Szczerkowski Władysław (1925–1982), kontradmirał Wojska Polskiego, działacz społeczny.
Ur. 8 VI w Samsiecznie koło Nakła nad Notecią (pow. bydgoski) w rodzinie robotniczej, był synem Jana i Władysławy z Ciesielskich.
Od r. 1932 uczęszczał S. do szkoły powszechnej w Strzelewie (pow. bydgoski) i do r. 1939 ukończył siedem klas. W czasie drugiej wojny światowej pracował od 23 IX 1939 do 26 I 1945 w gospodarstwie rolnym w Krzemieńcu (obecnie Czernowo, pow. toruński). W r. 1945 wstąpił do Milicji Obywatelskiej. Od 27 III t.r. był strażnikiem Straży Ochrony Kolei w gdańskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państw. T.r. został członkiem Związku Walki Młodych. Dn. 17 IX zgłosił się do WP i został skierowany do Centralnej Szkoły Oficerów Polityczno-Wychowawczych w Łodzi; awansowany 22 IX 1946 do stopnia chorążego, ukończył ją 7 X t.r. Wstąpił t.r. do Polskiej Partii Robotniczej. Przydzielony do Marynarki Wojennej (MW), został zastępcą dowódcy kompanii ds. polityczno-wychowawczych w Kadrze MW w Ustce i do stycznia 1947 był dowódcą jednej z 23 grup ochronno-propagandowych, zorganizowanych w pow. gdańskim w związku z wyborami do Sejmu Ustawodawczego. W r. 1947 ukończył dwie klasy Gimnazjum Ogólnokształcącego dla Pracujących w Ustce. Od 10 I do 31 XII 1948 odbył kurs zastępców dowódców batalionów w Wyższej Szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych w Rembertowie, podczas którego awansował (17 XII t.r.) do stopnia podporucznika. W grudniu t.r. został członkiem PZPR (w l.n. był krótko etatowym sekretarzem Podstawowej Organizacji Partyjnej Kadry MW). Po powrocie do jednostki objął 1 I 1949 stanowisko inspektora propagandy; wykładał na kursach zorganizowanych dla zarządów pułkowych i zarządów kół Związku Młodzieży Polskiej w jednostkach MW. Dn. 22 VII t.r. został mianowany porucznikiem marynarki i objął 20 I 1950 zastępstwo dowódcy dywizjonu artylerii kolejowej ds. politycznych. Przeniesiony 8 IX t.r. do Zarządu Politycznego MW jako wykładowca w Wydz. Pracy z Oficerami, pełnił kolejno funkcje: kierownika Sekcji Młodzieżowej (od 1 XI 1950) i szefa Wydz. IV Młodzieżowego Zarządu Politycznego MW (od 1 II 1951). Dn. 14 VII 1951 awansował do stopnia kapitana marynarki. Po reorganizacji Zarządu Politycznego MW był od 15 X t.r. pomocnikiem szefa Zarządu Politycznego MW ds. Związku Młodzieży Polskiej i jednocześnie szefem Wydz. IV Młodzieżowego. Dn. 1 XII 1953 podjął studia na Akad. Wojskowo-Politycznej w Warszawie, podczas których awansował 14 VII 1955 do stopnia komandora podporucznika. Po ukończeniu Akademii 28 VII 1957 został skierowany do Wojskowego Ośrodka Szkolenia Ogólnego nr 1 w Łodzi, gdzie 31 III 1958 zdał egzamin maturalny w Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych. Następnie wrócił do służby w aparacie partyjno-politycznym MW i 2 IV t.r. objął stanowiska zastępcy dowódcy ds. politycznych 7. dyonu niszczycieli w Gdyni oraz zastępcy dowódcy ds. politycznych flagowego niszczyciela «Grom» (do 30 VI 1960). Dn. 1 X 1960 został awansowany do stopnia komandora porucznika. Od 25 I 1961 był szefem Oddz. II Propagandy Zarządu Politycznego MW, a następnie od 23 V 1962 zastępcą szefa Zarządu Politycznego MW. Równocześnie od r. 1959 studiował zaocznie historię w Wojskowej Akad. Politycznej i w r. 1963 otrzymał stopień magistra. Dn. 16 IX t.r. awansował do stopnia komandora. Od 1 XI do 27 XII 1965 był zastępcą dowódcy MW – szefem Zarządu Politycznego MW, po czym wrócił na poprzednie stanowisko.
