoligaconych ze S-m magnatów zapewniło mu szybki awans. Krótko przed 23 VI 1658 został podsędkiem dobrzyńskim, 10 IX 1661 występował już na urzędzie chorążego poznańskiego. Dużą aktywność rozwinął w okresie rokoszu Jerzego Lubomirskiego. Po wydaniu przez podkanclerzego kor. Jana Leszczyńskiego uniwersałów zwołujących szlachtę wielkopolską na pospolite ruszenie zjawił się na początku października 1665 pod Pyzdrami. Wkrótce potem wraz z Wojciechem Mielżyńskim wyprawiony został przez zgromadzoną szlachtę do króla Jana Kazimierza z wyrazami submisji i wierności. Zajmował jednak opozycyjne wobec dworu królewskiego stanowisko. Był konsyliarzem pospolitego ruszenia Wielkopolan. Przyczynił się do zawarcia niekorzystnego dla króla traktatu palczyńskiego z J. Lubomirskim z 8 XI 1665.
Latem 1666 S. uczestniczył w wyprawie pospolitego ruszenia wielkopolskiego pod wodzą kaszt. poznańskiego Krzysztofa Grzymułtowskiego. Po bitwie pod Mątwami, w 2. poł. lipca, skonfederowane województwa wyznaczyły S-ego na jednego z komisarzy do traktowania o pokój z wysłannikami króla. Dn. 31 VII 1666 podpisał się pod zawartym w Łęgonicach układem pokojowym. Cieszył się wówczas dużą popularnością wśród szlachty. Dn. 18 VIII 1666 marszałkował sejmikowi w Środzie. Na sejmiku średzkim odbytym 6 VI 1667 wraz z Piotrem Żychlińskim został wyznaczony na deputata do Tryb. Skarbowego. Dn. 31 X t.r. brał udział w obradach sejmiku w Środzie, gdzie występował przeciw Janowi Kazimierzowi. Wysuwał wobec króla podejrzenie o skryte promowanie elekcji vivente rege. Twierdził, że już królowa Ludwika Maria przed śmiercią przysięgała, iż jedynie zgoda na przeprowadzenie takiej elekcji może uchronić kraj przed wojną z Turcją. Gdy wiosną 1668 wypłynęła kandydatura ks. neuburskiego Filipa Wilhelma jako następcy po Janie Kazimierzu, S. odniósł się do niej podejrzliwie. Na zjeździe województw wielkopolskich, odbytym 21 III t.r. w Środzie, wyraził swoje zaniepokojenie poważną sytuacją w kraju i nowymi próbami wznawiania intrygi elekcyjnej. Przyczynił się do odnowienia spisku antyelekcyjnego i stanął na czele poselstwa wysłanego przez Wielkopolan do hetmana w. kor. Jana Sobieskiego, którego wysuwano na przywódcę konfederacji. Przybywszy do Sobieskiego do Solca prosił go 1 IV 1668 w imieniu szlachty wielkopolskiej, by «się wziął do rządu Rzpltej, ponieważ nikt o niej myśleć nie chce», a skoro staną w polu, by «nimi dysponował jak wódz naczelny, wg woli swojej». Dn. 24 IV t.r. był obecny na zjeździe szlachty pod Środą zorganizowanym w obronie «złotej wolności», który odbył się spokojnie «według rady hetmana». Dn. 26 IV t.r. zdał relację z tego zgromadzenia Sobieskiemu, zalecając hetmanowi swoje usługi.
