Kopyciński (pierwotne nazwisko Kopyto) Adam (pseud. Dr. Gnoti, Dr. Gno-i) (1849–1914), ksiądz, doktor teologii, poseł do sejmu galicyjskiego i parlamentu wiedeńskiego, działacz społeczny, publicysta. Ur. 24 XII w Żmigrodzie Nowym koło Jasła, był synem Jana Kopyto, organisty, i Rozalii z Walewskich. Po ukończeniu gimnazjum w Tarnowie wstąpił w r. 1870 do Seminarium Duchownego w Tarnowie, gdzie po 4 latach otrzymał święcenia kapłańskie. Następnie pracował przez kilka lat jako wikariusz w Przeciszowie, a później studiował w Wiedniu teologię w Frintaneum. Po uzyskaniu w r. 1879 doktoratu z teologii powrócił do Tarnowa i tam w l. 1879– 90 był profesorem teologii pastoralnej w Seminarium Duchownym, a także w l. 1881–3 zastępował profesora Starego Zakonu. Jako teolog K. wydał następujące publikacje: De integritate sacri textus hebraei (Tarnów 1880), O sakramencie pokuty, Cz. I, II (Tarnów 1883–4), Nauki o męce Pana Jezusa (Przemyśl 1903), Dokąd dążymy? (Lw. 1905), Wierzę w święty Kościół Powszechny (Tarnów 1912), Wolna myśl (Tarnów 1912), Żywot wieczny (Tarnów 1913).
Równocześnie podjął K. wiele akcji o charakterze społecznym i politycznym. W r. 1881 założył w Tarnowie Stowarzyszenie Rękodzielników Chrześcijańskich «Gwiazda Tarnowska»; był pierwszym prezesem stowarzyszenia i pełnił tę funkcję przez 10 lat. Został także członkiem Rady Miejskiej i Powiatowej w Tarnowie. W r. 1883 wybrano go posłem na Sejm Krajowy z okręgu tarnowskiego, a w r. 1885 posłem do parlamentu wiedeńskiego z okręgu Tarnów-Pilzno-Dąbrowa. Jako poseł przejawiał aktywną działalność: organizował liczne wiece chłopskie, zakładał kółka rolnicze oraz różne lokalne stowarzyszenia oświatowe i gospodarcze. W swoich przemówieniach i kazaniach starał się bronić interesów chłopskich. Bolesław Jordan, ziemianin, uważając wystąpienia K-ego za podjudzające chłopów, zaatakował go w broszurze „O mniemanem ciemiężeniu ludu wiejskiego przez szlachtę. List do ks. K-ego posła na Sejm Krajowy” (Kr. 1884). Działalność K-ego i jego wypowiedzi doprowadziły do tego, że przedstawiciele ziemian galicyjskich wywarli nacisk na biskupa tarnowskiego J. Łobosa, który zalecił K-emu zrezygnowanie z mandatu poselskiego. K. złożył mandat poselski w r. 1886, ale przy nowych wyborach otrzymał powtórnie mandat ogromną większością głosów. Poza wystąpieniami sejmowymi i parlamentarnymi, drukowanymi potem w prasie lub w osobnych broszurkach, K. opublikował następujące prace o charakterze społeczno-politycznym: O zagrodach włościańskich (Tarnów 1889), O stosunku kapitału do pracy. Zapatrywania stronnictwa liberalnego, socjalistycznego i katolickiego na kwestię socjalną (Tarnów 1890), Działalność katolików w kraju na polu socjalnej organizacji (Kr. 1898). Prócz tego opublikował wiele artykułów w „Przeglądzie Powszechnym”, „Gazecie Kościelnej”, „Pogoni” i w innych pismach.
Działalność K-ego nie wykraczała poza solidaryzm społeczny. Postulaty jego zmierzały tylko do częściowego zrównania włościan w prawach politycznych i społecznych z właścicielami ziemskimi. Mimo to w zacofanej Galicji był on zwalczany przez hierarchię duchowną i władze galicyjskie, musiał opuścić stanowisko profesora teologii w Tarnowie w r. 1890 i objąć probostwo w Radomyślu Wielkim, a po trzech latach w Gawłuszowicach. Jako proboszcz działał także na niwie społecznej w swoim probostwie. Po kilku latach K. znów powrócił do czynnej działalności politycznej. Kilkakrotnie kandydował na posła do parlamentu wiedeńskiego. Był nim w kadencji 1891–7, a następnie 1907–1l. K. był teraz wykonawcą zarządzeń hierarchii kościelnej i ostro zwalczał ludowców, którzy w tym czasie zaczęli odgrywać poważniejszą rolę w politycznym życiu Galicji. W r. 1907 był wybrany posłem z okręgu Dąbrowa-Mielec jako tzw. centrowiec, jednak zaraz po wyborach przystąpił do Stronnictwa Narodowo-Demokratyczego, w którym zresztą większej działalności nie przejawiał. W r. 1894 został kanonikiem honorowym kapituły tarnowskiej. Był obywatelem honorowym Tarnowa, Żmigrodu, Ciężkowic i Radomyśla. Zmarł w Gawłuszowicach 27 IX 1914 r.
Nowak A., Bibliografia prac drukowanych profesorów Seminarium Duchownego w Tarnowie, Tarnów 1966 I 83–93 poz. 443–518; Podr. Enc. Kośc.; Nowak A., Sylwetki biograficzne profesorów Seminarium Duchownego w Tarnowie, „Currenda-pismo urzędowe Diecezji Tarnowskiej” 1959 nr 5–6 s. 318–20; – Dunin-Wąsowicz K., Dzieje Stronnictwa Ludowego w Galicji, W. 1956; Najdus W., Szkice z historii Galicji, 1960 II; – Bobrzyński M., Z moich pamiętników, Wr. 1957; Bojko J., Ze wspomnień, W. 1959; – „Przegl. Tyg.” 1886 nr 24; „Przyjaciel Ludu” 1897 nr 8; – Informacje Wydziału Kultury Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Tarnowie z 19 XII 1966 r. oraz Arch. Diec. w Tarnowie z 22 X 1966 r.
Krzysztof Dunin-Wąsowicz