Sieroszewski Adam Jan Klemens, pseud. Adaś (1862–1943), stolarz, działacz socjalistyczny. Ur. 23 X we wsi Żerań (obecnie dzielnica Warszawy), był synem Tomasza i Anny z Sachowiczów, 2. v. Sawickiej, bratem stryjecznym Wacława (zob.). Ojciec utracił Żerań (którego był właścicielem bądź dzierżawcą) i objął zarząd ojcowską Wólką Kozłowską, ale już w r. 1868 zmarł na serce.
Osieroconą rodziną zajął się dziadek ze strony matki, Jacenty Sachowicz (zob.). Dzięki niemu S. podjął naukę w Technicznej Szkole Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, a uzdolniony w rysunkach jego brat Tadeusz – w Szkole Sztuk Pięknych Wojciecha Gersona. S. wzrastał w tradycji patriotycznej rodziny Sachowiczów, w której – jak podał w życiorysie skierowanym do Kapituły Krzyża i Medalu Niepodległości – prawie wszyscy brali udział w powstaniach narodowych począwszy od r. 1831. Mieszkająca wspólnie z nimi ciotka Jadwiga z Sachowiczów Miaskowska urządzała zebrania postępowej młodzieży, na których podobno bywał redaktor „Przeglądu Tygodniowego” Adam Wiślicki. Do czynnego udziału S-ego w ruchu rewolucyjnym przyczyniło się aresztowanie w r. 1878 stryjecznego brata, Wacława. S. nie rozstawał się z napisanym przez niego w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej wierszem „Czegóż chcą?”
Wzorem innych socjalistów pochodzenia szlacheckiego S. porzucił szkołę w 3 kl. i rozpoczął pracę czeladnika ciesielskiego. Kiedy w r. 1883 poznał Ludwika Waryńskiego, przystąpił do tworzonej przezeń partii «Proletariat» i poświęcił się całkowicie działalności rewolucyjnej. W lipcu i sierpniu t. r. zorganizował pierwsze Centralne Kółko Robotnicze, niejednokrotnie w mieszkaniu wynajmowanym wspólnie ze Stanisławem Gładyszem urządzał zebrania nowo zakładanych kółek robotniczych, w charakterze agenta Komitetu Centralnego «Proletariatu» prowadził też agitację wśród robotników w Zgierzu. Po czerwcowych aresztowaniach w r. 1884 S. wszedł do Warszawskiego Komitetu Robotniczego. Przede wszystkim jednak razem z Adolfem Formińskim był w środowisku robotniczym najczynniejszym wykonawcą terrorystycznych planów Stanisława Kunickiego. Jak później dowiodło śledztwo, S. należał do utworzonej przez Kunickiego Drużyny Bojowej partii, zorganizował wykonanie partyjnego wyroku na zdrajcy Michale Skrzypczyńskim, zajmował się przygotowaniami do zamachów na wiceprokuratora Warszawskiej Izby Sądowej A. Jankulia i ppłk. żandarmerii P. Siekierzyńskiego (nie doszły do skutku). Przez pewien czas przy ul. Zielnej 11 w Warszawie utrzymywał lokal konspiracyjny, specjalnie w celu wypróbowywania materiału wybuchowego, panklastytu. Ponadto, na prośbę Ludwika Janowicza, wykonał plan lokalu Prokuratury Warszawskiej Izby Sądowej, w związku z projektowanym wysadzeniem jej w powietrze.
Częste kontakty ze śledzonym przez policję Kunickim spowodowały aresztowanie S-ego w nocy z 20 na 21 VIII 1884 po wykryciu w rewizji osobistej listu do Hilarego Gostkiewicza, w którym ten prosił go o przesłanie statutu kółek i programu partii oraz paszportu dla Bronisława Sławińskiego, rękopisu wiersza „Czegóż chcą?” i notesu z zaszyfrowanymi notatkami. Osadzony w X Pawilonie, S. odmówił odczytania szyfru i jakichkolwiek wyjaśnień. Dopiero w rezultacie obciążających zeznań Gładysza i Formińskiego załamał się i sam złożył zeznania obciążające m. in. Gładysza. Mocą decyzji carskiej zaliczony do grupy najostrzej oskarżonych został 12 VIII 1885 przekazany Sądowi Wojskowemu. S. cofnął swoje zeznania jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy. W procesie 29 proletariatczyków został wyrokiem Wojsk. Sądu Okręgowego 20 XII 1885 skazany na 16 lat katorgi. Bronił go z urzędu adwokat A. Kamiński, S. nie złożył podania o kasację. Przy konfirmacji wyroku dowódca Wojsk Okręgu Warszawskiego, gen.-lejtnant J. Hurko, zmniejszył mu karę o stopień tj. do 14 lat.
