Słuszka Zygmunt Adam h. Ostoja (1628–1674), chorąży w. lit., pułkownik wojska lit. Ur. 26 V, był najmłodszym synem Aleksandra (zob.) i Zofii Konstancji z Zenowiczów, bratem Elżbiety (zob. Radziejowska Elżbieta) i Bogusława Jerzego (zob.).
S. uczył się w Wilnie (1639), później był królewskim dworzaninem pokojowym (24 IX 1643 występuje z tym tytułem w konsensie dla ojca na scedowanie synowi star. propojskiego i homelskiego), a wreszcie studiował na Uniw. Krak. (po r. 1642, zapewne w l. 1645–6). Z powodu niezadowalających postępów został przez zawiedzionego ojca odwołany stamtąd latem 1646. Latem 1648, na wojnę z nacierającymi na południowe kresy W. Ks. Lit. oddziałami kozackimi Bohdana Chmielnickiego, S. wystawił własnym kosztem «kupę znaczną ludzi». Podobno, gdy pod jego Homel podeszły oddziały kozacko-chłopskie, wydał im Żydów, którzy się tam schronili. W grudniu t.r. uczestniczył na czele swych chorągwi w odparciu ataku Kozaków pod dowództwem Horkuszy na Bychów. Pozostawał następnie w składzie powołanych przez szlachtę orszańską sił samoobrony.
Protekcji swego szwagra, faworyta królewskiego, marszałka nadw. kor. Adama Kazanowskiego (zob.), zawdzięczał S. nominację 1 III 1649 na chorążego nadw. lit. Latem t.r., po rozwiązaniu zaciągów pow. orszańskiego, dostał list przypowiedni na chorągiew kozacką (100–150 koni) do komputu lit. Mimo rozkazów hetmana polnego lit. Janusza Radziwiłła nie stawił się jednak w obozie, wobec czego rozgniewany hetman 10 IX t.r. polecił mu zwinąć chorągiew. Ostatecznie sprawa trafiła pod obrady Tryb. Skarbowego w Wilnie i na mocy jego postanowienia został S. «wytrąbiony» z wojska 24 V 1650. Za niestawienie do obozu chorągwi, chociaż na jej zaciąg wziął pieniądze ze skarbu lit., Trybunał skazał go 3 VI na zwrot otrzymanej sumy, a 9 VI dodatkowo «za omieszkanie służby» na wystawienie swym kosztem chorągwi kozackiej i wysłużenie z nią darmo przez kwartał. Wypełniając te postanowienia sądu S. pozostał w służbie. Jesienią i zimą t.r. bronił południowo-wschodnich obszarów Litwy, stacjonując głównie w Propojsku i Nowym Bychowie. Wiosną 1651 z zebraną wcześniej dwustuosobową chorągwią bronił rejonu Nowy Bychów – Homel. Na początku czerwca t.r. J. Radziwiłł skierował mu do pomocy pod Homel całą dywizję «rzeczycką» z Hrehorym Podbereskim na czele, ale jednocześnie podporządkował S-ę star. mozyrskiemu Matiaszowi Frąckiewiczowi Radzimińskiemu. Po likwidacji oblężenia Homla S. udał się ze swą chorągwią do obozu hetmańskiego. Zapewne z powodu ciężkiej choroby nie uczestniczył w pierwszym etapie wielkiej wyprawy wojsk lit. J. Radziwiłła na Kijów, już jednak 4 IX był w otoczeniu hetmana w czasie spotkania armii lit. z wojskiem kor. pod Wasylkowem.
