Kraina (Crayno, Crainius, doctor Craina) Wojciech (ok. 1485–1559), docent Uniw. Krak., doktor medycyny, rajca krakowski. Nazwisko Kraina przybrał prawdopodobnie od ziemi krajeńskiej (na północ od Noteci w ówczesnym woj. kaliskim), którą podał jako miejsce pochodzenia przy wpisie na Uniw. Krak. w półr. letn. 1506, uzyskując tutaj następnie stopnie bakałarza (1510) i magistra sztuk wyzwolonych (1515). W t. r. podjął wykłady na Wydziale Filozoficznym najpierw jako docent extraneus (1515–7), a od r. 1518 jako kolega mniejszy. Początkowo zamierzał, jak się zdaje, poświęcić się karierze duchownej, na co wskazuje otrzymany dn. 27 V 1516 r. przywilej papieski na posiadanie przenośnego ołtarza, już wówczas jednak wykazywał żywe zainteresowania przyrodnicze i astronomiczne, przeprowadzając m. in. ok. r. 1516 obserwacje zaćmienia Księżyca, których wyniki miały posłużyć do lepszego ustalenia położenia południka krakowskiego. Studia lekarskie rozpoczął zapewne ok. r. 1518 w Krakowie, porzuciwszy bowiem w połowie 1521 r. bez zezwolenia zajęcia uniwersyteckie, już z końcem sierpnia 1522 r. wrócił do kraju z tytułem doktora medycyny uzyskanym prawdopodobnie w Bolonii. Zagrożony za tę nieusprawiedliwioną absencję usunięciem z kolegiatury, zdecydował się, wstąpiwszy uprzednio w związki małżeńskie, w styczniu 1523 r. sam złożyć rezygnację z członkostwa Kolegium Mniejszego.
W l. 1521–4 opracował K. cztery almanachy astrologiczne (prognostyki), z których ostatni (na r. 1524) ogłosił drukiem w oficynie J. Hallera; ponadto miał również wydać ok. r. 1522 nie dochowaną dziś «kwestię» dla mgra Wojciecha z Poznania. W latach następnych, jak większość lekarzy krakowskich, zarzucił wprawdzie twórczość pisarską, ale cieszył się widać opinią wziętego astrologa, skoro jeszcze w r. 1535 bp. P. Tomicki zwrócił się do niego z prośbą o opracowanie horoskopów dla swoich bratanków. Osiedliwszy się na stałe w Krakowie, w r. 1526 przyjął K. prawo miejskie i w dwa lata później, z początkiem 1528 r., wszedł po raz pierwszy do Rady Miejskiej, zasiadając w niej odtąd z niewielkimi przerwami aż do r. 1556. Szerszej działalności – poza okresem zarazy w r. 1544 – na tym polu nie rozwinął, mimo iż kilkakrotnie był powoływany do załatwiania interesów miejskich (m. in. w r. 1539 do komisji dla reformy prawa procesowego), a w r. 1548 został, wraz z B. Kromerem, prowizorem szpitala scholarów Św. Ducha.