Razem z Edmundem Płoskim S. został wywieziony z Warszawy 6 III 1886 do Centralnego Więzienia Katorżniczego «Pieczeniegi» koło Charkowa, a stamtąd w marcu 1887 skierowany do Katorgi Aleksandrowskiej na Sachalinie. S. pracował tam jako stolarz i cieśla, okresowo był pisarzem w kancelarii naczelnika Okręgu Aleksandrowskiego. Na mocy manifestu z 14 (26) X 1894 termin katorgi skrócono mu o jedną trzecią i 12 V 1895 wyszedł na osiedlenie. Zamieszkał w jednym domu z Płoskimi w Aleksandrowsku (osiedle wokół katorgi), pracował jako stróż i w gospodarstwie rolnym. Przybyła do niego wówczas młodsza siostra W. Sieroszewskiego, Maria, z którą zawarł katolickie małżeństwo, i wkrótce przenieśli się do wsi Michajłowskoje. Dn. 13 (25) IX t. r. został zaliczony do stanu mieszczan Syberii. W r. 1904 wyjechał z Sachalinu do obwodu amurskiego, od r. 1905 przebywał w Nikolsku Ussuryjskim. Prowadził na stacji Jewgieniewka skład drewna i tartak, który założył wspólnie z innymi zesłańcami polskimi. W r. 1908 zamierzał wrócić do kraju, dotknęły go jednak niepowodzenia w interesach. W dodatku utracił pozostawione mu w spadku przez zmarłą matkę kilka tysięcy rubli, ponieważ rozporządzający tą kwotą W. Sieroszewski utopił je w niefortunnym przedsięwzięciu siostry Pauliny (zob.), tj. w zakupie „Prawdy”.
Politycznie S. nie był już czynny, pracował społecznie jako zawiadowca Domu Ludowego w Nikolsku, po wybuchu wojny w r. 1914 w Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny, aż do rozwiązania tej organizacji w r. 1920. Wówczas od razu powrócił do Polski. Prowadził tartak w pow. częstochowskim, a kiedy zmarła mu w r. 1925 żona, przeniósł się do Woli Rozostowej (w gm. Brudzew) w pow. kolskim i zarządzał tam folwarkiem krewnej ze strony matki. Ciężko chory, przez pierwsze miesiące drugiej wojny światowej przebywał w szpitalu w Kole, skąd zabrała go synowa, Aniela z Lemieszków, do Warszawy. Całkowicie opuszczony zmarł 27 IV 1943 w szpitalu na Pradze w Warszawie i pochowany został na koszt gminy na cmentarzu Bródnowskim w miejscu, gdzie grzebano bezdomnych, więźniów i pozbawionych opieki. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (1937).
Z małżeństwa z Marią z Sieroszewskich S. miał dwu synów, (obaj urodzili się we wsi Michajłowskoje): Wacława (ur. 9 VIII 1898) i Romana (ur. 12 II 1900) z zawodu technika-mechanika. W r. 1917 synowie wstąpili do V Dywizji Syberyjskiej i służyli w niej do rozformowania w r. 1920; następnie wyjechali z ojcem do Polski i mieszkali w Warszawie; w l. trzydziestych obu odznaczono Medalem Niepodległości.
Fot. w: Gosudarstvennyj archiv Rossijskoj Federacii w Moskwie (GARF): fond 1742 nr 46235; Baumgarten L., Dzieje Wielkiego Proletariatu, W. 1966; [Perl F.] Res, Dzieje ruchu socjalistycznego w zaborze rosyjskim, W. 1958; Senčenko I. A., Revoljucionery Rossii na Sachalinskoj katorge, Sachalinsk 1963 s. 30–2, 170–1; – Kon F., Etapem na katorgę, Kr. 1908; Kółka socjalistyczne, gminy i Wielki Proletariat…, Źródła, wyd. L. Baumgarten, W. 1966 (fot.); Sieroszewski W., Dzieła, Kr. 1959–63 XVI, XVIII, XX cz. 1; – „Katorga i Ssylka” 1926 z. 27 s. 180, 1931 z. 77 s. 148, 1933 z. 108 s. 111; „Walka Klas” 1884 nr 4 s. 16, 1885 nr 3 s. 1, 1886 nr 4 s. 4, 12, 13; „Z pola walki” (Londyn) 1904 s. 170–2, 179; „Z pola walki” (Moskwa) 1927 nr 2 s. 41, nr 4 s. 18; – AGAD: Prokurator WIS 980 k. 408; Arch. Cmentarza Bródnowskiego: Księga pochówków 1943 r. (kwiecień); B. Narod.: Zbiory Specjalne: Puścizna W. Sieroszewskiego II.5203 passim, III.5193 t. V, k. 71 (list żony S-ego z r. 1908); CAW: Akta personalne W. Sieroszewskiego sygn. 466, 26310, Kapituła Orderu Virtuti Militari 53–4353, Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości t. 124; GARF w Moskwie: fond 533 op. l d. 1372 l. 103–104; – List Parafii Rzymsko-Katolickiej w Blizanowie z 17 III 1996: Pismo USC w Blizanowie z 12 VII 1996 (oba w posiadaniu autorki); – Informacje Andrzeja Sieroszewskiego z W.
Alicja Pacholczykowa