Szabrański (Szabroński) Władysław, pseud. Ojciec Gedeon (1832–1880?), ksiądz, uczestnik powstania styczniowego, zesłaniec.

Ur. 20 III we wsi Skrzyszew (pow. łukowski), był synem Ludwika, właściciela poł. Skrzyszewa, i Aleksandry z Szaniawskich.

S. ukończył Seminarium Diecezjalne w Warszawie; w r. 1855 został wyświęcony na kapłana. Przez pięć następnych lat był wikarym w paraf. Jadów (pow. stanisławowski), a następnie wikarym przy kościele p. wezw. Nawiedzenia NMP na Nowym Mieście w Warszawie. Od r. 1860 uczył tamże religii i moralności w Szkole Realnej na Lesznie, a później w Szkole Powiatowej Ogólnej na Nowolipkach. W r. 1861 otrzymał kanonię honorową podlaską. Zaangażował się w tym czasie w ruch narodowy, opowiadając się po stronie «czerwonych». W kwietniu 1861 został na dobę uwięziony w Cytadeli za zorganizowanie procesji zakazanej przez władze rosyjskie. Gdy w czerwcu 1862 zaczął ukazywać się drukowany w «drukarni tajemnej» w Warszawie „Głos Kapłana Polskiego”, zainicjowany i kierowany przez ks. Karola Mikoszewskiego, został S. jednym z jego głównych redaktorów. Podjął też współpracę z podziemną Organizacją m. stoł. Warszawy, pozostając w tych związkach aż do aresztowania. Dn. 8 XII t.r. uczestniczył w zjeździe duchownych diec. augustowskiej w Suwałkach i starał się nakłonić tamtejszy kler do poparcia programu Komitetu Centralnego Narodowego w Warszawie.

Po wybuchu powstania styczniowego S. nadal współredagował „Głos Kapłana Polskiego” (wspólnie z ks. Kazimierzem Żulińskim i klerykiem Arturem Wołyńskim). W odpowiedzi na „List otwarty […] do Braci-Księży grzesznie spiskujących” ks. Hieronima Kajsiewicza ogłosili 28 II 1863 na łamach swojego pisma List otwarty duchowieństwa polskiego. Do X. Hieronima Kajsiewicza Brata-Kapłana, grzesznie gardłującego za Moskwą i schizmą. Dn. 13 IV t.r. został S. aresztowany przez oberpolicmajstra m. Warszawy i na kilka dni osadzony w Cytadeli. W czerwcu został członkiem Wydz. Prasy w nowym Rządzie Narodowym (RN), kierowanym przez Karola Majewskiego; pod pseud. Ojciec Gedeon (wg F. Ramotowskiej – «Ksiądz Gedeon») współpracował z Józefem Narzymskim i Henrykiem Merzbachem. Podczas dyktatury Romualda Traugutta pozostawał referentem w Dep. Prasy RN („Głos Kapłana Polskiego” drukowano wtedy w drukarni RN) oraz «opiekunem» Rady Opiekuńczej (sprawującej opiekę nad rodzinami powstańców dotkniętych represjami) przy Radzie Miejskiej, kierowanej od grudnia przez nowego naczelnika stolicy Aleksandra Waszkowskiego. Niektóre posiedzenia Rady odbywały się w mieszkaniu S-ego, w domu Księży Misjonarzy przy ul. Przyrynek.

