Szczekowski Władysław, przybrane nazwisko Władysław Jakubowski, pseud.: C-7, Leszczyc, Stanisław, Sztark (1898–1944?), podpułkownik dyplomowany, szef Wydziału Wywiadu Ofensywnego i zastępca szefa Oddziału II (Informacyjno-Wywiadowczego) Komendy Głównej Armii Krajowej. Ur. 14 II w Peczarze (pow. bracławski), był synem Jana, lekarza, i Wandy z domu Kossowskiej (1875–1925), działaczki społeczno-oświatowej w Żytomierzu, współzałożycielki Koła Polek Postępowych, pierwszej kobiety – radnej miejskiej w Żytomierzu, współpracownicy POW. Miał braci Stanisława i Kazimierza.
S. uczył się w II Gimnazjum Męskim w Żytomierzu. W r. 1912 wstąpił do Polskiej Drużyny Strzeleckiej, a pod koniec r. 1914 – do POW. Awansowany kolejno na kaprala i plutonowego, pełnił w Żytomierzu od r. 1915 funkcję zastępcy komendanta, w r. 1917 kierownika wydz. organizacyjnego Komendy Okręgu, a od końca t.r. – komendanta POW. T.r. zdał w II Gimnazjum maturę. Pod dowództwem brata, Stanisława, służył wiosną 1918 w 3. baterii artylerii konnej w składzie Oddzielnej Lekkiej Brygady płk. Juliusza Rómmla III Korpusu Polskiego na Wschodzie. W czasie rozbrojenia Korpusu 10 VI t.r. przebywał na urlopie. Kontynuował następnie służbę w POW (Komenda Naczelna nr 3); od sierpnia 1918 był zastępcą komendanta, a od września – komendantem POW w Kijowie. Prawdopodobnie w tym okresie studiował przez dwa semestry medycynę na Uniw. Kijowskim. Po mobilizacji miejscowego POW opuścił Kijów i od 10 X t.r. brał udział w walkach, uczestnicząc m.in. pod dowództwem kpt. Leopolda Lisa-Kuli w bitwie pod Brodami.
Dn. 17 XI 1918 wstąpił S. do WP i służył jako plutonowy 35. pp w Chełmie Lubelskim; na froncie przebywał od 15 XII t.r. W marcu 1919 został kierownikiem działu wywiadu ofensywnego w Oddz. Wywiadowczym sztabu Grupy Operacyjnej gen. Edwarda Śmigłego-Rydza, a 20 V t.r. został przydzielony do Oddz. Operacyjnego sztabu Frontu Wołyńskiego. Odkomenderowany w lipcu do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, po jej ukończeniu (klasa 15, lokata 45), otrzymał 1 XI awans do stopnia podporucznika. Po powrocie na front polsko-sowiecki walczył m.in. w szeregach 2. dywizjonu 17. p. artylerii ciężkiej w składzie utworzonej w lipcu 1920 Dyw. Ochotniczej ppłk. Adama Koca (rozformowanej w listopadzie t.r.).
Po zakończeniu wojny polsko-sowieckiej służył S. m.in. w 17. dywizjonie artylerii ciężkiej i 7. p. artylerii ciężkiej w Poznaniu. W r. 1921 ukończył kurs w tamtejszym Centrum Wyszkolenia Artylerii, awansując 19 I t.r. do stopnia porucznika (ze starszeństwem z 1 VI 1919). Dn. 1 XI 1924 rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, którą ukończył jako oficer dyplomowany 10 X 1926 (piąta promocja), po czym służył w sztabie 27. DP, a od r. 1928 w sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu X w Przemyślu; 19 III t.r. awansował do stopnia kapitana dyplomowanego artylerii (ze starszeństwem z 1 I 1928). Następnie dowodził 8. baterią w 19. p. artylerii polowej. W r. 1932 objął kierownictwo referatu w Oddz. I Sztabu Głównego. W kwietniu 1935 został szefem sztabu 27. p. artylerii lekkiej. Awansowany do stopnia majora (ze starszeństwem z 1 I 1936), został 15 V t.r. szefem sztabu Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej w Pińsku. Wg zastępcy dowódcy Flotylli Rzecznej kmdr. por. Henryka Eibela miał duży wkład w jej organizację i przyczynił się do opracowania planu jej użycia w terenie na czas wojenny. W l. trzydziestych wchodził w skład Komisji Odznaczeniowej Zrzeszenia b. Członków POW–«KN 3».
