Strzelecki Zygmunt Wiktor (1864–1924), generał dywizji Wojska Polskiego.
Ur. 15 X w Brzeżanach, był synem Wiktora i Aurelii ze Złotnickich.
Od r. 1874 uczęszczał S. do gimnazjum w Przemyślu, gdzie w r. 1882 zdał maturę. Od 1 X t.r. służył w armii austro-węgierskiej. Studiował w Wojskowej Akad. Technicznej (Technische Militärakademie) w Wiedniu, którą ukończył w r. 1885. Dn. 18 VIII t.r. awansował na podporucznika i objął dowództwo plutonu kawalerii szkoły podoficerskiej. Dn. 1 V 1889 został mianowany porucznikiem. W r. 1895 przydzielono go do 5. p. ułanów; 1 XI 1896 został awansowany na rotmistrza i od 1 XI 1898 dowodził szwadronem kawalerii pułku. W r. 1900 przeszedł do 4. p. ułanów; od 1 V 1909 był tam dowódcą kadry uzupełniającej, od 1 XI t.r. w stopniu majora. Dn. 1 IX 1910 objął dowództwo szkoły oficerskiej brygady kawalerii, a 1 V 1911 dowództwo dywizjonu kawalerii oraz kierownictwo szkół oficerskich 4. p. ułanów. Dn. 1 V 1913 został mianowany podpułkownikiem. Po wybuchu pierwszej wojny światowej objął 1 VIII 1914 dowództwo 4. p. ułanów. Na czele pułku walczył m.in. w Karpatach i na froncie besarabskim. W momencie wkroczenia na terytorium Król. Pol. wykrzyknął po polsku: «Cesarscy ułani! Wkraczamy dziś na prastare ziemie polskie, by uwolnić je od wroga i zdobyć dla przyszłego króla polskiego». Potem dowodził 15. Brygadą Piechoty Górskiej (15 XII 1917 – 1 III 1918) na froncie włoskim, gdzie m.in. brał udział w walkach nad Piawą, oraz 50. DP (1 III – 15 IV 1918), a następnie był zastępcą dowódcy oddziałów wyszkolenia VI Armii (15 IV – 5 VI 1918) i dowódcą 25. Brygady Strzelców (5–22 VI 1918). Przerzucony na front rosyjski, objął dowództwo 21. Brygady Kawalerii (22 VI – 31 X 1918).
Dn. 29 XI 1918 wstąpił S. do WP i wziął udział w walkach o Galicję Wschodnią jako zastępca dowódcy armii «Wschód», gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Następnie od 1 I 1919 był zastępcą dowódcy załogi Lwowa, gen. Józefa Leśniewskiego; po objęciu przez niego MSWojsk. przejął 1 III t.r. dowództwo załogi Lwowa, które 20 III przekazał gen. Władysławowi Jędrzejewskiemu. Sam objął dowództwo nad samodzielną brygadą Mieczysława Kulińskiego, który 18 IV został I zastępcą szefa Sztabu Generalnego WP. Od 10 V dowodził 5. DP (Dyw. Lwowską) w czasie ofensywy przeciw Ukraińcom na Złoczów i Tarnopol; prawdopodobnie 18 VI przekazał jej dowództwo płk. Czesławowi Mączyńskiemu. Dn. 17 VII na rozkaz Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego przeniesiono S-ego do rezerwy, ale już 22 XI został on inspektorem administracyjnym Frontu Litewsko-Białoruskiego. Od 1 IV 1920 był inspektorem frontu gen. Stanisława Szeptyckiego, potem inspektorem Frontów Północno-Wschodniego i Północnego. Dn. 1 V t.r. został mianowany generałem brygady; wg wniosku nominacyjnego gen. Szeptyckiego «ze względu na fachowe wykształcenie, długoletnią służbę jako oficer sztabowy […] jak również ze względu na prawość charakteru, dbałość o dobro żołnierza». Od 15 IX był pierwszym zastępcą szefa Sztabu Generalnego, a 15 XI został kontrolerem Oddz. Naczelnej Komisji Wojskowej (później zastępcą szefa tego oddziału). W czerwcu 1921 przeszedł w stan spoczynku. Dn. 8 X t.r. wszedł w skład Oficerskiego Trybunału Orzekającego. W r. 1923 zweryfikowano go jako generała dywizji z r. 1919. Mieszkał we Lwowie, gdzie zmarł 12 XI 1924. Został pochowany 14 XI w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Łyczakowskim. Był odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych.
W małżeństwie z Marią Seyfarth, córką Gustawa Seyfartha (zob.), miał S. troje dzieci: Zofię (ur. 1899), zamężną Rudnicką, Kazimierza Gustawa Aureliusza (1900–1939), kapitana WP, w kampanii wrześniowej dowódcę 4. baterii 13. Dyonu Artylerii Konnej, zastrzelonego przez dywersantkę niemiecką (19 IX w Warszawie), i Adama (ur. 1905).
Enc. Wojsk., VII; Godyń Z., Lista generałów i dowódców kawalerii i broni pancernej, „Przegl. Kawalerii i Broni Pancernej” (Londyn) T. 10: 1975 nr 78 s. 359; Kosk H. P., Generalicja polska, Pruszków 2001 (fot.); Kryska–Karski–Żurakowski, Generałowie; Stawecki, Słown. gen., s. 320; – Głowacki L., Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, W. 1985 s. 223, 332, 382 (dot. syna, Kazimierza); Klimecki M., Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919, W. 2000; Kospath-Pawłowski E., 5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego, Pruszków 1997 (w indeksie błędne imię: Czesław); Miliński J., Pułkownik Czesław Mączyński 1881–1935. Obrońca Lwowa i polityk Drugiej Rzeczypospolitej, W. 2004; Patelski M., Generał broni Tadeusz Jordan-Rozwadowski. Żołnierz i dyplomata, W. 2002; U progu niepodległości Polski. Wrzesień 1918 – Marzec 1919, Red. S. Biegański, Londyn 1990 s. 196; Zarzycki P., 13 Dywizjon Artylerii Konnej, Pruszków 1996 s. 23–5, 30, 32, 37 (dot. syna, Kazimierza); Zgórniak M., Polacy w armii austro-węgierskiej w czasie I wojny światowej, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXX 238, 240; – Cywilna obrona Warszawy we wrześniu 1939, W. 1965 (dot. syna, Kazimierza); Janowski J., Dziennik zastępcy dowódcy obrony Warszawy, w: Cieplewicz M., Kozłowski E., Obrona Warszawy we wrześniu 1939, W. 1984 s. 159–60 (dot. syna, Kazimierza); O niepodległą i granice. Komunikaty Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. 1919–1921, W.–Pułtusk 1999; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924; toż za r. 1939, Kr. 2006; – „Gaz. Poranna” (Lw.) 1919 nr z 11 IV; „Placówka” 1919 nr 9 s. 29, nr 12 s. 16–17; „Słowo Pol.” 1924 nr 314; – CAW: mf. 580 (A.p. 19241).
Jerzy Adam Radomski