Słupecki Zbigniew h. Rawa (zm. 1594), poseł sejmowy, działacz różnowierczy. Ur. zapewne w rodzinnym Opolu w Lubelskiem, był synem kaszt. lubelskiego Stanisława (zob.) i Zofii z Wrzelowa, bratem Feliksa (zob.).
Wychowywany był S. w duchu kalwińskim. O jego młodości spędzonej za granicą niewiele wiadomo. Informacja Kaspra Niesieckiego, iż został «kawalerem jerozolimitańskim» odnosi się raczej do jego dziada Zbigniewa (zob.). Podczas wizytacji zboru opolskiego (1582) Zofia Słupecka oskarżała jego ministra, iż zaniedbał modlitw «in coetu» za S-ego, cierpiącego «niemoc wielką» we Włoszech oraz, że «sławił słowy i pismem», jakoby S. «papieżowi przysięgał». Po powrocie do kraju S. pozostał wierny wyznaniu kalwińskiemu, a widok «zabobonów» włoskich – jak donosił bazylejskiemu uczonemu J. J. Grynaeusowi preceptor jego brata Feliksa Jan Jonas – bardziej jeszcze w nim go utwierdził.
Do kraju powrócił S. zapewne w r. 1577. W początkach stycznia r.n. w ziemstwie lubelskim z bratem Feliksem spłacili kaszt. wojnickiego Jana Tęczyńskiego (2,5 tys. złp.) i star. łukowskiego Mikołaja Mniszcha (5 tys. złp.) z długów zaciągniętych jeszcze przez ojca. W styczniu 1580 dokonali intromisji do odzyskanych rodzinnych dóbr dziedzicznych miasta Kliczkowice (obecnie Wrzelowiec) i wsi: Wrzelów, Kliczkowice (obecnie Kluczkowice), Szczecin i Wola Szczecka w pow. urzędowskim, które pozostawały w rękach spokrewnionych ze Słupeckimi Firlejów. W r. 1585 od swojego szwagra Adama Gorajskiego odzyskali Skoków i Wolę Skokowską, w r.n. nabyli nadto od S. Ciszowskiego części w kilku kolejnych wsiach. Wraz z matką rezydowali w rodowym Opolu.
W Opolu starał się S. podtrzymywać rodzinne tradycje intelektualne i innowiercze. Świadectwem tego są zachowane do dziś (w B. Seminarium Duchownego w L.) książki z jego biblioteki, przeważnie w językach łacińskim i włoskim. Tomów tych zachowało się ok. 20, niektóre z nich mają na oprawie jego superexlibrisy. Były to przeważnie dzieła polemiczne autorów obcych, wśród nich kilka pióra kalwińskiego teologa A. De la Roche-Chaudieu, wydanych w l. 1581–4 w Morges, skierowanych przeciwko pismom jezuitów poznańskich, ale też „Orlando furioso” L. Ariosta. Jako patron miejscowego zboru przyczynił się S. w r. 1582 do usunięcia arianizującego ministra Jana Rostkowskiego, którego zastąpił Jakub z Poznania. Uchodził też za zdecydowanego przeciwnika jezuitów lubelskich, z którymi popadał w różnorakie zatargi. W synodach kalwińskich, a odbyło się ich za życia S-ego kilkanaście, jednak nie uczestniczył.
W poł. l. osiemdziesiątych S. uaktywnił się na lokalnym forum politycznym. Na sejmiku lubelskim w listopadzie 1584 wybrany został na posła na sejm styczniowy r.n., w czasie obrad jednak większej roli nie odegrał. Na sejmiku grudniowym 1586 należał do grona szlachty zawiązującej konfederację i decydującej o dalszych poczynaniach. Uczestniczył w zwołanym wówczas na 8 V 1587 okazowaniu woj. lubelskiego, nie wszedł jednak w skład wybranych wówczas sądów kapturowych. Z wrześniowego sejmiku deputackiego 1589 wysłany został do hetmana w. kor. Jana Zamoyskiego z oświadczeniem gotowości szlachty lubelskiej do obrony «krain ruskich» przed grożącym najazdem tatarskim. We wrześniu 1591, biorąc udział w zjeździe szlachty protestanckiej w Radomiu, stanął w rzędzie gorliwych obrońców zagrożonych wolności dysydentów i pokoju religijnego. Został wówczas, obok m. in. Andrzeja Szafrańca, Mikołaja Ostroroga, Mikołaja Oleśnickiego, obrany jednym z posłów do Zygmunta III; zadaniem deputacji było nakłonienie króla do jak najrychlejszego zwołania sejmu «dla uspokojenia tych żałości, gwałtu i krzywdy naszej». S. zmarł po ciężkiej chorobie w Sandomierzu w r. 1594, przed 14 III. Jezuita Kasper Cichocki pisze, iż przed śmiercią S. wezwał go do siebie i zwierzył się ze swego zamiaru przejścia na katolicyzm, a przy tej okazji kazał wrzucić do pieca książki kalwińskie, które miał przy sobie. Konwersję uniemożliwiła – wg Cichockiego – interwencja matki S-ego. Informacja, jakoby S. mianowany został kaszt. połanieckim, podawana, za Niesieckim, w najnowszej literaturze (Urzędnicy IV/3), jest błędna.
S. rodziny najprawdopodobniej nie założył.
Słown. Pracowników Książki Pol.; Niesiecki; Urzędnicy, IV/3; – Kossowski A., Protestantyzm w Lublinie i w Lubelskiem w XVI–XVII w., L. 1933; Kot S., Słupeccy w ruchu reformacyjnym, „Reform. w Pol.” R. 4: 1926 s. 183–4; Romaniuk T., Rola i znaczenie szlachty różnowierczej na sejmiku lubelskim w latach 1575–1648, w: Studia z dziejów epoki Renesansu, W. 1979 s. 280; Zalewski L., Biblioteka seminarium duchownego w Lublinie i biblioteki klasztorne w diecezji lubelskiej i podlaskiej, W. 1926 s. 217–18; – Akta synodów różnowierczych w Pol., III; Cichocki K., Alloquiorum Osiecensium […] libri quinque, Cracoviae 1615 s. 138–9; Diariusz zjazdu protestantów w Radomiu 1591 r., Wyd. W. Zakrzewski. Kr. 1902, Arch. Kom. Hist. AU, IX; Diariusze sejmowe r. 1585, Wyd. A. Czuczyński, Kr. 1901; – AP w L.: Ks. grodzkie lubelskie, Rel., t. 24 k. 526, 528, 582v.–583, 586, t. 25 k. 135, t. 26 k. 422v., t. 27 k. 906v.–907, t. 29 k. 640v.–641, Ks. ziemskie lubelskie, t. 40 k. 220, 358, 600–601, t. 41 k. 234, 292, t. 44 k. 657, t. 45 k. 41, 420, 743, 867.
Henryk Gmiterek