W kampanii wrześniowej 1939 r. S. jako szef sztabu Flotylli Rzecznej podpisał 17 IX t.r. wraz z jej dowódcą, kmdr. Witoldem Zajączkowskim, „Rozkaz bojowy nr 1” o zniszczeniu okrętów, podminowaniu mostów i ewakuacji. Dn. 29 IX został szefem Oddz. I (Organizacyjno-Mobilizacyjnego) sztabu Samodzielnej Grupy Operacyjnej «Polesie» gen. brygady Franciszka Kleeberga; po jej kapitulacji pod Kockiem (5 X) przedostał się do Warszawy. Podjął tam działalność konspiracyjną w ZWZ/AK. Pod pseud. Stanisław i Sztark był od czerwca 1940 do kwietnia 1942 szefem sztabu Komendy Okręgu i zastępcą komendanta Okręgu Kielce–Radom ZWZ/AK. Rozkazem Komendanta Głównego ZWZ gen. Stefana Roweckiego «Grota» («L.21») z 11 XI 1941 awansował do stopnia podpułkownika. Zagrożony aresztowaniem, został odkomenderowany do Warszawy, gdzie po aresztowaniu 27 VIII 1942 mjr. Stanisława Rogińskiego (pseud. Górski, Stanisław) został kierownikiem Wydz. Wywiadu Ofensywnego Oddz. II (Informacyjno-Wywiadowczego) Komendy Głównej AK; prowadził m.in. odbudowę i reorganizację sieci wywiadowczej. Jednocześnie od przełomu l. 1942 i 1943 pełnił funkcję zastępcy szefa Oddz. II Komendy Głównej AK (używał pseud. C-7, Leszczyc, Stanisław). Największym sukcesem jego Wydziału było rozpracowanie zakładów doświadczalnych i produkcyjnych V-2 w Peenemünde, co umożliwiło lotnictwu brytyjskiemu skuteczne zbombardowanie tego ośrodka w sierpniu 1943. W wyniku zdrady żołnierza AK i agenta Gestapo Eugeniusza Świerczewskiego został S. 18 XI t.r. aresztowany w Warszawie na pl. Napoleona (obecnie pl. Powstańców Warszawy).
S. został osadzony na Pawiaku, a następnie przewieziono go najprawdopodobniej do Berlina. Okoliczności, data i miejsce jego śmierci pozostają do dziś nieznane: wg Jerzego Ślaskiego został stracony w berlińskim więzieniu Moabit prawdopodobnie w sierpniu 1944, wg innych przekazów zamordowano go wówczas w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. S. był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl. (1922), Srebrnym (1929) i Złotym (1938) Krzyżami Zasługi, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Medalem pamiątkowym za wojnę 1918–1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medalem Międzysojuszniczym i łotewskim Orderem Trzech Gwiazd V kl. Kpt. Bernard Zakrzewski «Oskar», szef Wydz. Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu AK wnioskował 1 X 1944 o odznaczenie go Orderem Virtuti Militari V kl. (omyłkowo po raz drugi), co 20 II 1964 zweryfikowała Komisja Weryfikacyjna AK w Londynie jako odznaczenie pośmiertne Orderem Virtuti Militari IV kl. (na mocy rozkazu Dowódcy AK, nr 512/BP z 2 X 1944).
S. ożenił się 4 X 1936 z Olgą Niewską (zob. Szczekowska Olga); przed ślubem zmienił wyznanie na ewangelicko-reformowane. Dzieci nie miał.
Starszy brat S-ego Stanisław (14 II 1896 – 26 IX 1966), ppłk dyplomowany lotnictwa, był prezesem tajnej Korporacji Uczniowskiej w II Gimnazjum Męskim w Żytomierzu, współzałożycielem i członkiem tamtejszych Polskich Drużyn Strzeleckich, a w czasie pierwszej wojny światowej komendantem POW w Żytomierzu, dowódcą plutonu 3. baterii artylerii konnej w składzie Oddzielnej Lekkiej Brygady płk. J. Rómmla III Korpusu Polskiego, oficerem 4. Dyw. Strzelców gen. Lucjana Żeligowskiego, uczestnikiem wojny polsko-sowieckiej 1920 r., od r. 1925 dowódcą eskadry 1. p. lotniczego. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie (nauka w l. 1930–2) był od r. 1933 kierownikiem Samodzielnego Wydz. «Rosja» Oddz. II Sztabu Głównego WP, od r. 1936 attaché wojskowym RP w Tallinie i jednocześnie attaché lotniczym RP w Moskwie (z siedzibą w Tallinie). Po drugiej wojnie światowej przebywał na emigracji w Montrealu w Kanadzie. Młodszy brat S-ego, mjr. dyplomowany piechoty Kazimierz (17 III 1900 – 1940), był także członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich w Żytomierzu, a następnie żołnierzem POW. W WP służył m.in. w 59. pp Dep. Piechoty MSWojsk. i 19. DP. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. był oficerem Oddz. III (Operacyjnego) sztabu kolejno Armii «Prusy» i Grupy Armii (Frontu) gen. dyw. Stefana Dęba-Biernackiego. Osadzony w sowieckim obozie jenieckim w Kozielsku, został zamordowany w kwietniu 1940 przez NKWD w Katyniu. Odnaleziony w mogiłach katyńskich jego dziennik (od 28 VIII 1939 do 7 IV 1940) został opublikowany w pracy „Pamiętniki znalezione w Katyniu” (Oprac. J. A. Stepek, wyd. 2, Paris–W. 1990).