W marcu 1652 S. mianowany został stolnikiem lit., ale ponieważ stało się to wskutek mylnych wieści o śmierci dotychczasowego stolnika Janusza Kiszki, nominację cofnięto. W kompucie lit. miał od sierpnia 1653 chorągiew kozacką (100 koni). Dowodził też już pułkiem jazdy. Po wybuchu wojny z Rosją, latem 1654, jego pułk znajdując się w głównej armii lit. J. Radziwiłła, toczył zacięte boje z nieprzyjacielem. Dn. 12 VIII t.r. S. uczestniczył w zwycięskim starciu z siłami J. Czerkasskiego pod Szkłowem. Podczas obrad koła generalnego wojska podpisał deklarację złożoną posłowi królewskiemu Krzysztofowi Wołodkowiczowi o pozostaniu w służbie, mimo nie otrzymywania od dawna żołdu. Walczył w zakończonej klęską bitwie pod Szepielewiczami (Ciecierzynem) 24 VIII t.r., a późnym latem lub jesienią skierowany został na czele pułku (1 470 ludzi, w tym jego chorągwie kozacka i piesza) pod Homel, aby bronić najbardziej na południe wysuniętej flanki frontu przed wojskami moskiewskimi. Zbyt małe siły nie pozwoliły mu na wypełnienie zadania. Na przełomie l. 1654 i 1655 wziął udział w zimowej kontrofensywie armii lit. J. Radziwiłła i próbie odbicia Mohylewa. Podczas jego oblężenia słał do mohylewian listy namawiające ich do zerwania układów z carem Aleksym. W końcu lipca 1655 Radziwiłł donosił królowi Janowi Kazimierzowi, że S. doszczętnie zrujnowany i ze zdziesiątkowanymi przez wojska moskiewskie oddziałami, nie będzie mógł pozostać w służbie. S. nie opuścił jednak wojska, 5 VIII t.r. podpisał list senatorów i urzędników lit. do Czerkasskiego, dowodzącego idącą na Wilno armią rosyjską, z propozycją wstrzymania działań militarnych i rozpoczęcia rokowań. Po porażce sił lit. w bitwie pod Wilnem (8 VIII) udał się wraz z Radziwiłłem i hetmanem polnym lit. Wincentym Gosiewskim w kierunku Żmudzi (bez swej chorągwi, która wycofała się ku Prusom).
Dn. 18 VIII 1655 podpisał S. akt poddania Litwy królowi Szwecji Karolowi X Gustawowi. Wkrótce jednak, pod wpływem hetmana polnego lit. W. Gosiewskiego, wykorzystując nadarzającą się okazję, zdołał zbiec 8 IX t.r. na czele resztek chorągwi autoramentu polskiego (ok. 1000 koni) z obozu Radziwiłła pod Kiejdanami, przybrał tytuł regimentarza wojsk JKM i skierował się w stronę Podlasia. Być może początkowo liczył na połączenie sił z przebywającym tam Bogusławem Radziwiłłem, ale zorientowawszy się, że ten sprzyja Szwedom, zajął pozycję wyczekującą. Na początku października t.r. wysłał poselstwo do gromadzącej się pod dowództwem Jakuba Kuncewicza przeciw wojskom moskiewskim szlachty pow. grodzieńskiego i lidzkiego, odmawiając połączenia swych sił z ich oddziałami aż do otrzymania rozkazów od króla. Wcześniej już skierował do Jana Kazimierza swych przedstawicieli z zapewnieniami wierności i z prośbą o dyspozycje. Ostatecznie zgodził się na wspólne z oddziałami szlacheckimi działania antyrosyjskie o zasięgu lokalnym; próba zdobycia przez nich Grodna skończyła się jednak niepowodzeniem. Dn. 11 XI delegaci pułku S-i zawarli w Brześciu Lit. układ z przedstawicielami konfederacji wierzbołowskiej, zawiązanej przez wojsko lit. pod laską Kazimierza Żeromskiego w obronie Jana Kazimierza. Konfederaci przekazali pułkowi S-i prawo do dóbr po Radziwiłłach birżańskich i ich stronnikach, przyznane im przez króla. Gdy 19 XI t.r. oddziały S-i i J. Kuncewicza zostały rozbite przez armię rosyjską S. Urusowa i J. Borjatyńskiego pod Piaskami nad Niemnem, S. wycofał się z resztą pułku do Brześcia Lit. i połączył z armią gromadzoną tam przez Sapiehów. Z pewnością wziął więc udział w zwycięskim starciu wojska lit. z Urusowem pod Brześciem 23 XI, a także w zakończonym klęską starciu z tymże pod Wierzchowiczami 27 XI t.r.
