Strzelecki Władysław, pseud. Witold (1888–1935), działacz socjalistyczny i gospodarczy. Ur. 18 VIII w Tomaszowie Maz. (pow. brzeziński), był synem Edwarda (zm. 1909), inżyniera komunikacji, i Marii z Chojnackich, bratem Edwarda (zob.) i Jana (zob.).
W r. 1899 zamieszkał S. wraz z rodzicami w Łodzi. Uczęszczał tam do gimnazjum rządowego i na początku r. 1905 był współorganizatorem strajku szkolnego. Wydalony z gimnazjum, kontynuował naukę w Zurychu. W lipcu t.r. wrócił do Łodzi i wstąpił do PPS. We wrześniu przebywał we Fryburgu, ale już w listopadzie, w związku z wydarzeniami rewolucyjnymi, był z powrotem w Łodzi. Należał tam do Okręgowego Komitetu Robotniczego (OKR) PPS i działał w dzielnicy Prawe Śródmieście. Poszukiwany przez policję, wyjechał (prawdopodobnie w listopadzie 1906) do Krakowa, gdzie zdał eksternistycznie maturę. Po rozłamie w PPS wstąpił w listopadzie 1906 do powstałej wtedy PPS-Lewicy. W r. 1907 rozpoczął studia na Wydz. Matematycznym uniw. w Wiedniu. Studiował pod kierunkiem m.in. E. Blaschkego i A. Taubera; specjalizował się od r. 1909 w matematyce ubezpieczeniowej. W Wiedniu był prezesem Stow. Polskiej Młodzieży Postępowej «Spójnia» i należał do sekcji PPS-Lewicy. W lipcu 1909 uczestniczył w zjeździe wiedeńskiej i krakowskiej sekcji tej partii w Zakopanem. W r. 1913 otrzymał absolutorium na uniw. w Wiedniu; złożył egzamin państw., broniąc pracy Zakłady pensyjne i emerytalne – ich plan techniczny. W r. 1914 wrócił do Łodzi. Utrzymywał się odtąd z lekcji prywatnych. Wakacje t.r. spędził w Tatrach, dokonując wspinaczek.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej udał się S. do Sosnowca, zajętego 2 VIII 1914 przez Niemców. Razem z bratem Janem działał w OKR PPS-Lewicy. We wrześniu t.r. przedostał się przez front do Łodzi i włączył w działalność tamtejszego OKR. Po rozpoczęciu okupacji miasta przez Niemców (6 XII 1914) wszedł do Komisji Międzyzwiązkowej, grupującej działaczy SDKPiL, Bundu i PPS-Lewicy. Działał w Komisji na rzecz wolnych wyborów do rady miejskiej, na które jednak władze okupacyjne nie wyraziły zgody. Dn. 15 III 1915 został aresztowany i osadzony w obozach dla politycznie podejrzanych: najpierw w Havelbergu, a następnie w Rheinsbergu (Brandenburgia). Uwolniony, wrócił do Łodzi, gdzie wraz z Ignacym Gralakiem i Ablem Kapotą kierował od 17 XII 1915, związanym z Komisją, Biurem Pośrednictwa Pracy. Współpracował odtąd (do końca wojny) z Robotniczym Stow. Oświatowym «Światło». Dn. 13 II 1916 został prezesem związanego z PPS-Lewicą Robotniczego Stow. Spożywczego «Związkowiec». W tym miesiącu zatrudnił się jako taksator w Ubezpieczeniach Wzajemnych Budowli od Ognia. Przed wyborami samorządowymi (wyznaczonymi na 15–21 I 1917) wszedł 10 XII 1916 do powołanego przez PPS-Lewicę Robotniczego Komitetu Wyborczego Polskiej Lewicy Socjalistycznej. W partii był przeciwny współpracy z PPS-Frakcją Rewolucyjną. W r. 1917 opublikował w „Roczniku Floriańskim” artykuł Nieszczęśliwe wypadki wśród strażaków i ich ubezpieczenie, w którym proponował utworzenie ubezpieczeniowych kas strażackich.
W niepodległej Polsce, gdy PPS-Lewica zjednoczyła się z SDKPiL (16 XII 1918), tworząc Komunistyczną Partię Robotniczą Polski, S. zaprzestał działalności politycznej. Podjął pracę w dyrekcji Ubezpieczeń Wzajemnych Budowli od Ognia w Warszawie i został ich sekretarzem generalnym. Organizował tam Wydz. Ubezpieczeń na Życie i dla zapoznania się z rozwiązaniami stosowanymi w Europie został na rok wysłany do Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Francji i Czechosłowacji. Po powrocie złożył dyrekcji memoriał Instytucja ubezpieczeń od ognia prowincji nadreńskiej. W r. 1919 opublikował książkę Państwo a ubezpieczenia (W.) oraz broszurę Poznańska Instytucja Ubezpieczeń Społecznych (W.). Zatrudniony w r. 1919 w Dep. Ubezpieczeń Społecznych Min. Pracy i Opieki Społecznej, dokonał tam obliczeń ubezpieczeń emerytalnych pracowników umysłowych. W warszawskiej Wyższej Szkole Handlowej wykładał od stycznia 1921 matematykę finansową i analizę matematyczną. W tym okresie został prezesem Polskiego Inst. Aktuariuszy. Będąc zwolennikiem obowiązkowych ubezpieczeń państwowych, przygotował w Min. Pracy i Opieki Społecznej projekty ustaw o ubezpieczeniu na wypadek starości i niezdolności do pracy oraz o ubezpieczeniowych kasach strażackich, a także przepisy waloryzacji ubezpieczeń społecznych. Opracował też zasady ubezpieczeń emerytalnych dla pracowników Związku Stowarzyszeń Spółdzielczych, Warszawskiej Spółki Telefonicznej, Banku Polskiego i Łódzkiej Kolei Elektrycznej. Brał udział w negocjacjach z Niemcami w sprawie podziału funduszy ubezpieczeniowych na Górnym Śląsku.