Na elekcji w czerwcu 1669 S. oddał głos na Michała Korybuta Wiśniowieckiego z woj. poznańskim. Posłował też z woj. poznańskiego i kaliskiego na drugi z sejmów 1670 r., na którym wszedł w skład komisji dla granic Wielkopolski ze Śląskiem. S. należał w tym czasie do grona najaktywniejszych adherentów elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma. Od sierpnia 1670 współpracował z jego agentem w Wielkopolsce, gen. J. von Goltzem. Rozpowszechniał wśród szlachty pogłoski o wojskowych przygotowaniach elektora i straszył najazdem brandenburskim na Wielkopolskę w razie ociągania się przez stronę polską z potwierdzeniem traktatów welawsko-bydgoskich. Na sejmiku w Środzie, odbytym 15 XII 1671, ścierając się ze stronnikami podkanclerzego kor. Andrzeja Olszowskiego, przytaczał argumenty o bliskiej wojnie z Turcją i potrzebie uzyskania posiłków wojskowych od Fryderyka Wilhelma. Doprowadził do podjęcia decyzji zobowiązującej posłów obranych na sejm 1672 r. do zabiegania w Warszawie o potwierdzenie traktatów zawartych z elektorem w r. 1657. Dn. 20 VII 1672 został po raz drugi marszałkiem sejmiku w Środzie. Dn. 5 VII 1673 występował już z tytułem pułkownika królewskiego (w spisach wojskowych z l. 1673–9 figuruje S. jako rotmistrz). Jesienią 1673 wziął udział w wyprawie przeciw Turkom i odznaczył się odwagą w bitwie pod Chocimiem (10–11 XI), «gdzie między pierwszymi na wałach nieprzyjacielskich stanął». Po zwycięstwie chocimskim pociągnął na krótko z hetmanem Sobieskim w głąb Mołdawii. Dn. 27 XI 1673 na kole wojskowym pod Kakaczanami (Mołdawia) obrany został posłem od wojska kor. na sejm konwokacyjny w Warszawie zwołany na 15 I 1674. Przemawiał 27 I t.r., opisując panujące w wojsku nastroje. Domagał się przyspieszenia elekcji ze względu na nieuchronny najazd turecki oraz wyraził nadzieję, że zostanie obrany taki król, który potrafi stanąć na czele armii i odzyskać utracone ziemie. Gdyby na elekcji doszło do partyjnego rozbicia, obiecywał czynne wystąpienie wojska na rzecz wolności i dobra publicznego, co stanowiło otwartą zapowiedź akcji konfederacyjnej.
Wiosną 1674 posłował S. na elekcję, na której oddał głos na Jana Sobieskiego. Dn. 30 V t.r. włączył się do dyskusji o terminie koronacji i zaproponował, by myśleć przede wszystkim o zapobieżeniu tureckiemu niebezpieczeństwu. Przed zakończeniem sejmu elekcyjnego, 7 VI 1674, został wyprawiony przez Jana III do Brandenburgii, aby uzyskać od elektora posiłki wojskowe większe niż przewidywały zobowiązania wynikające z układów welawsko-bydgoskich. Dn. 18 VI t.r. przybył do Poczdamu i podczas audiencji u Fryderyka Wilhelma podarował mu trzy wielbłądy zdobyte podczas wojny z Turcją. Poselstwo S-ego, mimo serdecznego przyjęcia, niewiele jednak przyniosło. Elektor obiecał dostarczyć Polsce 1 200 dragonów, do czego obligowały go traktaty z r. 1657. Jedynym ustępstwem z jego strony była zgoda na utrzymanie tych wojsk przez pół roku z funduszy brandenburskich. W r. 1676 posłował S. z woj. poznańskiego i kaliskiego na sejm koronacyjny do Krakowa, gdzie został wyznaczony na jednego z deputowanych do boku króla na czas wojny i do komisji granicznej między Koroną a margrabstwem brandenburskim. Podczas obrad sejmowych, 20 II t.r. stanął w obronie praw Jana III do posiadanych przez niego już przed elekcją starostw. Jako stronnik dworu znalazł się na liście osób nagrodzonych urzędami i dygnitarstwami, którą ogłoszono 3 III t.r. Otrzymane wówczas star. bydgoskie dzierżył jednak bardzo krótko. Zrezygnował z niego w 2. poł. 1676.
Po zakończeniu sejmu koronacyjnego został S. wysłany przez Jana III z poselstwem do Brandenburgii, gdzie domagał się pomocy wojskowej lub finansowej na wojnę z Turkami, zniesienia ograniczeń pocztowych i zaniechania procesu przeciw hr. Janowi Teodorowi Schliebenowi, który wbrew zawartym umowom, potwierdzonym przez elektora, wychowywał swe córki w wyznaniu rzymskokatolickim. I tym razem zabiegi S-ego przyniosły niewielki skutek. Elektor w odpowiedzi udzielonej 26 V 1676 uchylił się od świadczeń na rzecz Polski, wysuwając ze swej strony żądanie odnowienia paktów welawsko-bydgoskich.
