Sławiński Adam (pierwotnie Kaczorowski Adam) (1890–1937), działacz komunistyczny. Ur. 11 IX w miejscowości Poninka (pow. Nowogród Wołyński, urzędowo: pow. nowogradwołyński), był synem Semiona Kaczorowskiego, Ukraińca, robotnika w papierni; matka była Polką i sam S. uważał się za Polaka.
Przed r. 1906 ukończył dwuletnią szkołę miejską oraz niedzielną szkołę rzemieślniczą w Warszawie, dokąd w r. 1899 przenieśli się jego rodzice. Później rozszerzał wiedzę w drodze samokształcenia. Imał się różnych fachów, w końcu został ślusarzem. Był zatrudniony w zakładach «Wulkan» przy ul. Namiestnikowskiej oraz «J. Neufeld» (ul. Brukowa) na Pradze. Kontakty z działaczami Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), m. in. z Karolem Wójcikiem i Józefem Ołdakiem, miały wpływ na jego poglądy polityczne. W ankiecie z r. 1932 podał, że wstąpił do SDKPiL w r. 1907, natomiast w autobiografii z r. 1936, że ostatecznie związał się z tą partią po wybuchu wojny w r. 1914. Nie znajdują też potwierdzenia w źródłach jego informacje z r. 1932 o aresztowaniu w r. 1907 i 1909, nie wzmiankuje też o nich w autobiografii z r. 1936.
Od końca 1914 r. pracował S. w Piotrogrodzkich Zakładach Metalurgicznych w dzielnicy wyborskiej. Tu zetknął się zarówno z działalnością Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików) (SDPRR) jak i polskich socjaldemokratów. Działał w tzw. paszportówce oraz w polskim klubie robotniczym «Promień». Od końca 1915 r. pracował w zakładach Siemensa-Schuckerta (później «Elektrosiła») w dzielnicy moskiewskiej Piotrogrodu. Został przewodniczącym robotniczego zarządu stołówki zakładowej i wykorzystał to miejsce dla wzmocnienia pracy komórki bolszewickiej (staż w SDPRR zaliczono mu później od r. 1907). Po rewolucji lutowej 1917 r. wybrano go na komendanta Czerwonej Gwardii, a także komendanta Czerwonej Gwardii dzielnicy moskiewsko-zastawskiej. Podejmowane w sierpniu 1917 przez eserowców próby usunięcia go z tych funkcji zakończyły się niepowodzeniem.
Podczas rewolucji październikowej był członkiem Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego swojej dzielnicy. Kierowany przez niego oddział uczestniczył w walkach o Dworzec Warszawski, a w listopadzie walczył z oddziałami junkrów pod Piotrogrodem. Na początku 1918 r. Józef Unszlicht i Kazimierz Cichowski wydelegowali go do Mińska, gdzie kierował Wydz. Demobilizacyjnym Miejscowego Komisariatu Polskiego. Prowadził wtedy agitację przeciw dowództwu I Korpusu Polskiego. Początkowo działał w mińskim Zjednoczeniu Socjalistycznym Polskim (ZSP), współpracującym blisko z bolszewikami. Dn. 25 I 1918 został przewodniczącym mińskiej grupy SDKPiL, której powstanie zamknęło działalność ZSP. Po zajęciu 21 II Mińska przez Niemców S. był czynny w konspiracji pod nazwiskiem Sławiński, przy którym pozostał. Od 28 II należał do Komitetu Mińskiego Komunistycznej Partii (bolszewików) Rosji (RKP) i na konferencji w Smoleńsku 8–11 VIII wszedł do utworzonego wówczas Komitetu Krajowego RKP(b), kierującego pracą organizacji komunistycznych Litwy i Białorusi. Wysłano go na zwołaną w Moskwie 15 IX naradę partii komunistycznych z terenów okupowanych przez Niemcy. Jeszcze przed zakończeniem okupacji niemieckiej, 3 XII 1918 wszedł do Prezydium Rady Mińskiej. Po wycofaniu się Niemców z Mińska został 10 XII członkiem Mińskiego Gubernialnego Komitetu Rewolucyjnego i kierownikiem Wydz. Spraw Wewnętrznych Gubernialnego Komitetu Wykonawczego.