W l. sześćdziesiątych S. przewodniczył Oddziałowi PTTK przy Dowództwie MW oraz Zespołowi Młodzieżowemu MW, a w l. 1969–72 był prezesem Wojskowego Klubu Sportowego «Flota» Gdynia. Dn. 3 IX 1967 został zastępcą komendanta ds. politycznych (szefem Wydz. Politycznego) oraz wykładowcą Akad. Sztabu Generalnego WP w Warszawie. W tym okresie był prezesem zarządu oddz. ZBoWiD w dzielnicy Warszawa-Śródmieście, a następnie członkiem jego Rady Naczelnej. Dn. 1 VIII 1968 wrócił do MW i przy kontradmirale Zdzisławie Studzińskim objął stanowisko zastępcy dowódcy MW ds. politycznych (szefa Zarządu Politycznego). W listopadzie t.r. był delegatem na V Zjazd PZPR. Dn. 10 X 1969 awansował do stopnia kontradmirała. W r. 1970 opublikował książkę ORP Błyskawica (Gd., wyd. 2, Gd. 1979) oraz artykuł Niektóre uwagi o pracy partyjno-politycznej w Marynarce Wojennej PRL w latach 1945–1970 („Roczn. Ośrodka Nauk Społ. i Wojsk. MW” nr 5, aneks); artykuły ogłaszał także na łamach „Przeglądu Morskiego”.
W czasie tzw. wydarzeń grudniowych 1970 r. na Wybrzeżu, S. uczestniczył 14 XII t.r. w Warszawie w odprawie szefów zarządów politycznych okręgów wojskowych i wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Po powrocie do Gdyni prawdopodobnie przebywał w siedzibie dowództwa MW i nie brał udziału w posiedzeniach sztabu polityczno-wojskowego w Pruszczu Gdańskim i Gdańsku. Wraz z dowódcą MW wiceadmirałem Ludwikiem Janczyszynem rozmawiał 16 XII w dowództwie MW w Gdyni z delegatami strajkujących pracowników z gdyńskiej stoczni im. Komuny Paryskiej (w relacji z marca 1982 określił ich jako agresywnych i niemających jasno sprecyzowanych postulatów). W grudniu 1971 był delegatem na VI Zjazd PZPR. W r. 1972 ukończył Kurs Operacyjno-Strategiczny dla Kierowniczej Kadry WP w Akad. Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR w Moskwie oraz kurs operacyjno-taktyczny dla kierowniczej kadry MW przy Akad. Marynarki Wojennej w Leningradzie. Dn. 16 XI 1973 zdał obowiązki zastępcy dowódcy-szefa Zarządu Politycznego MW i odtąd pozostawał w dyspozycji ministra obrony narodowej. Dn. 8 I 1974 oddelegowano go na stanowisko dyrektora Dep. Wojskowego Min. Żeglugi (od 1 VII t.r. Min. Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej). Od 25 XI 1980 ponownie przebywał w dyspozycji ministra obrony narodowej. Dn. 1 VIII 1981 został przeniesiony w stan spoczynku i zamieszkał w Gdyni. Zmarł tam 1 IX 1982, został pochowany 6 IX na cmentarzu Witomińskim. Był odznaczony m.in. Brązowym (1946) i Srebrnym (1949) Krzyżami Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965) oraz Orderem Sztandaru Pracy II kl. (1968).
W małżeństwie zawartym w r. 1948 z Jadwigą Gawrońską miał S. dwie córki: Barbarę (ur. 1949) i Elżbietę (ur. 1951).
Kosk H. P., Generalicja polska, Pruszków 2001 II; Królikowski J., Admirałowie polskiej Marynarki Wojennej 1945–2004, Tor. 2004 s. 141–4 (fot.); tenże, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, Tor. 2010 (fot.); Pater W., Admirałowie 1818–2005. Słownik biograficzny, Gdynia 2006; Sokołowska M., Kwiatkowska W., Gdyńskie cmentarze, Gd. 2008; – Ciesielski C. i in., Polska Marynarka Wojenna 1918–1980. Zarys dziejów, W. 1992; Eisler J., Grudzień 1970: geneza, przebieg, konsekwencje, W. 2000; Nalepa E. J., Wojsko Polskie w grudniu 1970, W. 1990; Piecuch H., Imperium służb specjalnych. Od Gomułki do Kani, W. 1997; tenże, Rozstrzelany Grudzień, W. 1990; Radziszewski W., Marynarka Wojenna w latach 1945–1949, Gd. 1976; – Górski T., Kula H., Gdańsk–Gdynia–Elbląg ’70. Wydarzenia grudniowe w świetle dokumentów urzędowych, Gdynia 1990; Kuropieska J., Wspomnienia z lat 1956–1968. Cz. 2. Od października do marca w siłach zbrojnych, W. 1994; Szlachcic F., Gorzki smak władzy. Wspomnienia, W. 1990; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1982: „Bandera” nr 37, „Głos Pomorza” nr 173, „Morze” nr 9, „Trybuna Ludu” nr 210, 212, „Wojsk. Przegl. Hist.” nr 3 s. 310–12, „Żołnierz Wolności” nr 185; – Arch. Muz. MW w Gdyni: Kartoteka oficerów, karta informacyjna S-ego, Wojciechowski Z., Działalność aparatu politycznego Marynarki Wojennej w latach 1945–1956, W. 1988 (mszp. pracy doktorskiej), sygn. 805R; CAW: sygn. TAP 1679/84/712.
Walter Pater