W mieszkaniu Księży Misjonarzy w nocy z 22 na 23 IV 1864 został S. aresztowany; osadzono go w więzieniu śledczym na Pawiaku. Przesłuchiwany przez Tymczasową Wojenno-Śledczą Komisję ds. Więźniów Politycznych pod przewodnictwem płk. żandarmerii F. Tuchołki do niczego się nie przyznał, a na pytania odpowiadał, jak zaznaczono, «arogancko i zarozumiale». Komisja oskarżyła S-ego o przynależność do RN, przechowywanie rewolucyjnej korespondencji, kupowanie broni i «rewolucyjnych gazet», działalność w tajnej drukarni przy ul. Widok oraz zbieranie pieniędzy na skarb narodowy. Uznając go za «ważnego i szkodliwego przestępcę politycznego», wnioskowała 21 V t.r. o skazanie na bezpowrotne zamieszkanie w jednej z guberni syberyjskich, pod ścisłym dozorem policyjnym i bez prawa korespondencji z krajem. Tego samego dnia namiestnik T. Berg zatwierdził wyrok. Wysłany z Warszawy 4 VI pociągiem do Petersburga, w partii aresztanckiej nr 32, został S. skierowany do gub. archangielskiej. Przebywał w Mezeniu nad Oceanem Lodowatym, gdzie otrzymywał zasiłek rządowy. Zakaz korespondencji, a także zwracania się do władz z jakimikolwiek prośbami, został utrzymany do r. 1873, zapewne do momentu gdy S-ego przeniesiono do Pinegi. W nowym miejscu zesłania S. żył w nędzy; w listach wysłanych w r. 1876 do ks. Aleksandra Kierońskiego w Galicji (13 VI t.r.) oraz do ks. Aleksandra Jełowickiego, proboszcza paraf. p. wezw. św. Magdaleny w Paryżu (14 VII), prosił o pomoc materialną. Dzięki ich interwencji otrzymał t.r. 25 rbs. zapomogi, a 8 I 1878 – kolejne 20 rbs. Wg Pawła Kubickiego S. zmarł w r. 1880, zapewne w Pinedze.

Wg Aleksandra Nowoleckiego siostrzeńcem S-ego był Edward Szabrański (1847–1863), który jako uczeń czwartej klasy Gimnazjum w Warszawie przystąpił do powstania i zginął na Podlasiu pod koniec sierpnia 1863.

Nowolecki, Pamiątka dla rodzin pol., s. 265; – Bender R., Chrześcijanie w polskich ruchach demokratycznych XIX stulecia, W. 1975 s. 261; tenże, Ksiądz Karol Mikoszewski (x. Syxtus) 1832–1886, członek Rządu Narodowego 1863, emigrant, zesłaniec, W. 1982 s. 22, 30; Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, W. 1983; Pawliszczew M., Tygodnie polskiego buntu, W. 2003 II 563; Ramotowska F., Tajemne państwo polskie w powstaniu styczniowym 1863–1864. Struktura organizacyjna, W. 1999; – Dok. Rządu Narod., s. 497; Kubicki, Bojownicy kapłani, Cz. 1 t. 3 s. 532, Cz. 3 t. 1 s. 319, 331, 461, t. 2 s. 425–6, t. 3 s. 439–2; Prasa tajna, cz. 1 s. 255; Proces R. Traugutta, II cz. 1 s. 43, cz. 2 s. 77, 100, 112–15, 195–6, 252–6, 283, III 57–9, 61; Radwan M., Rejestr duchownych katolickich na zesłaniu w Rosji w XIX w. według Departamentu Wyznań Obcych carskiego MSW, w: Epilog styczniowej insurekcji, Red. E. Niebelski, L. 2006 (S. jako Szabroński); Zarys powstania styczniowego, s. 244, 336, 355; Zbiór zeznań, s. 103; Zesłańcy Powstania Styczniowego z Królestwa Polskiego. Wykaz nazwisk z akt w zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych, Oprac. Z. Strzyżewska, W. 2001 s. 137 (S. jako Szabroński); – „Gaz. Warsz.” 1860 nr 58; „Warta” 1881 nr 343 s. 3451 (nekrolog S-ego); „Wiad. Kośc.” 1876 nr 28 s. 275; – AGAD: ZGP, vol. 9/5855 k. 5, vol. 12 k. 653v–4; AP w Białymstoku: NWO Łomżyńskiego, vol. 2 s. 18–19, 22–24; IH PAN: Kartoteka zesłańców postyczniowych W. Śliwowskiej na podstawie kwerendy w Rossijskim gosudarstvennym istoričeskim archivie w Pet. (F. 821 op. 150 vol. 222 k. 4 poz. 14, vol. 234 k. 45 poz. 9).

Eugeniusz Niebelski