Siciński (Syciński) Władysław Wiktoryn h. Prawdzic (ok. 1615–1672), podsędek upicki. Był najmłodszym synem Jana (zob.) i Izabeli Młodawskiej.
Wcześnie utraciwszy ojca, S. pozostawał pod opieką matki i chyba pod jej wpływem przeszedł z kalwinizmu na katolicyzm. Być może wziął udział w wojnie z Moskwą o Smoleńsk w l. 1633–4, skoro w nadaniu z r. 1652 nazwany został «weteranem wojsk w wielu wyprawach». Nie był zbyt aktywny politycznie i nie wydaje się, by śladem ojca należał do klientów Radziwiłłów birżańskich. Był poborcą upickim w styczniu 1649. Zapewne wkrótce potem zaciągnął się do wojska (lit.?) i walczył z powstaniem kozackim Bohdana Chmielnickiego, ale nie wiadomo, pod czyją komendą. Za zasługi wojenne otrzymał 24 II 1652 ziemię w star. sztumskim (z czego można by wnioskować, że służył w armii kor.). Na sejm zwycz. 1652 r. posłował z pow. upickiego, lecz początkowo nie przejawiał na nim aktywności. Dopiero gdy 9 III padła propozycja prolongaty obrad, sprzeciwił się temu i opuścił izbę. Jego protest początkowo został zbagatelizowany przez resztę posłów, którzy w kolejności głosowali za prolongatą. Wystąpił jednak przeciw temu pisarz ziemski bielski Krzysztof Żelski, powołując się na głos S-ego, co wstrzymało obrady. S. nie chciał odstąpić od protestu nawet pod wpływem króla Jana Kazimierza i posłowie pozostawali w izbie poselskiej, nie obradując. Jednak gdy król zagroził zakończeniem sejmu, zgodzono się na dalsze deklaracje pod warunkiem powrotu S-ego do izby, albowiem «nikt z posłów nie chciał otwarcie stwierdzić, że uznaje kontradykcję jednego z posłów za obsolutnie ważną» (W. Czapliński). Nigdy przedtem w dziejach parlamentaryzmu polskiego protest jednego posła nie zerwał obrad sejmu. Ponieważ zaś S. na obrady już nie wrócił i 11 III t. r. opuścił Warszawę, sejm został tym samym zakończony. W gruncie rzeczy samemu faktowi zerwania sejmu przez S-ego współcześni nie przypisywali większego znaczenia, większość nie znała nawet jego nazwiska, a powszechnie winę przypisywano opozycji kor.
Formalnym powodem czynu S-ego był wyrok sądu sejmowego (27 II) w sprawie konfliktu szlachty upickiej z ks. Aleksandrem Ludwikiem Radziwiłłem jako ekonomem szawelskim. Uprzednio, po sejmie 1650 r., komisja skarbowa uchwaliła zamiast niekorzystnych dla szlachty 16 stawek podymnego – podatek 48 poborów. Tym samym główny ciężar opodatkowania spoczął na ekonomii szawelskiej, czego Radziwiłł nie chciał uznać i zapłacił podymne. Wyrok sądu sejmowego bezprawnie ową decyzję komisji zmienił, sankcjonując tym samym postępowanie Radziwiłła. Dość powszechnie przyjmuje się jednak, że sprawa podatkowa była dla S-ego tylko pretekstem; w rzeczywistości był on narzędziem w ręku hetmana polnego lit. Janusza Radziwiłła (czemu ten zresztą zdecydowanie przeczył). Filip Kazimierz Obuchowicz, notując w swym diariuszu zerwanie sejmu, stwierdził: «były sporsze dudy, które mniejsze nadymały piszczałki». J. Radziwiłł wymieniany był w wielu relacjach i komentarzach współczesnych o zerwaniu sejmu w związku z walką o buławę wielką lit. W trakcie sejmu bowiem dotarła do Warszawy nieprawdziwa wiadomość o śmierci Janusza Kiszki i król zaproponował buławę wielką lit. po nim Kazimierzowi Leonowi Sapieże, pomijając J. Radziwiłła. Jest rzeczą prawdopodobną, że dlatego właśnie spowodował on zerwanie sejmu przez S-ego, choć brak dowodów na klientalne związki S-ego z J. Radziwiłłem. T. Wasilewski przypuszczał, że trzymany przez S-ego jeszcze w r. 1668 radziwiłłowski folwark Ginejciszki mógł być zapłatą za owo zerwanie sejmu.
S. już 7 VIII 1655 tytułował się stolnikiem upickim, który to urząd otrzymał na podstawie mylnej wiadomości o śmierci Kazimierza Kozieł Poklewskiego. Dn. 17 VIII t. r. podpisał ugodę kiejdańską ze Szwecją; jego losy w latach najazdu szwedzkiego nie są znane. Zapewne posłował jednak z pow. upickiego na sejm 1659 r., z którego wyznaczony został na deputata «do approbacji pewnych komisji», czyli podpisanych już układów hadziackich oraz oczekiwanego traktatu pokojowego ze Szwecją, i do Trybunału Skarbowego lit. Tenże powiat reprezentował S. w czerwcu 1660 na konwokacji warszawskiej, w czasie której podpisał traktat pokojowy ze Szwecją zawarty w Oliwie. Prawdopodobnie od maja 1659 sprawował urząd podstarościego upickiego z ramienia Grzegorza Kazimierza Podbereskiego. Zrezygnował z tej funkcji po otrzymaniu dn. 14 III 1666 podsędkostwa upickiego. Świadczy to o jego związku z fakcją dworską na Litwie; nie odznaczył się w niej jednak aktywnością.
