Śniegowski Zbigniew Jan Stanisław, pseud.: Jemioła, Jasion (1919—1980), podporucznik Armii Krajowej, instruktor harcerski.
Ur. 31 XII w Krakowie, był synem Jana Kazimierza (1891—1943), nauczyciela, porucznika WP, uczestnika pierwszego powstania śląskiego w r. 1919, później kierownika szkół powszechnych w pow. rybnickim w Przegędzy i Łaziskach, zamordowanego w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, oraz Marii Zofii z domu Ożóg (1895—1951), księgowej, współpracowniczki AK. Miał dwóch braci: Lechosława Tomasza (1921—1945), więźnia niemieckich obozów Auschwitz i Neugamme w Hamburgu, oraz Żywisława Kazimierza (1924—1984), żołnierza AK, plastyka-dekoratora.
Ś. uczęszczał do szkół powszechnych w Przygędzy, Łaziskach oraz Krakowie, gdzie od r. 1929 (z przerwą od 4 XI 1930 do r. 1932) uczył się w IV Państw. Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza. Dn. 22 V 1933 wstąpił do działającej w szkole IV Drużyny Harcerzy im. Jerzego Grodyńskiego, w której 12 VII r.n. złożył przyrzeczenie harcerskie i był zastępowym. Uczestniczył w r. 1935 w Zlocie Jubileuszowym Harcerstwa Polskiego w Spale, w r. 1937 w obozie przysposobienia wojskowego w Starym Sączu, a w r. 1938 w obozie Junackich Hufców Pracy w Zakopanem oraz (jako p.o. komendant) w obozie harcerskim w Orawce (pow. nowotarski). Dn. 18 V 1938 zdał maturę i od jesieni t.r. odbywał służbę wojskową w ramach Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy przy 19. pp «Orlęta Lwowskie»; kurs ten ukończył latem 1939 w stopniu plutonowego podchorążego, a po ćwiczeniach awansował na sierżanta podchorążego.
W kampanii wrześniowej 1939 r. był Ś. dowódcą drużyny i zastępcą dowódcy plutonu w 4. komp. baonu marszowego 40. pp «Dzieci Lwowa»; od 8 IX t.r. walczył w Warszawie. Wzięty do niewoli niemieckiej po kapitulacji miasta, przebywał od 29 IX w obozie jenieckim w Żyrardowie, a następnie w Częstochowie, skąd zbiegł 4 XII z czternastoma podoficerami. Wrócił do Krakowa, gdzie w l. 1940—1 odbył kursy handlowe Edwarda Liberdy i był zatrudniony jako robotnik, a potem pracownik biurowy w Elektrowni Miejskiej. Równocześnie z kolegami ze szkoły podchorążych organizował od stycznia 1940 oddział konspiracyjny, którym dowodził od lipca t.r. Gdy latem 1941 część oddziału została aresztowana, wszedł z pozostałymi w skład baonu Janusza Gracza (pseud. Korczak) ZWZ/AK i pracował w komisji mobilizacyjnej sztabu okręgu krakowskiego. Od czerwca 1942 do lipca 1944 na polecenie przełożonych pracował w administracji niemieckiego kina «Urania». Od lipca 1942 uczestniczył w akcjach dywersyjnosabotażowych organizowanych w Krakowie przez Szare Szeregi, m.in. kierował kolportażem ulotek i czasopism, w tym w lipcu 1943 podrobionego nadzwycz. wydania „Gońca Krakowskiego”. Latem 1942 przeszedł do dyspozycji oficera szkoleniowego Komendy Obwodu AK Kraków Miasto i z Graczem kontrolował stan przygotowań do szkolenia na terenie Obwodu AK Bochnia, a od sierpnia t.r. do września 1943 jako instruktor kursu Szkoły Podchorążych AK, opracował program oraz dowodził szkoleniem piątki szkoleniowej Szarych Szeregów. Również w l. 1942—3 zorganizował i przeszkolił kompanię AK w Skawinie i pluton AK w krakowskim Borku Fałęckim. Pod koniec sierpnia 1943 został referentem szkolenia podoficerów i podchorążych Szarych