W r. 1926 przeszedł S. do Min. Skarbu, gdzie opracował projekt ubezpieczeń emerytalnych urzędników państw. (zrealizowany przez powołanie w r. 1934 Państw. Zakładu Emerytalnego). Po rozwiązaniu w r. 1926 Polskiej Dyrekcji Ubezpieczeń Wzajemnych został mianowany komisarzem rządowym tworzonego wtedy Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych i kiedy w r. 1927 Zakład został powołany, objął jego dyrekcję naczelną. W Wyższej Szkole Handlowej (od r. 1933 Szkoła Główna Handlowa) zaprzestał wówczas wykładów z analizy matematycznej, ale nadal wykładał matematykę finansową. W zbiorze „Pięć lat na froncie gospodarczym” (W. 1931 II) ogłosił artykuł Ubezpieczenia ogniowe (odb. W. 1931). W r. 1932 został wiceprezesem Polskiego Inst. Aktuariuszy i redagował w r.n. jego organ „Wiadomości Aktuarialne”. Był członkiem Rady Nadzorczej Polskiego Banku Komunalnego, Państw. Rady Ubezpieczeniowej, Stałego Komitetu Międzynarodowych Kongresów Aktuariuszy i jego korespondentem na Polskę oraz prezesem Rady Nadzorczej Tow. Reasekuracyjnego «Warta». Zmarł 12 XII 1935 w Warszawie, został pochowany 16 XII na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ul. Żytniej. Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1928), Medalem Niepodległości, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości oraz Odznaką Honorową Związku Uczestników Walki o Szkołę Polską.
W małżeństwie z Janiną Emilią z Panasewiczów (zob. Strzelecka Janina), z którą rozwiódł się w r. 1930, miał S. córkę Anielę (ur. 1912), prawdopodobnie zmarłą w czasie powstania warszawskiego 1944 r. w podwarszawskim szpitalu, i dwóch synów: Jana (zob.) i Jerzego (1917 – 2004), w czasie drugiej wojny światowej nawigatora Royal Air Force w Wielkiej Brytanii, po zakończeniu wojny osiadłego w Kanadzie.
Polskie Tow. Tatrzańskie nadało imię S-ego niezagospodarowanemu schronisku (schronowi) na Hali Pysznej w Tatrach Zachodnich (spłonęło podczas drugiej wojny światowej). Pośmiertnie ukazał się podręcznik akademicki S-ego pt. Matematyka ubezpieczeniowa (W. 1939), natomiast rękopis podręcznika Matematyka finansowa zaginął w czasie powstania warszawskiego 1944 r.
Czerwiński L., Władysław Strzelecki – Naczelny Dyrektor PZUW w latach 1926–1935, w: 150 lat ubezpieczeń w Polsce, W. 1958 s. 209–19; Gentil-Tippenhauer W., Zieliński S., W stronę Pysznej. Tatry, narty i ludzie, W. 1961 s. 48, 98; Karwacki W. L., Łódzka organizacja Polskiej Partii Socjalistycznej-Lewicy 1906–1918, Ł. 1964; Ku czci naczelnego dyrektora Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych ś.p. Prof. Władysława Strzeleckiego, „Przew. Ubezpieczeniowy” R. 15: 1936 nr nadzwycz. (fot.); Łuszczewski W., Pisma z teorii ubezpieczeń, Red. K. Rzeczkowski, W. 1934 s. 6; Mróz M. W., Działalność dydaktyczna Wyższej Szkoły Handlowej – Szkoły Głównej Handlowej w latach 1915–1939, W. 1994 s. 95, 207; Orzechowski I., Kochański A., Zarys dziejów ruchu zawodowego w Królestwie Polskim (1905–1918), W. 1964; Strzelecka J., Jana Strzeleckiego życiorys „górski”, „Konteksty” R. 58: 2004 nr 3–4 s. 172; Szczęśniak M., Zarys dziejów ubezpieczeń na ziemiach polskich, W. 2003 (fot.); Szymański Z., Stan publiczno-prawnych ubezpieczeń w okresie międzywojennym, w: 150 lat ubezpieczeń w Polsce, W. 1958 s. 93, 95; Taborski R., Polacy w Wiedniu, Wr. 1992; Trzciński W., Z minionych dni Polski podziemnej 1905–1918, W. 1937 (dot. także rodziców: Edwarda i Marii); Tych F., PPS-Lewica w latach wojny 1914–1918, W. 1960; – Ivánka A., Wspomnienia skarbowca 1927–1945, W. 1964; Jabłonowski R., Wspomnienia 1905–1928, W. 1962; – „Kur. Warsz.” 1935 nr 344; „Wiad. Aktuarialne” T. 1: 1933 s. 212; – Arch. Szkoły Głównej Handl. w W.: sygn. 39/393 (teczka osobowa S-ego), sygn. S–320/K (teczka osobowa brata, Edwarda).
Tomasz Latos