Dużą popularność, jaką zdobył na terenie miasta, oraz znaczny majątek zawdzięczał K., jak się zdaje, w równym stopniu zyskownej praktyce lekarskiej, co dość niezwykłym okolicznościom swoich pięciokrotnych ożenków w l. 1523–54, o czym nie bez złośliwej ironii wspominają współczesne zapiski pamiętnikarskie. Niemałą sensację wzbudziło już jego pierwsze małżeństwo zawarte 20 I 1523 r. z 65-letnią (wg innych źródeł 70-letnią) Jadwigą Saszowską, «zwaną Kąsichową», po której zgonie (30 VII 1529) poślubił Katarzynę Baumgartnerównę, wychowanicę J. Szwarca (stąd Szwarcówna). Owdowiawszy już po kilku miesiącach (5 XII 1530) z końcem 1531 r. pojął za żonę młodą Włoszkę z dworu królowej Bony Armesanę, córkę kuchmistrza królowej Zygmunta de Fenellis, aby z kolei w r. 1543 zawrzeć nowy związek małżeński z Brygidą Szabczanką. Ostatnią żoną K-y była poślubiona w r. 1554 Katarzyna, wdowa po Janie Zaleskim, przypuszczalnie córka Macieja Langa. Poprzez te małżeństwa wszedł K. w koligacje rodzinne ze znacznymi rodzinami mieszczańskimi Krakowa (Bemowie, Langowie, Szwarcowie), a jednocześnie w posiadanie kilku kamienic («lapidea Krainowska», albo «pod malowańcem» przy ul. Siennej, domy przy ul. Szpitalnej, Szczepańskiej, Św. Anny), które w testamencie sporządzonym we wrześniu 1559 r. zapisał żonie Katarzynie (zm. 1564) oraz córce Brygidzie (zamężnej w r. 1562 za drem Stanisławem Różanką) i synowi, również lekarzowi, Jakubowi. Zmarł K. 7 XI 1559 r. w wieku 74 lat, prawdopodobnie wskutek zarazy. Wykonawcami ostatniej woli ustanowił rajców Stanisława Cyrusa i Grzegorza Snyczera.
Jedyny syn K-y Jakub, idąc w ślady ojca, immatrykulował się w półr. zim. 1553/4 w Uniw. Krak., gdzie prawdopodobnie również promował się na bakałarza i magistra filozofii, po czym wyjechał na studia lekarskie do Włoch, uzyskując w Bolonii 23 III 1557 r. tytuł doktora medycyny. Nie zdoławszy osiągnąć w jesieni 1563 r. opróżnionej po śmierci Wojciecha Bazy katedry medycyny w Akad. Krak., poświęcił się praktyce lekarskiej. Dwukrotnie żonaty: w r. 1563 z Katarzyną Thimlówną, w r. 1579 z Barbarą (siostrzenicą Jana Leopolity), zmarł po 29 VIII 1581 r., pozostawiając z pierwszego małżeństwa 6 dzieci, w tym 3 synów: Marcina, Jana, starostę cieplickiego, i Wojciecha, bakałarza filozofii, altarzystę kościoła Mariackiego w Krakowie.
Estreicher; Żebrawski, Bibliografia; Kośmiński, Słownik lekarzów; – Barycz, Historia UJ, s. 439; Birkenmajer L. A., Mikołaj Kopernik, Cz. 1, Kr. 1900 s. 467–9; Giedroyć, Źródła do dziej. medycyny; Grabowski A., Starożytnicze wiadomości o Krakowie, Kr. 1852 s. 225; Lachs J., Kronika lekarzy krakowskich do końca XVI w., Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1910 XII 126–8; Oettinger J., Rys dawnych dziejów Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1878 s. 150; – Acta Tom., XVII 369; Album stud. Univ. Crac., II 100, III 10; Conclusiones Univ. Crac., 155–6, 291; Informacje o aktach uniwersytetu bolońskiego, Wyd. S. Windakiewicz, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1892 VII 141; Liber dillgentiarum, s. 119–58, 430; Matricularum summ., IV vol. III nr 225, 446; Prawa, przywileje i statuta m. Krak., I 73 i n.; Statuta nec non liber promotionum, s. 150, 160, 246; – Arch. Państw. w Kr.: Acta Scabinalia 13 s. 385, 18 s. 93–98, 121–122, 204–208, 20 s. 51–52, 21 s. 613–615, Acta Consularia 434 s. 485, 436 s. 344, 349, 353, Liber testam. 722 s. 439–37, Dyplomy perg., 440; B. Jag.: rkp. nr 579 s. 299–319, 327–351, 355–379, nr 5350 nr 5399, Inc. 2691 (Zapiski M. Biema), nr 2482 (Zapiski Mikołaja z Wieliczki), Cimelia 5514 (Zapiski M. Sokolnickiego), Cimelia 8420 (Zapiski M. Glicjusza).
Leszek Hajdukiewicz