Szeregów. Uczestniczył w redagowaniu prasy konspiracyjnej i pod pseud. Jasion publikował artykuły w czasopismach wydawanych przez Szare Szeregi: „Na ucho”, „Watra”, „Czuwaj”, a także w „Biuletynie Informacyjnym” AK. W grudniu t.r. otrzymał stopień harcerza orlego, a 12 IV 1944 Harcerza Rzpltej. W marcu t.r. dowodził ubezpieczeniem w czasie ataku na pociąg na trasie Skawina—Oświęcim. Od wiosny t.r. był dowódcą 1. plutonu w 1. komp. Szarych Szeregów «Bartek». Zagrożony aresztowaniem, opuścił 1 VII Kraków i 12 VII wstąpił do oddziału partyzanckiego «Jędrusie» na Sandomierszczyźnie. Pełnił w nim funkcje dowódcy sekcji «piatów» i instruktora szkolenia bojowego, następnie zastępcy dowódcy plutonu, a po przekształceniu oddziału 18 VII (w ramach mobilizacji do akcji «Burza») w 4. komp. 2. baonu 2. pp Legionów AK uczestniczył w bitwach pod Radkowem (pow. włoszczowski) i w lasach koneckich (m.in. pod Radoszycami), opoczyńskich, siekierzyńskich i świętokrzyskich. Po demobilizacji wstąpił 2 X do baonu «Kalina» w Miechowskiem, w którym od 4 XI był p.o. dowódcą oddziału «Ogień». Dn. 11 XI został mianowany podporucznikiem. Dowodził w kilku akcjach, m.in. 12 I 1945 rozbroił z pięcioma żołnierzami posterunek policji niemieckiej i pluton Wehrmachtu w Skale (pow. olkuski). Dn. 18 I t.r. w Pojałowicach (pow. miechowski) rozwiązał oddział i 21 I wrócił do Krakowa.
Od lutego 1945 był Ś. drużynowym IV Krakowskiej Drużyny Harcerzy, a 30 III t.r. jako instruktor wszedł w skład Komendy Krakowskiej Chorągwi Harcerzy. Dn. 12 X ujawnił się przed Komisją Likwidacyjną ds. AK Okręgu Kraków. Dn. 24 X podjął studia na Wydz. Prawa UJ. Pod koniec t.r. został sekretarzem woj. krakowskiego Kazimierza Pasenkiewicza. W l. 1946—8 był redaktorem trzech kolejnych edycji „Informatora harcerskiego” (Kr., na r. 1948 wspólnie z Wacławem Wierzewskim). W r. 1947 prowadził obóz harcerski w Mrągowie. W lutym 1948 objął funkcję kierownika Wydz. Propagandy i Informacji Komendy Chorągwi Harcerzy, jednak wkrótce potem z powodu zmian politycznych w ZHP zrezygnował z pracy harcerskiej. Od t.r. studiował na Wydz. Dziennikarskim Wyższej Szkoły Nauk Społecznych w Krakowie; należał wtedy do Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej. W r. 1949 zrezygnował ze studiów prawniczych i dziennikarskich i odtąd pracował w Krakowie na stanowiskach kierowniczych w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, a od r. 1951 w Wojewódzkim Zarządzie Wodnych Melioracji (od r. 1956 Przedsiębiorstwo Robót Wodno-Melioracyjnych, od r. 1965 Woj. Zjednoczenie Przedsiębiorstw Melioracyjnych). Od r. 1965 był członkiem zarządu krakowskiego oddz. Polskiego Tow. Ekonomicznego. Studia wznowił w r. 1966 i do r. 1968 był słuchaczem Studium Zaocznego Wydz. Prawa UJ. Przewodniczył Komisji Historycznej ZBoWiD w Krakowie i sporządzał notatki dotyczące działań konspiracyjnych (fragment wydany przez żonę Zofię w „Zesz. Hist. Stow. Żołnierzy AK” 2002 nr 2). Zmarł 24 XII 1980 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1943), Krzyżem Walecznych (1944), Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1964), Krzyżem Partyzanckim (1966), Krzyżem AK (1969), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1969), czterokrotnie Medalem Wojska (Londyn) oraz odznaczeniami zagranicznymi, m.in. Médaille D’Europe.
