Kagan Abram Mendel, pseud. Artur, Dnieprow, Filip, Edmund, Jan Kłos, Maniek, Mrugała, Nord, Ryszard, Sierpiński, Siciński Walter (1905–1938), działacz robotniczy. Ur. 15 V w Łodzi, syn Jankiela-Bera, komiwojażera, i Chaji-Sury Rozenberg. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Łodzi. W sierpniu 1914 r. wraz z rodziną wyjechał do Rosji, uczył się w gimnazjum w Moskwie. Tu wstąpił do organizacji syjonistycznej. We wrześniu 1918 r. przyjechał do Równego, a latem 1919 r. do Łodzi, gdzie jeszcze przez rok związany był z ruchem syjonistycznym. W Łodzi kontynuował naukę w gimnazjum filologicznym Tow. «Oświata». Od września 1920 związany był z młodzieżową grupą komunistyczną. Aresztowany 11 VI 1921 r. po kilku tygodniach został za kaucją zwolniony. Od r. 1922 był członkiem Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (KPRP). W marcu 1922 r. wszedł do Komitetu Łódzkiego Związku Młodzieży Komunistycznej. Jednocześnie działał w legalnym Związku Polskiej Młodzieży Socjalistycznej. Ponownie aresztowany 12 IX 1922 r., skazany został na rok więzienia z zaliczeniem aresztu prewencyjnego. Uwolniony na podstawie amnestii 1 VIII 1923 r. Od września t. r. działał jako propagandysta KPRP na terenie dzielnicy Górna, od stycznia 1924 r. kierował dzielnicą KPRP Bałuty, w lutym wszedł do Komitetu Okręgowego partii w Łodzi. W tym okresie posługiwał się pseud.: Filip, Dnieprow, Edmund. Za udział w ruchu rewolucyjnym dwukrotnie usuwany z gimnazjum. Przy ponownym aresztowaniu 26 IV 1924 r. Sąd Okręgowy w Łodzi skazał K-a 2 XI 1925 r. na karę twierdzy na 3 lata. Sąd Apelacyjny w Warszawie 15 II 1926 r. postanowił zamienić wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi i skazać K-a na karę więzienia, zastępującego dom poprawczy, na przeciąg 3 lat z zaliczeniem na poczet tych lat aresztu śledczego. Prócz tego Sąd Okręgowy w Łodzi rozpatrywał 3 X 1926 r. sprawę grupy więźniów-komunistów oskarżonych o zorganizowanie w maju 1925 r. akcji przeciw dozorcy więzienia przy ul. Gdańskiej w Łodzi, gdzie byli osadzeni. Wśród oskarżonych był również K., którego sąd skazał za to na 6 miesięcy więzienia. Więziony był w Łodzi, Łęczycy, Sieradzu i więzieniu na Świętym Krzyżu. W czasie pobytu w więzieniu był starostą komuny więziennej. Zwolniony 1 VI 1927 r.
Od 1 VIII 1927 r. K. działał w Warszawie, czynny był w Wydziale Agitacji i Propagandy Komitetu Warszawskiego, zajmował się sprawami gazetek fabrycznych, później dodatkowo łączył te zadania z pracą w Centralnym Wydziale Agitacji i Propagandy Komunistycznej Partii Polski (KPP). W końcu października posłany został na stanowisko sekretarza Okręgowego Komitetu KPP w Krakowie. Odtąd stał się stałym funkcjonariuszem partii. Jeździł często do Jaworzna, Chrzanowa, Rzeszowa, Jasła, Krosna. Pisywał wówczas odezwy i artykuły do „Robociarza”, organu Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS)-Lewicy. W okresie walk frakcyjnych w KPP opowiedział się po stronie «mniejszosci». Od marca do maja 1928 r. był członkiem Egzekutywy Komitetu Warszawskiego KPP. Wtedy zaczął posługiwać się pseud. Ryszard. Od maja 1928 r. działał na Górnym Śląsku jako sekretarz Komitetu Okręgowego KPP. Aresztowany tu 24 VII 1928 r. został skazany przez Sąd Okręgowy Karny w Krakowie na rozprawie 23–27 XI 1928 r. na 8 lat ciężkiego więzienia (trybunał sędziów przysięgłych uznał go winnym 10 głosami przeciw 2). Za działalność w Krakowie otrzymał taki sam wyrok. Dodatkowo za próbę ucieczki skazano go na dwa miesiące więzienia. Po wyroku więziony był w Rawiczu, Wiśniczu, później w Grudziądzu. Tutaj w więzieniu był starostą komuny. Tu też pracował nad krytyką koncepcji Róży Luksemburg oraz nad historią powstania listopadowego. Większe opracowanie na temat luksemburgizmu nie zachowało się, zaś jego praca podpisana