Rondthaler Adolf (1875–1941), pastor, dyrektor gimnazjum im. M. Reja w Warszawie. Ur. 7 I w Lipnie, był synem Adolfa, pastora paraf. ewangelicko-augsburskiej w Lipnie (zm. w 2 lata po urodzeniu R-a), i Wandy z Mohrów, bratankiem Edwarda Rontalera (zob.).
R. uczył się w gimnazjum w Piotrkowie, potem w Łodzi, gdzie w r. 1893 otrzymał świadectwo dojrzałości. Następnie rozpoczął studia na Wydz. Matematycznym Uniw. Warsz. Za udział w manifestacji patriotycznej w kwietniu 1894, w setną rocznicę insurekcji warszawskiej (tzw. kilińszczyzna), został aresztowany, relegowany z uczelni i skazany na 2-letnie zesłanie w głąb Rosji. Zwolniony na podstawie amnestii w związku z wstąpieniem na tron Mikołaja II, powrócił do Łodzi, gdzie ze względu na zakaz studiowania, pracował fizycznie. Dopiero w r. 1896, po usilnych staraniach, uzyskał zgodę oświatowych władz rosyjskich na podjęcie studiów teologii ewangelicko-augsburskiej w uniwersytecie w Dorpacie. Doprowadził do legalizacji Koła Polskich Teologów w Dorpacie. Po ukończeniu studiów w r. 1902 został wikariuszem paraf. Św. Trójcy w Warszawie, a także wykładał religię ewangelicko-augsburską w warszawskich szkołach średnich. W l. 1906–13 był proboszczem paraf. ewangelicko-augsburskiej w Lipnie, a w l. 1913–18 proboszczem paraf. w Ozorkowie. W tym czasie opublikował pracę Doktor Marcin Luter. Życiorys reformatora (Ł. 1919, Wyd. 2 Ł. 1929, Wyd. 3 W. 1960). We wrześniu 1918 został inspektorem gimnazjum im. M. Reja w Warszawie, jednocześnie uczył tam religii ewangelicko-augsburskiej. W r. n. został wicedyrektorem szkoły, a od sierpnia 1921 do r. 1939 był jej dyrektorem. Nadał kierowanej przez siebie szkole atmosferę tolerancji i humanizmu. Z jego inicjatywy wprowadzono w szkole nowatorskie metody wychowawcze w oparciu o psychologię indywidualną A. Adlera. Był autorem pracy Metoda psychologii indywidualnej dra Alfreda Adlera (W. 1928, Wyd. 2 o nieco zmienionym tytule – W. 1929), którą uzupełnił własnym tłumaczeniem rozprawy A. Simona i K. Seelmanna „Z praktyki szkolnej”, a także autorem artykułu o wynikach praktycznych tej metody L’application de la méthode Adler à l’école secondaire M. Rey à Varsovie, w: „L’éducation en Pologne” (Genève 1931). Był pionierem i entuzjastą zakładania osiedli szkolnych na wsi i głównym realizatorem zorganizowania takiego osiedla pod Warszawą dla szkoły M. Reja. Publikował prace na ten temat: W sprawie osiedla szkolnego „Rejówka” (W. 1930) i Osiedla szkolne w Polsce (W. 1933); napisał także hasło Osiedla szkolne dla „Encyklopedii Wychowania” (W. 1939). Był współzałożycielem i w l. 1919–21 redaktorem miesięcznika „Ewangelik”, a następnie współpracował z redakcją „Głosu Ewangelickiego”. W r. akad. 1922/3 prowadził R. wykłady z teologii praktycznej na Wydz. Teologii Ewangelickiej Uniw. Warsz. W l. dwudziestych zorganizował «Zbór Młodzieży Szkolnej Ewangelickiej» i opracował jego statut. Był inicjatorem, redaktorem i współautorem „Księgi pamiątkowej gimnazjum im. M. Reja” (Ł. 1927). Opublikował broszurę Czego szkoła oczekuje od rodziców (Lw. 1930) i wiele artykułów na tematy wychowania zamieszczonych głównie w pismach pedagogicznych i ewangelickich. Przetłumaczył na język polski wspólnie z E. Wendem pracę P. Sieberta „Historia Kościoła” (W. 1928). Był jednym z inicjatorów założenia Tow. do Badania Dziejów Reformacji w Polsce oraz sekretarzem, a następnie skarbnikiem tego towarzystwa. Zajmował się m. in. gromadzeniem środków na pokrycie kosztów wydawania organu towarzystwa, rocznika „Reformacja w Polsce”. W okresie okupacji niemieckiej R. brał udział w początkowej fazie organizacji tajnego nauczania szkoły M. Reja. Zmarł 17 I 1941 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim. Odznaczony był Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta i Złotym Krzyżem Zasługi.
W małżeństwie z Zofią z Szellerów miał R. syna Aleksandra (1907–1944), inżyniera, który poległ w czasie powstania warszawskiego, oraz dwie córki: Wandę i Hannę.
Czereśniewski W., Śp. Adolf Rondthaler, „Dzien. Pol.” (Londyn) 1941 nr 188 s. 4; Gloeh F., Jubileusz ks. Adolfa Rondthalera, „Głos. Ewang.” 1927 nr 52 s. 2 (fot.); Kosiński K., Adolf Rondthaler, „Reform. w Pol.” R. 12: 1953 nr 45–50 s. 417–18; Koszutski S., Walka młodzieży polskiej o wielkie ideały, W. 1928 (jako Rontaler); Rother J., Adolf Rondthaler (1875–1901), „Zwiastun” 1975 s. 75–7; W cieniu śmierci. Ewangelicy – ofiary prześladowań w czasie II wojny światowej, Praca zbior., W. 1970 s. 231–5 (dotyczy syna, Aleksandra); – „Życie Warszawy” 1981 nr 12; – B. Publ. w W.: rkp. 2578 akc; – Informacje córki Hanny Rondthaler.
Stanisław Konarski