Nie wiadomo, jakie dobra przypadły S-emu po rodzicach, lecz większość z nich musiał sprzedać lub zastawić za długi; została mu tylko Upita nad Weszetą z folwarkiem Sawiciszki i sześcioma wsiami. Inne dobra zakupił już wraz z żoną – były to Wodokty lub Wiekiszki (zapisane wiecznością żonie), wójtostwo pożarskie z sześcioma wsiami (wszystko w pow. upickim), wspomniany już folwark Ginejciszki (pow. wileński) «oswobodzony» (więc chyba wykupiony z zastawu) od J. Radziwiłła i dwór w Wilnie na Puszkarni. S. zmarł najpewniej w r. 1672.
Już w r. 1647 był S. żonaty z Heleną Świętosławą Dowojnianką Sołłohubówną, córką Mikołaja, z którą – wbrew panującej opinii – nie pozostawił potomstwa. Dobra po nim odziedziczyły dzieci jego brata Hektora Dawida – Konstancja Zenowiczowa i Aleksander (zm. 1694).
Począwszy od 2. poł. XVIII w. postać S-ego była dla przeciwników liberum veto symbolem warcholstwa szlacheckiego i braku poczucia odpowiedzialności za kraj. Stanisław Konarski w swoim dziele „O skutecznym rad sposobie” powtórzył za Dawidem Braunem („De iurium regnandi fundamentalium in Regno Poloniae”, Elbląg 1722), że S-emu «który dla korupcji od panów wziętej Ojczyznę zgubił, wkrótce mu ojca, matkę i siostrę piorun zabił i żywo patrzał na to nieszczęście». W podaniach ludowych S. funkcjonował jako «Upiór z Upity», twórca tygodniowej pańszczyzny, grabieżca dobytku, zbrodniarz i ciemiężca chłopski, bezbożny heretyk odciągający chłopa od świąt katolickich i prześladowca księży. Za owe zbrodnie miała go dotknąć kara Boża i w drodze z sejmu, w dzień Bożego Narodzenia, zginął trafiony piorunem, a ziemia – siedem razy wyrzucając go ze swego wnętrza, wreszcie pochłonęła go wraz z żoną i dziećmi. Tym samym w legendzie tej znalazły się motywy znane z opisu śmierci jego rodziców. Rzekome szczątki S-ego w początkach XIX w. wydobyto z grobu przy kościele upickim i «włóczono po cmentarzach, poniewierano nimi po drogach, po żydowskich karczmach, rzucano na progi złych ludzi» (L. Kubala). Ostatecznie zwłoki złożono w szafie przy wschodnich drzwiach drewnianego kościoła w Upicie, gdzie znajdowały się jeszcze w 2. poł. XIX w. i zostały ostatecznie pogrzebane w r. 1864.
Różne warianty podań ludowych o S-m wykorzystał Adam Mickiewicz w wierszu „Popas w Upicie” z r. 1825. S. jest bohaterem powieści Adama Krechowieckiego „Veto” (Kr. 1889). Jan Kupiec w poemacie o Targowicy „Sejmik w Jassach” („Górnoślązak” 1904) wprowadził postać S-ego jako głos przeszłości.
Słown. folkloru pol.; – Czapliński W., Dwa sejmy z 1652 roku, Wr. 1955; Jopek A., Miłość i polityka („Veto” Adama Krechowieckiego), Roczn. Nauk.-Dydaktyczny WSP w Krakowie, Z. 36, Prace historycznoliterackie, V, Kr. 1971; Kersten A., Hieronim Radziejowski, W. 1988; Kubacki W., Popas w Upicie, „Ruch Liter.”‘ 1960 s. 29–38; Kubala L., Pierwsze „liberum veto”, w: Szkice historyczne, S. I, Lw. 1923 II; Sobieski W., Trybun ludu szlacheckiego, W. 1978; Wasilewski T., Ostatni Waza na polskim tronie, Kat. 1984 s. 128–30; Witort J., Legenda o Sicińskim, pośle upickim, „Wisła” T. 11: 1897 s. 433–47; – Akta ugody kiejdańskiej 1655 roku, Wyd. W. Konopczyński, K. Lepszy, „Ateneum Wil.” T. 10: 1935 s. 206; Konarski S., O skutecznym rad sposobie, W. 1761 cz. 2 s. 26; Lietuvos inventoriai XVII a Dokumentu rinkinys, Sud. K. Jablonskis, M. Jucas, Vilnius 1962 s. 376; Radziwiłł, Memoriale; Vol. leg., IV 606, 669, 760; Zbiór dyplomatów rządowych i aktów prywatnych, posługujących do rozjaśnienia dziejów Litwy…, Wil. 1858 s. 128–32; – AGAD: Metryka Kor. 192 k. 215–215v., Arch. Radziwiłłów, Dz. V 4151 (list z 22 III 1652), 4412 (list z 28 III 1668), Arch. Tyzenhauzów, B–41/133 k. 6, 60, Arch. Potockich z Radzynia 398 k. 117; B. Jag.: rkp. 5102; B. PAN w Kr.: rkp. 6184; Lietuvos Mokslų Akademijos Centrinės bibliotekos rankraštynas w Wil.: F 200–50, F 25–98; Lietuvos centrinis valstybinis istorijos archivas w Wil.: SA 4569 k. 72; Rossijskij gusudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: Fond 389 (Metryka Lit.), nr 107 k. 236–238v., nr 132 k. 634–635; Vilniaus universiteto Mokslinės bibliotekos rankraštynas: F 7–21/15254 k. 522, F 23/13900 k. 58v.
Andrzej Rachuba