Kadry morskie Rzeczypospolitej. T. 2 Polska Marynarka Wojenna, cz. 1 Korpus oficerów 1918–1947, Gdynia 1996 s. 589 (błędna data aresztowania: 9 X 1943); Katyń. Księga cmentarna polskiego cmentarza wojennego, Red. M. Tarczyński, W. 2000 s. 611 (fot.); Rybka R., Stepan K., Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939, Kr. 2003; Stawecki P., Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wr. 1997 (dot. wszystkich braci); – Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, Red. K. Komorowski, W. 1996; Armia Krajowa. Szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, Red. tenże, W. 2001; Borzobohaty W., «Jodła». Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ–AK 1939–1945, W. 1988; Chmielarz A., Kunert A. K., Spiska 14. Aresztowanie generała «Grota» – Stefana Roweckiego, W. 1983; Domańska R., Pawiak. Więzienie Gestapo. Kronika 1939–1944, W. 1978 (tu błędne nazwisko: Szczekocki i pseud. Stanisław jako właściwe imię); Dyskant J. W., Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej 1919–1939, W. 1994 (błędna data aresztowania: grudzień 1943); Głowacki L., Sikorski A., Kampania wrześniowa na Lubelszczyźnie, L. 1966 II (dot. brata, Kazimierza, błędne imię: Władysław); Księga pamiątkowa 1830 – 29.XI – 1930. Szkice z dziejów szkół piechoty polskiej, Ostrów–Komorowo 1930 s. 443 (dot. S-ego), s. 450 (dot. brata, Kazimierza); Matusak P., Wywiad Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1945, W. 2002 (tu nie mająca potwierdzenia informacja, jakoby S. «torturowany, podjął w czasie śledztwa współpracę z Gestapo i w czasie konfrontacji z podkomendnymi dekonspirował ich oraz nakłaniał do współpracy z Gestapo»); Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, W. 1990; Odrowąż-Łaniewski W., Kto był szefem wywiadu? (list do redakcji), „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 1958 nr 226; Przybyszewski W., Olga Niewska. Piękno za kurtyną zapomnienia, P. 2001 (fot.); Ślaski J., Polska Walcząca, W. 1999 II 745; W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Red. W. Chocianowicz, Londyn 1969 (dot. wszystkich braci); toż, Uzupełnienia i poprawki, Londyn 1972 s. 64; Wojewódzki M., Akcja V 1, V 2. W. 1975; Wróblewski J., Armia „Prusy” 1939, W. 1986 (dot. brata, Kazimierza, błędne imię: Władysław); tenże, Samodzielna Grupa Operacyjna «Polesie» 1939, W. 1989; Wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej, Red. W. Bułhak, W. 2008; Ziemiański I., Praca kobiet w P.O.W.–Wschód, W. 1933 s. 192 (dot. matki, fot.); tenże, Zarys rozwoju P.O.W. w Żytomierzu, „Niepodległość” T. 9: 1934; – Jankowski S. «Agaton», Z fałszywym Ausweisem w prawdziwej Warszawie. Wspomnienia 1939–1946, W. 1988 II; Rocznik oficerski, W. 1923, 1934, 1928, 1932 (dot. wszystkich braci); Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kr. 2006 (dot. wszystkich braci); Zakrzewska H. «Beda», Niepodległość będzie twoją nagrodą..., W. 1994 I–II; – Arch. Wojsk. Biura Badań Hist.: sygn. III/21/12 k. 115–16, sygn. III/22/2 k. nlb.; CAW: Akta personalne S-ego, sygn. 1769/89/5048, akta personalne brata, Władysława, sygn. 1769/89/5049 (fot. z r. 1934); Muz. Więzienia Pawiak w W.: Kartoteka osobowa S-ego (tu błędne nazwisko: Szczekocki i pseud. Stanisław jako właściwe imię).
Andrzej Krzysztof Kunert