Olszewski Adam, pseud. Hetman (1879–1968), działacz socjalistyczny, publicysta polonijny. Ur. 30 XII w Wólce Olszewskiej w Płockiem, był synem Karola i Marii Julii Raczyńskiej. Od młodych lat związany z Polską Partią Socjalistyczną (PPS), brał udział w rewolucji 1905 r. W r. 1906 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie w ramach założonego w r. 1900 Związku Socjalistów Polskich (ZSP) działał w Pensylwańskim Zagłębiu Antracytowym, największym po Chicago skupisku osadnictwa polskiego. Współpracował z J. L. Lewisem, jednym z przywódców amerykańskiego Zjednoczonego Związku Górników (United Mine Workers), w sprawie włączenia emigrantów polskich do organizacji związków zawodowych. Wydawał wówczas w Pensylwanii pismo „Górnik”. O. przyjechał do Stanów Zjednoczonych w momencie, gdy w polsko-amerykańskim ruchu robotniczym zarysował się rozłam, który w r. 1908 doprowadził do powstania Polskiej Sekcji Partii Socjalistycznej USA. Sekcja skupiła większość członków dotychczasowego ZSP i opowiedziała się za PPS-Lewicą. O. był redaktorem wydawanego przez Sekcję w r. 1910 miesięcznika „Wiedza” (Nowy Jork). W polskim ruchu socjalistycznym w Stanach Zjednoczonych zwyciężył jednak w l. 1913–16 nurt inspirowany przez środowisko tzw. «lewicy polonijnej», pozostającej pod wpływem ideologii powstańczej. Z «lewicą» tą O. związany był przez prawie cały okres międzywojenny. Zarazem jednak znalazł się wśród głównych działaczy Związku Narodowego Polskiego (ZNP), organizacji, która początkowo reprezentowała ideologię narodowo-demokratyczną, w l. 1924–30 była przejściowo terenem skutecznej infiltracji «lewicy», a w latach trzydziestych sprzeciwiała się ingerencji w życie Związku ze strony Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem i Światowego Związku Polaków Zagranicą. O. wydawał w Pittsburgu (Pa.) „Górnika Polskiego”, a w l. 1923–30 był redaktorem organu ZSP i Polskiej Robotniczej Kasy Pomocy „Robotnika Polskiego” w Nowym Jorku. Ponadto współpracował jako redaktor lub autor z „Detroickim Dziennikiem Ludowym”, „Prawdą” (Detroit) i „Rekordem Codziennym” (Detroit) oraz chicagoskim „Dziennikiem Ludowym”. Redagował też polski dział w „Michigan Record” (Detroit). Od r. 1938 pracował w organie ZNP „Dzienniku Związkowym” w Chicago, gdzie prowadził rubrykę «Co dzień niesie».
Po drugiej wojnie światowej O. negatywnie ustosunkował się do przemian w Polsce. Po przejściu na emeryturę w r. 1953 kontynuował działalność społeczną oraz pisarską. Uczestniczył w akcji odczytowej w Polskim Uniwersytecie Ludowym (PUL) w Chicago, którego był prezesem w l. 1956–7. Z ramienia ZNP O. zajął się opracowaniem dalszych tomów wydanej w r. 1905 przez Stanisława Osadę „Historii Związku Narodowego Polskiego”, wznowionej jako reprint w r. 1957. O. opracował t. 2–6 (ukazały się w Chicago w latach sześćdziesiątych), doprowadził historię ZNP do czasów po drugiej wojnie światowej. Praca ta, choć ma charakter kompilacji, stanowi jedyną dotychczas próbę całościowego przedstawienia rozwoju ZNP i ma podstawowe znaczenie jako materiał źródłowy, z którego jednak należy korzystać z krytycyzmem. O. pod koniec życia był m. in. honorowym prezesem Polskiej Rady Pracy w Chicago. Zmarł 22 V 1968 w Chicago. Pochowany został na cmentarzu Św. Wojciecha w Chicago.
W małżeństwie z Heleną Ochocką miał syna Karola; adoptował też dwie córki.
Kowalik J., Bibliografia czasopism polskich wydanych poza granicami Kraju od września 1939 roku, L. 1976 III 148; Wepsiec J., Polish-American Serial Publications, 1842–1966, An Annotated Bibliography, Chicago 1968; Zieliński S., Bibliografia czasopism polskich za granicą, 1830–1934, W. 1935 s. 39, 59, 109,119, 148; – Brożek A., Polonia Amerykańska, 1854–1939, W. 1977; Ciołkosz A., Adam Olszewski i Jan Trzaska, „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1968 nr 183; Księga pamiątkowa PPS, s. 258, 259, 262. Pamiętnik 50-lecia Polskiego Uniwersytetu Ludowego w Stanach Zjednoczonych, Chicago 1908/1909–1958/1959, [Chicago 1959] s. 2 (fot. zbiorowa), 12–13, 20, 22, 31 (fot.),’34; – List z 9 III 1979 Władysławy Kubiak, sekretarza ZNP w Chicago.
Andrzej Brożek