W kampanii armii hetmana w. lit. Pawła Jana Sapiehy przeciw Szwedom wiosną 1656 S. dowodził własnym pułkiem; uczestniczył w blokadzie sił szwedzkich w widłach Sanu i Wisły oraz w zdobyciu Lublina. Przy tej okazji dał się mocno we znaki tamtejszym mieszczanom, którzy długo potem gnębili go procesami sądowymi z powodu wyrządzonych im szkód. Wraz z armią Sapiehy oblegał garnizon szwedzki w Warszawie, a po zdobyciu miasta walczył w generalnej bitwie stoczonej z armią szwedzko-brandenburską 28–30 VII na prawym brzegu Wisły. Po podziale armii lit. na dywizje podporządkowane każdemu z hetmanów S. znalazł się w składzie prawego skrzydła (dywizja sapieżyńska). Dn. 16 VIII 1656 awansował na chorążego w. lit. W końcu sierpnia jego pułk stał pod Brześciem Lit. Dn. 25 VIII podpisał S. instrukcję dla posłów wojskowych wysłanych do króla w sprawie dóbr Radziwiłłowskich i zachowania prerogatyw hetmana Sapiehy; mieli też oni m. in. prosić o wynagrodzenie zasług militarnych S-i. Dn. 19 IX 1656 S. przybył do Kamieńca (Lit.) na sesję (konwokację) senatorów i dygnitarzy lit. w sprawie sytuacji wojskowej i politycznej kraju. Uczestniczył następnie w komisji wojskowo-skarbowej w Brześciu Lit., skąd 10 X powrócił do Kamieńca. Miał wówczas duże trudności z utrzymaniem w służbie buntujących się żołnierzy swego pułku. Na jego czele wziął udział 27 I 1657 w szturmie na Tykocin, po zdobyciu którego opuścił jednak armię, nie uczestnicząc w antykrólewskich wystąpieniach wojsk lit. Latem t.r. towarzyszył woj. smoleńskiemu Jerzemu Karolowi Hlebowiczowi i podczaszemu lit. Michałowi Kazimierzowi Radziwiłłowi, komisarzom królewskim wysłanym dla zatrzymania w służbie dywizji sapieżyńskiej. Podobno wziął udział w wyprawie wojsk lit. przeciw siłom ks. siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego w grupie Aleksandra Hilarego Połubińskiego i wyróżnił się w bitwie pod Magierowem (11 VII).