W zawartym w r. 1951 małżeństwie z Zofią Teresą z domu Kołodziej (ur. 1926), filologiem polskim, nauczycielką, uczestniczką konspiracji, więzioną przez Niemców, miał Ś. synów: Jaromira Marka (ur. 1953), filologa polskiego, instruktora rekreacji fizycznej ze specjalnością kung fu, oraz Wojciecha (ur. 1955), prawnika, zamieszkałego w Toronto.
Fot. w Mater. Red. PSB; — Błażejewski W., Bibliografia harcerska 1911—1960, W. 1981; Czekalska M., Harcerski ruch wydawniczy 1945—1949, P. 1977; Gaweł T., Harcerska sztafeta pokoleń (Biogramy instruktorów ZHP w Chorągwi Krakowskiej), Kr. 1991 V (fot.); tenże, Pokłon Tym, którzy tworzyli... Instruktorzy Chorągwi Krakowskiej ZHP (Wybór), Kr. 1999 (fot.); Guzik J., Działacze i partyzanci Ziemi Miechowskiej 1939—1945, Wawrzeńczyce 1983 (fot.); Małopolski słownik uczestników działań niepodległościowych 1939—1956, Kr. 2002 VIII; — [Borzobohaty W.] Jodła, Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1930—1945, W. 1988; Dąbrowski E., Szlakiem „Jędrusiów”, Kr. 1992; Grzybowski J., 40 pułk piechoty „Dzieci Lwowskich” w obronie Warszawy, W. 1990; Kiewicz A., Harcerstwo w Polsce Ludowej, Wr. 2003; Leonhard B., Kalendarium z dziejów harcerstwa krakowskiego 1910—1950, Kr. 2001; Matusak P., Ruch oporu na Ziemi Opatowsko-Sandomierskiej w latach 1939—1945, W. 1976; Porębski S., Krakowskie Szare Szeregi, Kr. 1985; Sierant P., 2 Pułk Piechoty Legionów Armii Krajowej, W. 1996; Wojtycza J., Śniegowski Zbigniew Jan „Jemioła” „Jasion”, „Zesz. Hist. Stow. Żołnierzy AK” Nr 5: 2002 s. 46—8; tenże, Zbigniew Jan Śniegowski (1919—1980), „Gaz. Wyborcza” (dod. krak.) 2003 nr 4 s. 8; — Dokumenty Komisji Likwidacyjnej Armii Krajowej Okręgu Krakowskiego z roku 1945, Oprac. K. Siermontowski, Kr. 2010 s. 90; Noskowicz-Bieroniowa H., Ciągle czekają z obiadem, Kr. 1987; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924 (dot. ojca); Sprawozdanie dyrekcji Państwowego Gimnazjum IV im. H. Sienkiewicza w Krakowie za r. szk. 1929/30, Kr. 1930; toż za r. szk. 1930/1, Kr. 1931; Szare Szeregi. Harcerze 1939—1945, Red. J. Jabrzemski, W. 1988 I; — Arch. Kom. Hist. Chorągwi Krak. ZHP w Kr.: Rozkaz Komendy Chorągwi Harcerzy w Kr., nr 1 z 30 III 1945; Arch. UJ: sygn. WP IV 129 (teczka studencka, fot.); IPN w Kr.: sygn. IPNKr 010/1602 (Woj. Urząd Spraw Wewn. w Kr., teczka osobowa), sygn. IPNKr 419/1609 (Wojsk. Komenda Uzupełnień Kr.-Krowodrza, teczka personalna, fot.); — Informacje żony Zofii i Jacka Fedorowicza z Kr.
Janusz Wojtycza