Kozłowski Adam (1791–1874), podpułkownik, uczestnik powstania listopadowego. Ur. 24 XII we wsi Zieliszewie na Podlasiu; wywodził się z drobnej szlachty. Poświęcił się karierze wojskowej (w okresie Księstwa Warszawskiego). Od 1 I 1808 r. służył jako żołnierz w 6 p. piechoty. Dn. 8 VII t. r. został mianowany podporucznikiem 8 p. piechoty. W październiku 1808 r. przeszedł do 6 p. piechoty; odbył całą kampanię 1809 r. Walczył pod Radzyminem, przy zdobyciu Zamościa i brał udział w oblężeniu Sandomierza. Dn. 1 I 1810 r. otrzymał Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari (kl. IV). Po kampanii uzyskał awans na porucznika (30 VII 1810). Z dywizją gen. H. Dąbrowskiego uczestniczył w wojnie z Rosją 1812 r. W bitwie pod Borysowem został ciężko ranny w kolano, 10 XII pod Wilnem dostał się do niewoli rosyjskiej (skąd zdołał uciec). Dn. 9 I 1813 r. awansował na kapitana. Uchwałą Rady Najwyższej z 26 V 1814 r. został umieszczony w Korpusie Inwalidów. Został komendantem oddziału inwalidów i weteranów w Pułtusku.
K. poparł aktywnie wybuch powstania 29 XI 1830 r. i wstąpił natychmiast do służby czynnej. Został przydzielony do sztabu III dywizji piechoty gen. K. Małachowskiego. Wyróżnił się znakomicie w bitwie pod Białołęką, w której w zastępstwie płka Górskiego i ppłka N. Podczaskiego poprowadził do natarcia pułk 6. Po bitwach pod Białołęką i Grochowem awansował na majora i rozkazem wodza naczelnego 6 V 1831 r. uzyskał Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari 3. kl. Jako adiutant gen. Małachowskiego wyróżnił się także 6 i 7 IX w bitwie warszawskiej. Doszedł do stopnia podpułkownika. Na emigracji złożył 1 VI 1837 r. akces do Tow. Demokratycznego Polskiego (TDP) i w t. r. został skreślony. Powtórnie wstąpił do TDP (sekcja Paryż) 8 V 1846 r. Mieszkał w bardzo skromnych warunkach w Bourges (1832), Strasburgu (1847), Wersalu (1848). W r. 1844 kandydował do władz Komitetu Narodowego Polskiego i uzyskał 3 głosy. Był aktywnym działaczem i członkiem zarządu Instytucji «Czci i Chleba», będącej kontynuacją Stowarzyszenia Podatkowego założonego w Paryżu w r. 1862 dla zbierania podatków od emigrantów na cele wzajemnej pomocy. Był odznaczony francuskim Orderem Św. Heleny. Zmarł 5 VI 1874 r.
Boniecki; Tyrowicz M., Towarzystwo Demokratyczne Polskie, 1832–1863, W. 1964 s. 328; – Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831, P. 1887; Gembarzewski, Wojsko pol., 1807–14; tenże, Wojsko pol., 1815–30; Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830, zawierająca spis imienny… żołnierzy armii polskiej w tymże roku krzyżem wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Przedm. S. Tarnowskiego, Lw. 1881; Kunaszowski H., Życiorysy uczestników powstania listopadowego, Lw. 1880 s. 34; Przewalski S., Bitwa pod Białołęką (24–25 II 1831), Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1961 VII cz. II s. 240; „Rocznik Tow. Historyczno-Literackiego w Paryżu 1873–1878”, P. 1879 II 356–7; Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, W. 1930 (w indeksie błędnie jako Teodor); – Krosnowski, Almanach hist., 1837/8 s. 193; „Okólniki Tow. Demokr. Pol.” 1836/7 s. 419, 1846 s. 26, 1847/8 s. 9; „Wywód słowny Rozpraw i Akta Publ. Emigracji Polskiej” 1844; Zdanie sprawy z czynności Komitetu Narodowego Polskiego, Paryż 1832 s. 218; – „Demokrata Pol.” VIII s. 180, XI s. 61; „Dzien. Narod.” 1845 nr 211; „Głos Wolny” 1870 s. 985; – AGAD: Akta Komisji Rządowej Wojny 365 (wg stanu służby z 16 X 1818 r.), 69c.
Władysław Zajewski