Rogalski Adam, krypt. A. R., Ad. Ro, Adam R. (1800–1843), wydawca, tłumacz, pisarz religijny. Ur. 8 XI w Wilnie, był synem Wincentego (zm. 1829), ziemianina, starszym bratem Leona (zob.).
R. ukończył Uniw. Wil. Pisywał wiersze i drobne artykuły do „Tygodnika Wileńskiego” i „Dziennika Wileńskiego”, w „Dzienniku” też (1832) ogłosił przekład Jana Łasickiego „De diis Samagitarum”. W r. 1823, na skutek – jak wyjaśnia Stanisław Morawski – wywołanego w Wilnie skandalu, przeniósł się do Petersburga, gdzie był urzędnikiem (w r. 1830 doszedł do stopnia radcy tytularnego). Obracał się wśród tamtejszej Polonii, utrzymując towarzyskie stosunki np. z Tadeuszem Bułhawynem, Franciszkiem Malewskim, Mikołajem Malinowskim, Józefem Oleszkiewiczem, Aleksandrem Orłowskim, Józefem Przecławskim, Walentym Wańkowiczem, bywał też u niego Adam Mickiewicz (w jego to mieszkaniu improwizował w r. 1827 sceny z tragedii o Samuelu Zborowskim). W r. 1826 R. – należący do znajomych rosyjskiego poety – ogłosił poprzedzony przedmową z życiorysem A. Puszkina przekład poematu „Fontanna w Bakczyseraju” (Wil.), przekład ten surowo ocenił Mickiewicz, orzekłszy przecież, że «nie można zaprzeczyć tłumaczowi talentu». W maju 1830 R. założył satyryczny tygodnik „Bałamut Petersburski” (wg przypuszczenia Piotra Grzegorczyka jego to pióra był zamieszczony tu w r. 1831 przekład kilku fragmentów komedii A. Gribojedowa „Gore ot uma”). Redagował to pismo niedługo, bo już w r. 1831 po upadku powstania listopadowego został przeniesiony do Warszawy, gdzie od r. 1834 (czy też wcześniej) był naczelnikiem wydziału w Biurze Przybocznym Dyrektora Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego (jako radca honorowy, a następnie asesor kolegialny). Na emeryturę przeszedł – w randze radcy dworu – zapewne w r. 1840. W r. 1835 ogłosił przekład z francuskiego „Listów Napoleona do Józefiny…” (W., 2 tomy), następnie opracował wydawnictwa: „Żywoty świętych Pańskich, męczenników i ojców Kościoła ułożone podług celniejszych w tym rodzaju pisarzy” w przekładzie własnym, a częściowo także brata Leona i bratowej Józefy (W. 1836–42, 4 tomy) oraz „Wybór kazań celniejszych mówców duchownych, tak własnych jako i zagranicznych” (W. 1842–3, 2 tomy, z pomocą brata Leona). Od r. 1840 do 1842 wydawał w pięknej szacie graficznej (cynkoryty Seweryna Oleszczyńskiego) i o urozmaiconej treści (artykuły z zakresu teologii, hagiografii, biblistyki, historii Kościoła, też poezja religijna) «rocznik religijny» pt. „Alleluja”, miał on pokaźny nakład i osiągnął dużą popularność. R. był również autorem cenionego współcześnie Słownika rosyjsko-polskiego (W. 1841, 2 tomy, pod krypt. A. R. ).
Odstręczający tak pod względem fizycznym, jak i moralnym portret R-ego przekazał Stanisław Morawski: «z miny już cuchnął łotrem […] nic świętego na świecie oprócz pieniędzy i ich marnotrawstwa nie widział […], [w Warszawie] ciągle cnotę udawał i książki do nabożeństwa drukując, ciągłym, jak się okazało potem, tajemnym policyjnym był agentem». R. zmarł w Warszawie 3 III 1843 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony orderami Św. Włodzimierza (4 kl.) i Świętej Anny (3 kl.).
R. pozostawił nie znaną nam z imienia żonę z domu Rhebinder (córkę gen. rosyjskiego, ślub ok. 1828) i dzieci.
Estreicher w. XIX; Estreicher w. XIX, Wyd. 2, V („Dziennik Wileński”); Encyklopedia Katolicka, L. 1973 I („Alleluja”); Enc. Org., XXII ([Sobieszczański F.M.] F. M. S.); Enc. Org. (1884), IX; Podr. Enc. Kośc., XXXIII–XXXIV; Janowski, Słown. biobibliogr. Uniw. Wil.; Szenic S., Cmentarz Powązkowski 1790–1850, W. 1979, Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, III; – Bazylow L., Polacy w Petersburgu, Wr. 1984; Bieliński, Uniw. Wil.; Dworski A., Puszkin w kręgu kultury polskiej, Wr. 1983 (Acta Universitatis Wratislaviensis nr 720); Gomolicki L., Dziennik pobytu A. Mickiewicza w Rosji 1824–9, W. 1949; Grzegorczyk P., [rec.] M. Inglot, Bałamut Petersburski 1830–6, „Zesz. Prasozn.” 1963 z. 1/2 s. 171–2; Inglot M., Bałamut Petersburski 1830–6, Wr. 1962; Mętlewicz J. K., [nekrolog R-ego], „Kur. Warsz”. 1843 nr 82; tenże, Przemowa, „Alleluja” 1843 s. III–X; Pisarze i krytycy, Wr. 1975; Prasa polska 1661–1864, Kr. 1976; Straszewska M., Czasopisma literackie w Królestwie Polskim w l. 1832–48, Wr. 1959 II; Toporowski M., Puszkin w Polsce, Kr. 1950; – Hertz, Zbiór poetów pol., Ks. 7; Kalendarzyk polityczny na r. 1834–9, Wyd. F. Radziszewski, W. [1833–8]; Malinowski M., Dziennik, Wil. 1914; tenże, Księga wspomnień, Kr. 1907; Mickiewicz A., Dzieła, Wyd. narodowe Kr. 1950 V 226–7, 419; Morawski S., W Peterburku 1827–38, P. [1927] s. 186–92, 329, 347; – „Kur. Warsz.” 1843 nr 62 (nekrolog R-ego); – B. Jag. rkp. 4435 t. 5 k. 512, B. PAN w Kr.: rkp. 2159 t. 16 k. 132.
Rościsław Skręt