Na sesji wojskowej w Kamieńcu (Lit.) w styczniu 1658 bronił S. początkowo interesów B. Radziwiłła w sprawie dóbr Radziwiłłowskich, trzymanych przez żołnierzy tzw. starego zaciągu (sam miał w zarządzie Dojlidy na Podlasiu), ale ostatecznie podpisał dla posłów do króla instrukcję, w której wojsko domagało się definitywnego potwierdzenia swych praw do tych dóbr i zapłaty zaległego żołdu. W lutym t.r. uczestniczył w konwokacji warszawskiej. Być może w tym czasie wraz z A. H. Połubińskim spotkał się potajemnie z Janem Kazimierzem. Spowodowało to gwałtowne pogorszenie się jego stosunków z hetmanem Sapiehą, który nie bez podstaw podejrzewał S-ę o wspieranie zamiaru króla, by wydzielić z prawego skrzydła wojska lit. dywizję podległą Połubińskiemu. Zapewne w odwecie hetman pozbawił jego pułk deklarowanych wcześniej wygodnych leż w ziemi mielnickiej i wysłał na zniszczony Wołyń. Mimo kilkakrotnych wezwań nie zgodził się też na wysłanie pułku S-i do obozu królewskiego. Niezadowolony z tego S. na początku czerwca t.r. zadeklarował Połubińskiemu swe oddanie, namawiał do oderwania się od dywizji prawego skrzydła i stworzenia własnej, podległej tylko królowi. Gdy zaś Jan Kazimierz ostatecznie nie zdecydował się na przeprowadzenie tego planu, zbuntowani oficerowie nosili się z zamiarem przeniesienia swych oddziałów do dywizji lewego skrzydła. Konflikt między hetmanem Sapiehą a Janem Kazimierzem osiągnął punkt kulminacyjny w czasie sejmu wiosną 1659, gdy to 11 III chorąży orszański Samuel Kmicic w imieniu wojska wypowiedział królowi posłuszeństwo, a Sapieha wprost oskarżył popierających króla Połubińskiego i S-ę o sianie fermentu w armii i szkodliwe zamiary jej podziału. W sejmie tym S. uczestniczył jako poseł, zapewne z pow. rzeczyckiego. Podpisał wówczas z inspiracji królowej Ludwiki Marii skrypt, w którym w imieniu części wojska deklarował oddanie B. Radziwiłłowi dóbr po jego bracie Januszu, jeśli do czerwca 1660 wypłaci staremu zaciągowi 200 tys. złp. Wkrótce potem na sesji wojskowej w Słonimiu (20–28 VI) był jednym z inspiratorów protestu żołnierzy przeciw zwrotowi owych dóbr; jego postępowanie zdecydowanie nie służyło polityce dworu. Popierał też opór nieopłaconego wojska przeciw wymarszowi na front i dalszemu pozostaniu w służbie.
Brak jest danych, czy S. uczestniczył w kampanii armii lit. przeciw Szwedom na Żmudzi i w Kurlandii w 2. poł. 1659 i w początkach 1660 r.; wiadomo tylko, że wraz z dywizją pisarza polnego Połubińskiego wysłane tam zostały jego obie chorągwie kozackie. Sam S. przebywał zapewne w tym czasie na Podlasiu (w Dojlidach). Krążyły nawet pogłoski, że w grudniu 1659 został tam schwytany do niewoli przez oddziały I. Chowańskiego. W kwietniu 1660 był w Lublinie. Po zawiązaniu także w kwietniu t.r. przez część zbuntowanych oddziałów wojska lit. konfederacji w Drohiczynie z inspiracji hetmana Sapiehy, S. początkowo popierał stanowisko dworu. Zamierzał pomagać Połubińskiemu, który w porozumieniu z królem starał się likwidować ten związek. W końcu jednak, przekupiony przez Sapiehę, poparł konfederatów. Latem i jesienią 1660 wziął S. udział w wielkiej ofensywie armii lit. i kor. na Białorusi, a więc w zwycięstwie pod Połonką (28 VI) i nie rozstrzygniętych walkach nad Basią (4–25 X); nie wyróżnił się jednak samodzielnymi działaniami militarnymi. Zapewne, jak większość dowódców, w końcu t.r. opuścił wojsko wobec braku żołdu i zbrojnego odebrania Dojlid przez dragonów B. Radziwiłła. Na początku 1661 kanclerz lit. Krzysztof Pac skłonił S-ę do podpisania skryptu popierającego elekcję vivente rege. Rozczarowany do służby wojskowej i tracący wzrok na blisko 3 lata odsunął się od armii. Być może w końcu października t.r. spotkał się w Grodnie z jadącym do skonfederowanego wojska lit. Janem Kazimierzem, ale nie wydaje się, by towarzyszył mu w dalszej podróży nad Dźwinę.
