Ruczka Adam Ludwik (1883–1945), nauczyciel, działacz społeczny. Ur. 20 XI w Jarosławiu, był synem Juliana, adwokata, powstańca styczniowego, i Wandy z Zarembów.
Uczył się R. kolejno w gimnazjum w Jarosławiu, w III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie i ponownie w Jarosławiu, gdzie w r. 1902 jako uczeń VIII kl. Gimnazjum I za udział w Organizacji Młodzieży Narodowej ściągnął na siebie kary szkolne i zagrożenie wydalenia ze szkoły. W r. 1903 zdał tam maturę. W l. 1903–7 studiował R. na UJ historię i filozofię. W czerwcu 1909 na podstawie pracy Filozofia naukowa Kanta uzyskał na UJ stopień doktora filozofij Dyplom nauczyciela historii szkół średnich otrzymał R. w r. 1912 na podstawie pracy pt. Idea Kościoła Narodowego na sejmach i synodach polskich. Pracę zawodową zaczął już w r. 1907 w Seminarium Nauczycielskim Męskim w Rzeszowie, najpierw jako zastępca nauczyciela, a od r. 1913 jako stały nauczyciel; uczył historii i geografii. W r. 1919 przeniósł się do II Państwowego Gimnazjum w Rzeszowie jako nauczyciel historii, geografii i propedeutyki filozofii. Równocześnie uczył w Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim, gdzie w l. 1930–3 był dyrektorem. Stworzył w l. 1923–5 wraz z uczniami II Gimnazjum międzyszkolny teatrzyk. W r. 1929 ogłosił Dwudziestopięciolecie II Gimnazjum państwowego im. St. Sobińskiego w Rzeszowie 1904–1929 (Rzeszów).
Dn. 7 XI 1925 wspólnie ze Stefanem Przybosiem i Stefanem Mazurkiewiczem założył R. w Rzeszowie stały teatr amatorski «Redutę», którym opiekował się zrazu jako kierownik literacko-artystyczny, a potem jako dyrektor i reżyser do r. 1938. Postawił go na tak wysokim poziomie artystycznym, że teatr ten stał się wydarzeniem kulturalnym dla całego regionu rzeszowskiego; teatr działał z początku jako sekcja miejscowego Tow. Gimnastycznego «Sokół». Wystawiono w nim ok. 90 sztuk.
R. pisał wiele artykułów do czasopism regionalnych, wygłaszał odczyty w miejscowych organizacjach. Pracował w Tow. Szkoły Ludowej jako kierownik biblioteki, kilka lat był członkiem Rady Miejskiej Rzeszowa, działał w Tow. Muzycznym «Lutnia». Organizował też sekcje szkolnictwa średniego Związku Nauczycielstwa Polskiego. Redagował tygodnik „Gazeta Rzeszowska”.
W czasie okupacji niemieckiej był R. dwukrotnie (2 XI 1939 i 18 V 1940) na krótko aresztowany przez Niemców. W tym okresie przygotowywał wspomnienia o swym stryjecznym dziadku ks. Ludwiku Ruczce (zob.); zdołał opracować ich cz. I (mszp. w posiadaniu Małgorzaty Lukas z Wr.). Pisał też rozprawę pt. Uwagi nad Pismem Świętym Nowego Testamentu jako źródłem historii (nie została ogłoszona). Brał udział w tajnym nauczaniu. Od 1 IX 1944 podjął znowu pracę w gimnazjum w Rzeszowie. Jednocześnie był też wykładowcą literatury powszechnej i dziejów teatru w Studium Dramatycznym przy Teatrze Ziemi Rzeszowskiej. Zmarł 25 VII 1945 w Rzeszowie i tam został pochowany.
Z małżeństwa z Zofią z Kulpińskich R. dzieci nie miał.
Kopia H., Spis nauczycieli szkół średnich w Galicji oraz polskiego gimnazjum w Cieszynie, Lw. 1909; Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Piętnaście lat pracy Gminy miasta Rzeszowa w niepodległej Polsce, Rzeszów, 1934 s. 112; Pleśniarowicz J., Kartki z dziejów rzeszowskiego teatru, Rzeszów 1985; Szpetner S., Dzieje organizacji narodowej młodzieży Gimnazjum I. w Jarosławiu, Jarosław 1934 s. 25, 29; Telega S., Teatr w Rzeszowie, W 10-lecie założenia „Reduty”, „Światowid” 1936 nr 2 s. 21 (fot.); – XIX Sprawozdanie Dyrekcji c. k. Gimnazjum w Jarosławiu za r. szk. 1903, s. 23, 46; Kalendarzyk Profesorski Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Lw. 1914, 1918; – „Dzien. Rzeszowski” R. 1: 1945 nr 83 (Kijas J., Nekrolog); – Arch. UJ: WF II 338–344, WF II 478; B. PAN w Kr.: sygn. 9223 (Przyboś A., Adam Ruczka, „Przegl. Hist.-Oświat.” R. 1949, skład rozrzucony, odbitka szczotkowa rocznika skonfiskowanego przez cenzurę); – Informacje rodziny.
Adam Przyboś