R. Sierpiński z dziedziny historii ukazała się w Mińsku w r. 1934 pt. Tło gospodarcze i istota klasowa powstania listopadowego. Dn. 15 IX 1932 r. wyjechał w drodze wymiany do ZSRR. Po VI Zjeździe KPP w r. 1932 przesłał uwagi do wstępu do projektu programu KPP. Oceniając pozytywnie projekt jako oparty na zasadach leninowskich ukazywał pewne jego braki w przedstawieniu punktu wyjścia, w charakterystyce rozwoju kapitalizmu polskiego oraz w ocenie Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL). W l. 1932–3 wykładał w Moskwie historię KPP dla słuchaczy polskiego sektora Międzynarodowej Szkoły Leninowskiej oraz w Komunistycznym Uniwersytecie Mniejszości Narodowościowych Zachodu. W Moskwie posługiwał się nazwiskiem Sierpiński. W październiku 1933 r. skierowany został do dyspozycji Komitetu Centralnego (KC) Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Występował tu pod pseud. Józef, zaś swe artykuły w organie Komunistycznej Partii Czechosłowacji „Bolševik” sygnował Srp. W kwietniu 1934 r. wyjechał znów do Moskwy, skąd 15 V udał się do Kopenhagi, gdzie mieściło się Biuro Polityczne KC KPP. Stąd po kilku dniach wyjechał do kraju. Tu zajął się organizowaniem na nowo, po aresztowaniach, Sekretariatu Krajowego KC KPP. Wszystkie sprawozdania z kraju, wysyłane do Biura Politycznego w okresie od 10 VI do 10 X, są jego pióra. Jego pseud. wówczas brzmiał Walter. W lutym 1935 r. przebywał nielegalnie w Warszawie, wchodził w skład Sekretariatu Krajowego KC KPP. W kwietniu 1935 r., chroniąc się przed aresztowaniem, wyjechał, za zgodą kierownictwa partii, do Pragi czeskiej. W czerwcu 1935 r. został sekretarzem Obwodu Węglowego KPP, używał pseud. Rydz, listy do Biura Politycznego sygnował R. Funkcję tę spełniał do 30 IX 1935 r., po czym w październiku objął stanowisko sekretarza Poznańskiego Komitetu Obwodowego KPP. Od grudnia 1935 do stycznia 1936 r. był sekretarzem Komitetu Warszawskiego (KW) partii (pseud. Stan). Od lutego do kwietnia 1936 r. przebywał w Czechosłowacji. Sprawozdanie KW za okres od 1 XII do 20 I podpisał R. lub S. W czasie swej pracy doprowadził do tego, iż w stolicy organizacja KPP posiadała nie tylko egzekutywę, lecz i 9-osobowy Komitet. Od maja 1936 do marca 1937 r. kierował Centralną Redakcją. Z tytułu swych funkcji był faktycznie jednym z działaczy KPP wyznaczającym linię polityczną propagującego program Frontu Ludowego w Polsce „Dziennika Popularnego” (1936–7). K. zasilał to pismo własnymi artykułami podpisując je Jan Kłos, wiele pozycji przeznaczonych do tej gazety redagował osobiście. W okresie swej pracy w Warszawie kontaktował się z radykalnymi działaczami ruchu socjalistycznego i ludowego. W stosunkach wewnątrzpartyjnych używał pseud. Roman. Po zamknięciu „Dziennika Popularnego” wyjechał do Czechosłowacji, a stamtąd w maju 1937 r. do Francji, skąd skierowany został przez KC KPP na stanowisko członka redakcji organu teoretycznego partii „Przegląd”, wydawanego w Brukseli. W sierpniu 1937 r. powrócił do Paryża. W tym okresie próbował wyjechać do Hiszpanii, by walczyć tam w obronie republiki. Wezwany w maju 1938 r. do Moskwy, przyjechał tam 15 VIII t. r. W ZSRR padł ofiarą prowokacji po 14 XI 1938 r. Pośmiertnie zrehabilitowany.
Historia Polski, W. 1958 II cz. 2 s. 28; Łepkowski T., Początki klasy robotniczej Warszawy, W. 1956 s. 18; – Granas R., Gruba Ceśka, W. 1958. (fot.); Młynarski Z., Moje wspomnienia młodości, Księga wspomnień 1919–1939, W. 1960; Uzdański E. M., Rachunek młodości, W. 1962;- „Naprzód” 1928 nr 271, 272, 275; – Arch. Zakł. Hist. Partit: rkp. 8768 (Teczka osobowa), Relacje Leona Kagana-Czajkowskiego, Józefa Łabuza i in.; Arch. Min. Spraw Wewn. i Muz. Ruchu Rewol. w Ł.: Materiały policyjne; Arch. Inst. Marksizmu-Leninizmu przy KC KPZR: Materiały nie opracowane.
Aleksander Kochański