Od 2 II 1919 był S. członkiem Wojskowej Rady Rewolucyjnej Polskiej Zachodniej Dyw. Strzelców i od 19 II jej komisarzem ds. operacyjnych. Dn. 8 V wszedł do Komitetu Obrony Mińska. Ranny w końcu lipca, przeszedł do pracy w Biurze Komitetu Centralnego (KC) Komunistycznej Partii Litwy i Białorusi (KPLiB), obejmując kierownictwo Wydz. Organizacyjnego ds. Pracy Nielegalnej. Doraźnie delegowano go w grudniu jako przewodniczącego komisji do rozmów z WP w sprawie ustalenia linii demarkacyjnej w okolicy Borysowa w związku z wymianą więźniów. W styczniu 1920 Biuro Polskie KC RKP(b), stanowiące kierowniczą instancję komunistów polskich przebywających w Rosji, skierowało S-ego do Charkowa, by zorganizował tam Biuro Polskie KC Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy. Na III konferencji (3–5 V 1920) komunistów-Polaków w Moskwie został wybrany na zastępcę członka Biura Polskiego KC RKP(b). W lipcu t.r., skierowany na Front Zachodni, został szefem Wydz. Politycznego 57. Dyw. Strzelców, działającej w Grupie Mozyrskiej. Podczas ofensywy Armii Czerwonej objął stanowisko przewodniczącego Grodzieńskiego Komitetu Rewolucyjnego. Po jej wycofaniu się z Grodna w październiku t.r. przybył do Mińska, gdzie organizował pracę konspiracyjną za linią frontu. Dn. 17 X 1920 wszedł do Polskiego Centralnego Biura (CB) Komunistycznej Partii (bolszewików) Białorusi (KPB). W okresie od 25 XI 1920 do 8 II 1924 był członkiem CB KP(b)B oraz od 2 II 1921 Biura Zagranicznego, zajmującego się pomocą dla komórek Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi. Dn. 17 XII 1920 został członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego (CKW) Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (BSRR) i od 29 XII t.r. do końca grudnia 1922 wchodził też do WCIK (Ogólnorosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego) Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Od lutego 1921 do marca 1924 był komisarzem ludowym rolnictwa BSRR. Na V Zjeździe KP(b)B 15–20 X 1921 wygłosił referat o kwestii rolnej, zaś na III Ogólnobiałoruskim Zjeździe Rad 10–16 XII 1921 złożył sprawozdanie z działalności kierowanego przez siebie Komisariatu, z kolei na VII Zjeździe KP(b)B 20–26 III 1923 referował sprawy spółdzielczości. Jako członek Prezydium CKW BSRR (1 III 1922 – 13 III 1924) uczestniczył w I Zjeździe Rad ZSRR (30 XII 1922).
W l. 1924–8 S. stał na czele przedstawicielstwa Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi (KPZB) przy KC KP(b)B, jednocześnie od 25 III 1924 był przewodniczącym Mińskiego Miejsko-Powiatowego Komitetu Wykonawczego Rad. W sierpniu 1925 uczestniczył w konferencji w Gdańsku w sprawie określenia zadań białoruskiego ruchu narodowowyzwoleńczego w Polsce. W składzie delegacji RKP(b) brał udział w V (1924) i VI (1928) Kongresie Międzynarodówki Komunistycznej (MK), VI (1926), VII (1926) oraz IX (1928) Plenum Komitetu Wykonawczego (KW) MK, na którym wybrano go do komisji francuskiej. Uczestniczył w III Zjeździe Komunistycznej Partii Polski (KPP) oraz IV Konferencji. Na III Konferencji KPZB (styczeń 1926), I i II Zjeździe KPZB wybierano go do KC. W KPP był zwolennikiem bardziej dogmatycznej frakcji «mniejszości», co ujawniły zwłaszcza jego wystąpienia na IV Zjeździe KPP (1927). Wywołały one nawet formalne protesty ze strony delegatów frakcji «większości». Od 14 V 1924 był członkiem Centralnej Komisji Kontroli KP(b)B, w l. 1928–30 sekretarzem Mińskiego Komitetu Okręgowego. Dn. 12 XII 1925 został członkiem KC KP(b)B, 29 IV 1926 zastępcą członka Biura KC tej partii, 11 IX 1928 członkiem Biura KC, a od 12 VI 1930 do 26 VI 1931 członkiem Sekretariatu KC. Brał udział w XVI Konferencji w r. 1929 oraz w XVI (1930) i XVII (1934) Zjeździe Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP). W l. 1930–4 był członkiem Centralnej Komisji Kontroli WKP(b). W l. 1927–31 wchodził jednocześnie do CKW ZSRR. W r. 1928 został odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru. Był także przewodniczącym KC Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom BSRR.