Na sejm nadzwycz. 1662 r. posłował S. z pow. rzeczyckiego, został na nim wyznaczony do komisji skarbowo-wojskowej w Wilnie. Dn. 22 IX 1662 podpisał wraz z Połubińskim i wielu innymi oficerami układ o wspólnym dochodzeniu praw do dóbr poradziwiłłowskich, nawet drogą ich zajazdu. Na czele swych dwu chorągwi kozackich w składzie pułku Jerzego Hlebowicza wziął udział w nieudanej wyprawie armii lit. na Zadnieprze na przełomie l. 1663 i 1664. Już na początku marca 1664 pod Starodubem opuścił wojsko wraz z resztą starszyzny. W lipcu t.r. spotkał się w Wilnie z królem, który poszukiwał tu sojuszników w konflikcie z marszałkiem w. kor. Jerzym Lubomirskim. Wówczas też związał się zapewne politycznie z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem, wtedy kaszt. wileńskim; pozostał w jego stronnictwie do końca życia. Jesienią t.r., lecząc się w Warszawie na oczy, otrzymał od okulisty lekarstwo, które spowodowało prawie całkowitą, choć czasową, jego ślepotę i zanik mowy. Częściowo wyzdrowiawszy uczestniczył w obradach sejmiku przedsejmowego w Wilnie 19–21 II 1665. Posłował z pow. rzeczyckiego na konwokację lit. w Białej na Podlasiu w maju, a potem na grodzieńską w lipcu t.r. Wczesnym latem 1665 poprowadził grupę 14 chorągwi ze Żmudzi do obozu Połubińskiego, który wspierać miał wojska królewskie w walce z rokoszem Lubomirskiego. Nie wiadomo jednak, czy sam S. w tych działaniach wojennych brał udział. Na sejmie wiosennym 1666 był także posłem rzeczyckim. Jesienią t.r. zaproponował B. Radziwiłłowi swe usługi, gdyby ten został hetmanem. Redukcja armii lit. dokonana przez Paców na początku 1667 r. pozostawiła jedną z jego dwóch chorągwi kozackich. S. posłował z ramienia wojska na komisję wojskowo-skarbową w Wilnie, w czasie której 17 IX 1667 wystąpił z żądaniem bezwzględnego uregulowania przez skarb publiczny zaległości finansowych wobec żołnierzy, a następnie zawarł ugodę z komisarzami Rzpltej co do warunków służby i zapłaty za nią. W zamian żołnierze poparli jego wniosek przyznania mu gratyfikacji za utrzymywanie fortecy homelskiej. Dn. 13 X 1667 uczestniczył w uroczystej procesji wyprowadzenia ciała Jozafata Kuncewicza z Wilna do Połocka.
W l.n. pogłębiająca się ślepota ograniczyła aktywność polityczną S-i. Był jednak na elekcji w r. 1674 i podpisał z pow. rzeczyckim wybór Jana Sobieskiego. Pod koniec życia skupił S. uwagę na wydźwignięciu z ruiny dóbr własnych i pozostających pod jego opieką bratanków. W listopadzie 1646 ojciec scedował mu star. propojskie, a być może równocześnie i homelskie (potwierdzenie prawa na oba uzyskał 29 VIII 1647). Oba te starostwa S. scedował z kolei w r. 1667 Michałowi Kazimierzowi Radziwiłłowi. Po śmierci ojca odziedziczył Skryhołów (pow. orszański), Antonów, Trościenicę (woj. brzeskie) i pałac w Wilnie. Dn. 25 IV 1651 otrzymał prawem lennym