Po powrocie do kraju S. znalazł się ponownie w armii kor. Jesienią 1676 brał udział w walkach z Turkami i Tatarami pod Żurawnem. Na sejm zwycz. 1677 posłował S. z woj. wielkopolskim. Dn. 22 I t.r. został wybrany przy poparciu dworu królewskiego na marszałka izby poselskiej. Należał do przeciwników dalszej wojny z Turcją. Apelował w związku z tym o szybkie wysłanie wielkiej legacji do Turcji. Przestrzegał, że jeśli nie wyprawi się posła do sułtana jeszcze w lutym, «to na pewno in maio Turków do Polski ciągnących spodziewać się trzeba, lub co gorsza actum est de Polonia». Dn. 10 III odczytał suplikę wygnanej szlachty podolskiej, a następnie przyczynił się do uchwalenia rekompensaty dla Podolan za utracone przez nich dobra ziemskie. Ponadto wszedł na tym sejmie w skład komisji do załatwienia sporów granicznych między Koroną a Śląskiem. Na sejm grodzieński 1678/9 r. przybył dopiero w trakcie obrad, skoro 15 XII 1678 z powodu jego nieobecności jako marszałka starej laski przewodnictwo obrad objął poseł z Wielkopolski star. kościański Jan Korzeniowski. Został wyznaczony na deputata do boku królewskiego. Znalazł się też w komisji mającej rozgraniczyć star. międzyrzeckie z Brandenburgią oraz w komisji dla granic Rzpltej z ziemiami cesarza. Jest to ostatnia wiadomość o udziale S-ego w życiu publicznym.
S. skupił w swych rękach pokaźne dobra. Od r. 1658 z cesji matki dzierżył wspólnie z bratem Piotrem, przyszłym łowczym kaliskim, wsie Słupowo i Chwaliszewo w pow. kcyńskim. Po podziale ojcowizny, przeprowadzonym 24 X 1662, wziął Chwaliszewo (sprzedał je w r. 1670). W l. sześćdziesiątych wszedł w posiadanie wsi Wieczyn i Ruda oraz części wsi Łęg i Obory w pow. kaliskim; posiadłości te sprzedał także w r. 1670. Dn. 20 V 1672 nabył od Piotra Adama Smoszewskiego miasto Łopienno i wsie Wilamowo, Dobiejewo, Łopińska Wieś, Gądecz w pow. gnieźnieńskim. Na połowie tych dóbr w t.r. zapisał drugiej żonie, Katarzynie Gorajskiej, 12 tys. złp. oprawy. Dn. 5 I 1675 zakupił od Piotra Adama Smoszewskiego wsie Niedźwiady i Śródkę oraz jezioro Rzym w pow. gnieźnieńskim. Od r. 1667 trzymał w zastawie od Andrzeja Grodzieckiego wsie: Rzgów, Modła, Dąbrowica, Zastruże, Babia oraz młyn Wiry w pow. konińskim. S. zmarł na krótko przed 17 IV 1682 (wzmianka z listu Jana III do Marii Kazimiery) lub w r. 1683 (wg Niesieckiego). Pochowany został w r. 1683 w kościele paraf. w Łopiennie.
S. był dwukrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną była Anna z Leszczyńskich (zm. między 1665 a 1667 r.). Po raz drugi żonaty był (przed 21 V 1672) z Katarzyną z Gorajskich (zm. po 21 II 1707), córką Łukasza, podstolego poznańskiego. W pierwszym małżeństwie miał S. trzy córki: Krystynę, Katarzynę i Joannę (zamężną w r. 1679 za Władysławem Korzbok Zawadzkim). Z drugiego małżeństwa pozostawił także trzy córki: Urszulę, zaślubioną w r. 1697 Pawłowi Braneckiemu, Mariannę (zm. po 1731), wydaną przed 16 VIII 1708 za Stanisława Dembińskiego, i Helenę, zamężną w r. 1706 za Józefem Złotnickim (po śmierci męża przywdziała ona w r. 1729 sukienkę zakonną i pod imieniem Katarzyny była przełożoną klarysek w Gnieźnie), oraz trzech synów: Franciszka, w r. 1697 posła z woj. poznańskiego na sejm elekcyjny, Mikołaja (zm. 1729), stolnika wschowskiego (od 7 III 1710), chorążego wschowskiego (od 2 X 1713), kaszt. krzywińskiego (od 20 XII 1717), kaszt. przemęckiego (od 17 XII 1722) oraz Wojciecha (zm. po 1697).
Równocześnie żył i działał w Wielkopolsce inny Władysław Skoraszewski, który w herbarzach jest utożsamiany z S-m.