Na V Zjeździe KPP wybrano S-ego 15 VIII 1930 do KC i Biura Politycznego (BP). Przebywał wówczas (do r. 1933) w Niemczech. Jego osobowość i działalność nie znalazły szerszego odbicia w dokumentach KPP, ani w zachowanych wspomnieniach działaczy; prawdopodobnie zajmował się głównie sprawami organizacyjnymi. W sierpniu 1931 został na krótko zatrzymany w Berlinie z in. uczestnikami rozszerzonego posiedzenia BP KC KPP. Na VI Zjeździe KPP referował (18 X 1932) wnioski w sprawach organizacyjnych i wojskowych. Ponownie został członkiem KC KPP. Od r. 1933 pracował w przedstawicielstwie KC KPP przy KW MK. Uczestniczył z głosem doradczym w XII (1932) i XIII (1933) Plenum KW MK oraz w VII (1935) Kongresie MK. Równocześnie był naczelnikiem Wydz. Politycznego Zarządu Kolei Białorusko-Bałtyckiej. Aresztowany 9 VII 1937 w Moskwie w czasie represji stalinowskich przeciwko polskim komunistom, został wkrótce stracony. Pośmiertnie 29 IV 1955 został zrehabilitowany. Jego imieniem nazwano w Mińsku ulicę oraz wioskę (Sławińsk) w obw. homelskim BSRR.
S. był żonaty dwukrotnie. Pierwsza jego żona Margarita (nazwisko rodowe nie znane) zginęła zamordowana przez NKWD w r. 1937; drugą żoną S-ego była Anna Grünblatt, przybrane nazwisko Wiera Sawicz (1898–1937), działaczka komunistyczna, również zamordowana przez NKWD. Z pierwszego związku miał S. dwoje dzieci, urodzonych prawdopodobnie przed r. 1917: Zofię (o której brak bliższych danych) i młodszego od niej Wiktora, który jeszcze w r. 1966 mieszkał w Mińsku; z drugiego – pochodzi córka Joanna (ur. 1932, adoptowana w r. 1945 przez Stefana Staszewskiego), profesor medycyny w Melbourne.
Wspomnienia S-ego z okresu rewolucji październikowej i wojny domowej (część ogłoszono w języku białoruskim w r. 1927 i fragment napisany w r. 1936) zamieszczono pt. Przed i po Brześciu w zbiorze „Na granicy epok” (W. 1967).
Fot. w. Na granicy epok, W. 1967; – Belaruskaja Saveckaja Encyklapedyja, t. IX dodatkowy (indeks); W. Enc. Powsz. (PWN), X; Gieroi Oktjabrja, Leningrad 1967 I; Księga Polaków uczestników rewolucji paźdz. (tu błędny r. ur. 1885); Słown. działaczy pol. ruchu robotn., II (życiorys żony Anny Grünblatt), III (życiorys S-ego pod nazwiskiem Kaczorowski Adam, bibliogr.); – Budzyńska C., Strzępy rodzinnej sagi, W. 1997: Chackevič A. F., Pol’skie internacjonalisty w bor’be za vlast’ Sovetov v Belorussii, Minsk 1967 s. 52 (fot.), 53, 78–85, 94, 109, 110, 118; Chronika važnejšich sobytij istorii Kommunističeskoj Partii Belorussii, Minsk 1970 č. 2; Istorija gosudarstva i prava BSRR, Minsk 1970 I; Kowalski J., Komunistyczna Partia Polski 1935–1938, W. 1975; tenże, Trudne lata, W. 1966; Najdus W., Lewica polska w Kraju Rad 1918–1920, W. 1971; Očerki istorii Kommunisticeskoj Partii Belorussii, Minsk 1967 č. 2; Revoljucyjnyj put’ Kompartii Zapadnoj Belorussii, Minsk 1966 (fot. po s. 64); – Komuniści, W. 1969; Siekierska J., Kartki z przeszłości, W. 1960 s. 124–30; – „Młot” (Mińsk) 1924 nr 36; „Orka” (Mińsk) 1928 nr 102; „Polska Prawda” 1918 nr 56; „Večernyj Minsk” 1967 nr 41; „Zvezda” 1920 nr 103; „Zvezda” (Minsk) 1965 nr 216, 1970 nr 213; – AAN: Teczka osobowa S-ego nr 7921, KPP 158/I–4 k. 13, 16, 158/I-6/4 k. 165–168, 158/III/43, IM–L (M): 17/9/47, 495/164/479, 495/166/206, 495/167/30, 495/170/389, 495/171/324; Gosudarstvennyj archiv Rossijskoj Federacii w Moskwie: sygn. 1235/24/30 k. 165.
Aleksander Kochański