miasteczko Horodnia z 3 wsiami, dobra Mańkówka Chryplów (pow. rzeczycki) oraz Ostrowno, Cichynicze (Czychynicze), Dorochowszczyznę, Iwarowski i Choronnały Jelenna (pow. starodubowski). W r. 1649 otrzymał od brata Bogusława Jerzego Kamień i Kowalewszczyznę w woj. mińskim na 3 lata. Po tymże bracie odziedziczył w r. 1667 Hołowczyn i Tajmanów (Nowy Bychów) w pow. orszańskim, natomiast po bracie Rafale prawo do Nowego Dworu w woj. mińskim, sprzedane następnie w r. 1674. W r. 1663 wszedł w posiadanie (od siostry i szwagra Radziejowskich) kamienicy Krzysztofory przy rynku i ogrodu na Piasku w Krakowie, które sprzedał w r.n. Stanisławowi Skarszewskiemu, kaszt. małogoskiemu. Po siostrze odziedziczył też różne dobra w Koronie i W. Ks. Lit. – przede wszystkim Czaszniki (Czaśniki) w woj. połockim. Trzymał też Pokalubicze, Kościukówkę i Nowe Szyłowo (pow. rzeczycki), Merecz i Rzeszę Słuszczyńską (woj. wileńskie). Komisja egzulancka obradująca w Warszawie 23 V 1668 przyznała mu za utracone dobra w pow. starodubowskim (ocenione na 20 dymów) 520 złp. W r. 1674 ufundował S. dominikanom kościół w Czasznikach p. wezw. Wniebowzięcia Najśw. Marii Panny i zapisał im 5 451 złp. na wystawienie kaplicy św. Jozafata. Zmarł 2 XII 1674.
Z małżeństwa z Krystyną z Kazanowskich, od r. 1670 wdową po kaszt. podlaskim Aleksandrze Radziszewskim, nie pozostawił S. potomstwa. Spadkobiercami ustanowił swoich bratanków Józefa Bogusława (zob.) i Dominika Michała (zob.). Wdowa Krystyna wyszła w r. 1680 za mąż za Andrzeja Karola Dąmbskiego, łowczego sanockiego.
Estreicher; Sadkowska C., Genealogia rodu Słuszków i ich archiwum (szkic genealogiczno-archiwalny), „Archeion” T. 52: 1969 s. 69; Elektorowie; Urzędnicy, XI; – Jankowski C., Powiat oszmiański. Materiały do dziejów ziemi i ludzi, Pet. 1896–1900 I–IV; Kersten A., Hieronim Radziejowski, W. 1988; Kłaczewski W., W przededniu wojny domowej w Polsce. Walka sejmowa lat 1664–1665, L. 1984; Majewski W., Potop szwedzki (1655–1660), w: Z dziejów wojskowych ziem północno-wschodnich Polski, Pod red. Z. Kosztyły, Białystok 1986 cz. 1 s. 78, 82, 96; Meleszko V. I., Očerki agrarnoj istorii Vostočnoj Bełorussii (vtoraja połovina XVII–XVIII v.), Minsk 1975 s. 73–74; Ochmann S., Sejmy lat 1661–1662, Wr. 1977 s. 260; Rachuba A., Konfederacja Kmicicowska i Związek Braterski wojska litewskiego w latach 1660–1663, W. 1989; tenże, Konfederacja wojska litewskiego w Wierzbołowie w 1655 r., „Miscellanea Historico-Archivistica” T. 4: 1994 s. 22, 28; tenże, Sprawa dóbr Radziwiłłów birżańskich w latach 1655–1662, tamże T. 7: 1997 s. 52, 59, 68; Studia nad historią dominikanów w Polsce, W. 1975; Sapoka A., 1655 metu Kedainiu sutartis, arba švedai Lietuvoje 1655–1656 metais, Vilnius 1990; – Akty Moskovskogo gosudarstva, Izdannye Imperat. Akad. Nauk, [Pod red.] N. A. Popova, S. Pet. 