Estreicher; Boniecki, XIV (Leszczyńscy): Dworzaczek (Leszczyńscy); Niesiecki, VIII; Święcki, Historyczne pamiątki, II 97; Żychliński, XXVIII 68–9 (błędy), XXIX 106, 108; Elektorowie; Urzędnicy, I/2; – Czapliński W., Opozycja wielkopolska po krwawym potopie (1660–1668), Kr. 1930; tenże, Polacy z Czarnieckim w Danii (1658–1659), „Roczn. Gdań.” T. 9–10: 1935–6 [1937] s. 299–300, 314–15; tenże, Polska a Dania XVI–XX w., W. 1976; tenże, Wyprawa Czarnieckiego na Pomorze w r. 1657, „Roczniki Hist.” T. 18: 1949 s. 149; Forst de Battaglia O., Jan Sobieski, król Polski, W. 1983; Jarochowski K., Rozprawy historyczno-krytyczne, P. 1889 s. 365; tenże, Wielkopolska w czasie pierwszej wojny szwedzkiej, P. 1864 s. 22, 24, 27, 32–3; Kamińska A., Brandenburg-Prussia and Poland. A Study in Diplomatic History (1669–1672), Marburg/Lahn 1983 s. 68, 93, 131; Kersten A., Stefan Czarniecki 1599–1665, W. 1963; Kłaczewski W., Abdykacja Jana Kazimierza. Społeczeństwo szlacheckie wobec kryzysu politycznego lat 1667–1668, L. 1993; Kubala L., Wojna szwedzka w roku 1655 i 1656, Lw. 1913 s. 45, 70–2; tenże, Wojny duńskie i pokój oliwski 1657–1660, Lw. 1922 s. 175–6, 375; Matwijowski K., Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wr. 1976; tenże, Sejm grodzieński 1678–1679. Wr. 1985; Nagielski M., Działania zbrojne rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXXIV, 1991, s. 146; Polska w okresie drugiej wojny północnej 1655–1660, W. 1957 II; Stolicki J., Egzulanci podolscy (1672–1699), Kr. 1994 s. 47, 49–50; Wagner M., Kadra oficerska armii koronnej w drugiej połowie XVII wieku, Tor. 1995 s. 32, 121, 129–30; tenże, Rotmistrz jazdy koronnej w II połowie XVII w., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXXV, 1993 s. 74, 86; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii w l. 1660–1667, tamże, VI, 1960 cz. 1, s. 228, 246; tenże, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, W. 1965; Woliński J., Z dziejów wojny i polityki w dobie Jana Sobieskiego, W. 1960; Wójcik Z., Jan Sobieski 1629–1696, W. 1982; tenże, Rzeczpospolita wobec Turcji i Rosji 1674–1679, Wr. 1976; – Berlińskie relacje bar. Goessa w sprawach polskich 1674 r., Wyd. J. Woliński, Kr. 1950; Chrapowicki J. A., Diariusz, cz. II: (1665–1669), W. 1988; Dunin P. S., Kazania pogrzebne X. Piotra Dunina e Societ. Jesu, ku wygodzie kościelnych i publicznych oratorów do druku w jednym tomie podane, W. 1700 s. 272–300; Jemiołowski M., Pamiętnik, Wyd. A. Bielowski, Lw. 1850 s. 93, 97, 98, 268; Kochowski W., Annalium Poloniae, Climacter II, Kr. 1688 s. 23, 254, 324, 438, 441–2; Łoś [J.], Pamiętniki…, Kr. 1858 s. 52, 62–63; Pasek J. Ch., Pamiętniki, Wyd. R. Pollak, W. 1989; Pisma do wieku Jana Sobieskiego, I cz. 1; Sobieski J., Listy do Marysieńki, Wyd. L. Kukulski, W. 1970; Teki Dworzaczka, Kórnik 1996 CD-ROM; Urkunden u. Actenstücke, III, IX, XII, XIX; Vol. leg., V 48, 70, 285, 352, 508, 545, 552, 559, 584, 870; Załuski, Epistolae, I 643–4; Zur Geschichte der polnischen Königswahl von 1674. Danziger Gesandtschaftsberichte aus den Jahren 1673 und 1674, Wyd. F. Hirsch, „Zeitschr. des wetspreuss. Geschichtsvereins” Bd. 43: 1901 s. 37, 89, 155; – AP w P.: Gniezno Grodz. nr 82 k. 384, nr 86 k. 107–107v., 137–138, Kalisz Grodz. nr 160 k. 364–365, 367, 869–870, Kcynia Grodz. nr 57 k. 202v., 205, 206v.–207, 424, Kcynia Ziem. nr 21 k. 64v.–65, Konin Grodz. nr 58 k. 453–453v., nr 59 k. 519, 528v., nr 60 k. 200v.–201v., 421v.–422v., Nakło Grodz. nr 56 k. 236v., 238v.–239, nr 81 k. 44v., Poznań Grodz. nr 50 k. 20–27, nr 51 k. 57v.–60v., 449v.–451, nr 52 k. 280v.–283, nr 191 k. 134v., 137, nr 709 k. 756v–760, nr 733 k. 363; B. Czart.: rkp. 1663 k. 531–545; Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz Berlin–Dahlem: XX HA, Etats-Ministerium Tit. 111a Nr 58 k. 1–14v.
Andrzej Kamieński