Rylski (Ścibor-Rylski) Zygmunt Ignacy, pseud.: Grzegorz, Hańcza, Ładny, Ząb (1898–1945), oficer WP i Armii Krajowej. Ur. 16 IV w Suwałkach, był synem Adama, urzędnika, i Stanisławy ze Śląskich.
R. uczył się w gimnazjum w rodzinnym mieście, a w r. 1915 ewakuował się wraz z rodziną najpierw do Wilna, potem do Smoleńska, gdzie kontynuował naukę i otrzymał świadectwo dojrzałości. Od grudnia 1916 służył w armii rosyjskiej, początkowo w 286. pp. Ukończył szkołę podoficerską w 218. pp (kwiecień–czerwiec 1917) i szkołę oficerów rezerwy we Władykaukazie (czerwiec–październik t.r.). W październiku 1917 wstąpił do I Korpusu Polskiego na Wschodzie. Od lutego 1918 dowodził kompanią 1. Legionu Oficerskiego, zaś po połączeniu się 1. i 2. Legionu Oficerskiego w Legię Rycerską objął w kwietniu t. r. dowództwo jej taborów. Po rozwiązaniu I Korpusu w czerwcu 1918 został zdemobilizowany. W drodze do kraju był na krótko internowany przez władze niemieckie.
Po przybyciu do Warszawy R. zapisał się na studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, ale już w listopadzie 1918 wstąpił ochotniczo do WP (wcześniej uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Warszawie). Przydzielony początkowo na kurs oficerski w Dęblinie, od grudnia t.r. był instruktorem i dowódcą plutonu 13. pp. Brał udział w wojnie polsko-sowieckiej. Ciężko ranny 17 IX 1919 pod Kadłubiszczami nad Berezyną, leczył się następnie w szpitalu. Od lutego 1920 ponownie dowodził plutonem w batalionie zapasowym 13. pp. W lipcu t.r. został mianowany dowódcą ochotniczej kompanii batalionu alarmowego tego pułku. Uczestniczył m.in. w obronie Modlina. W sierpniu 1920 przeniesiony do 15 pp, dowodził plutonem w kompanii karabinów maszynowych, a od września t.r. – kompanią w batalionie sztabowym.
Od lutego 1921 był R. dowódcą kompanii w batalionie zapasowym 13. pp. W sierpniu t.r. został przeniesiony na dowódcę kompanii do 77. pp. Po ukończeniu kursu przeszkolenia w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie (luty–lipiec 1922) wrócił do tej jednostki na poprzednie stanowisko. W lipcu 1925 został mianowany dowódcą plutonu, potem kompanii 2. pp Legionów, od r. 1928 dowodził kompanią karabinów maszynowych 41. pp, a od r. 1931 był wykładowcą w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Nisku. Przeniesiony w r. 1932 do 39. pp, dowodził kompanią ciężkich karabinów maszynowych, a następnie był p.o. dowódcą batalionu; w r. 1933 ukończył kurs unifikacyjny dla oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Od marca 1939 był dowódcą batalionu 43. pp. Awansował do stopnia kapitana w r. 1927, a do stopnia majora w r. 1939.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 dowodził R. I batalionem 43. pp 13 Dywizji Piechoty Grupy Operacyjnej gen. Jana Kruszewskiego w składzie Armii «Prusy», a po przebiciu się do Warszawy 26 IX 1939 – całym pułkiem w obronie miasta. W czasie okupacji R. pracował jako sekretarz praskiego oddziału Rady Głównej Opiekuńczej. Od października (?) 1939 działał R. w Służbie Zwycięstwa Polski – Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej (SZP-ZWZ-AK). Był kolejno komendantem 1. i 4. Rejonu Obwodu Praga, a od sierpnia 1942 komendantem Obwodu Praga Okręgu Warszawa AK. Posługiwał się nazwiskami: Ignacy Nicet, Zygmunt Ścibor. Rozkazem Dowódcy AK z dn. 11 XI 1943 został mianowany podpułkownikiem służby stałej. Został aresztowany 22 II 1944. Po śledztwie w siedzibie gestapo w Alei Szucha 1 III t.r. osadzono go na Pawiaku, skąd 24 V t.r. wywieziono do obozu koncentracyjnego Stutthof (nr obozowy 35 964). Był tu współorganizatorem i następnie dowódcą podziemnej organizacji wojskowej. R. chory na tyfus, w czasie ewakuacji obozu (25 I 1945) został zamordowany we wsi Gęś, pow. Lębork, i tam pochowany w grobie zbiorowym. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie, a tablica pamiątkowa – w kościele Braci Pallotynów przy ul. Skaryszewskiej. Był odznaczony: trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Medalem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, francuskim Croix de Guerre.
Od r. 1918 żoną R-ego była Janina z Maliszewskich (1901–1943), absolwentka Konserwatorium Muzycznego w klasie fortepianu, łączniczka i kolporterka ZWZ-AK, aresztowana w maju 1942 i następnie wywieziona na Majdanek, gdzie zmarła. W małżeństwie tym miał R. trzech synów: Leszka (ur. 1919), żołnierza SZP-ZWZ-AK, uczestnika w stopniu podporucznika w powstaniu warszawskim na Pradze, po wojnie działacza sportowego, w l. 1981–5 członka władz i komisji UEFA (Europejska Federacja Piłki Nożnej), Zbigniewa (ur. 1923), żołnierza ZWZ-AK od r. 1941, uczestnika powstania warszawskiego w szeregach batalionu «Parasol», Jerzego (ur. 1929) oraz córkę Krystynę (ur. 1921), zamężną Kapuścińską, łączniczkę i kurierkę ZWZ-AK od r. 1940 na Suwalszczyźnie i w Warszawie.
Kunert, Słown. konspiracji warsz., III (fot., bibliogr.); – „Życie Warszawy” 1972 nr 205, 1978 nr 100.
Andrzej Krzysztof Kunert