1901 III nr 415; Akty Vil. Archeogr. Kom., IV 20; Akty Juž. i Zap. Ross., XIV; Chrapowicki J. A., Diariusz. Cz. 1: l. 1656–1664, Oprac. T. Wasilewski, W. 1978, Cz. 2: l. 1665–1669, Oprac. A. Rachuba, T. Wasilewski, W. 1988; Medeksza, Księga Pamiętnicza; Ojczyste spominki, Wyd. A. Grabowski, Kr. 1845 I 108–9; Radziwiłł, Memoriale; Relacja obrotów wojennych pod Tykocinem r. 1656, Podał O. Laskowski, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 10: 1936 s. 256–7; Vol. leg., IV 607, 884–8; Zaborovskij L. B., Velikoe kniažestvo Litovskoe i Rossija vo vremia polskogo potopa (1655–1656 gg.). Dokumenty, issljedovanija, Moskva 1994 s. 17; Zapiski Otdelenija russkoj i slavianskoj archeologii Imperatorskogo russkogo archeologičeskogo obščestva, S. Pet. 1861 II 663; Źródła do dziejów Polski, Wyd. F. Nowakowski, Berlin 1841 I 150–3; – AGAD: Arch. Potockich z Radzynia, rkp. 69–72, Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 1228, 1303, 1317, 1346, ks. 20 s. 597–602, ks. 21 s. 508, Dz. IV t. 6 koperta 68 nr 578, t. 27 koperta 364 nr 92, Dz. V nr 3089 (listy z 24 IX 1662, 21 II 1665), 4151 (list z 22 III 1652), 4567 (list z 30 X 1665), 5226 (list z 21 I, 17 IV 1658), 5569 s. 141–142, nr 9646 (listy z 10 IV, 13 V 1659), 10718 (list z 13 V 1660), 10816 (list z 6 VII 1659), 13995 (list z 10 III 1666), 14423 (list z 27 XII 1660), 14648 (list z 26 V 1628, 11 VI 1639), 14655 (listy S-i), Dz. VI 36 cz. 1 s. 166–169, 207, cz. 3 k. 5, 619, Dz. XI nr 20, Arch. Roskie, Mąjątkowo-prawne nr 596, 608, 609 s. 1–3; AP w Kr.: Zbiór Rusieckich, rkp. 59 passim, rkp. 70 s. 129; B. Czart.: rkp. 144 nr 163, rkp. 157 nr 227, rkp. 2105 s. 347–350, rkp. 2247 k. 85; B. Jag.: rkp. 7513 k. 10v., 11v., 15v., rkp. 9083 passim, rkp. 9084 s. 379–381; B. Narod.: BOZ rkp. 1171 s. 295–296, rkp. 1217 k. 203–203v.; B. Naukova im. Stefanyka we Lw.: Fond Ossol. rkp. 189 s. 1623; B. Ossol.: rkp. 5387 s. 135; B. PAN w Kr.: 1065 s. 208, rkp. 1404 t. 1 s. 151, 160–163, rkp. 3603 k. 25, 27, 29, 31, 33, 37, 39, 40, 42, 44, 46, 50, 52, 54; B. Polska w Paryżu: rkp. 13 nr 7 s. 107–108; Centralnyj gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: Fond 389 (Metryka Lit.) nr 114 k. 263v., nr 119 k. 1001–1001v., nr 125 k. 180–180v.; Lietuvos Mokslu Akademijos Centrinės bibliotekos rankraštynas w Wil.: F. 16–110 k. 160–161, F. 17 127, F. 18 119, F. 233–293; Lietuvos valstybes istorijos archyvas w Wil.: F. 1276 a. 1 nr 1571, F. 1292 a. 1 nr 18, SA 2 k. 371–372, SA 2650 k. 607–608, SA 3417 k. 2201–2205, SA 3256; Nacyjanalny Gistaryczny Archiu Bielarusi w Mińsku: Fond 1727 opis 1 nr 3 k. 1044–1045v.; Rossijskaja Gosudarstvennaja biblioteka w Pet.: Pol. IV Fond 133 k. 61–v., Avtografy Dubrovskogo 150 k. 73–75v.; Vilniaus universiteto Mokslinės bibliotekos rankraštynas: F. 4–18089/A–232 (list z 8 I 1660).
Andrzej Rachuba