Szpakowska Aldona (1916–1991), tłumaczka literatury anglosaskiej.
Ur. 18 IX w Witebsku, była córką Mieczysława (zm. 1939), inżyniera technologa, członka Związku Wynalazców RP, i Jadwigi (zm. 1930), córki Józefa Szpakowskiego, przedsiębiorcy budowlanego z Warszawy (rodzice nie byli spokrewnieni), bratanicą Wacława (zob.). Miała braci: Bronisława Tadeusza (1915–2004), więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych, inżyniera wynalazcę, działającego m.in. w USA i Kanadzie, oraz Andrzeja (ur. 1927) i siostrę Elżbietę (1920–1943).
W lipcu 1918 rodzina S-iej przedostała się z Witebska do Warszawy; w l. 1919–24 mieszkali kolejno w Nowo-Radomsku (Radomsku), Skierniewicach, Radomiu i Ostrowie Wpol. W r. 1924 osiedlili się w Warszawie, gdzie ojciec otrzymał posadę urzędnika w Min. Komunikacji. S. ukończyła tamże w r. 1935 X Gimnazjum i Liceum im. Królowej Jadwigi. Po śmierci ojca przeniosła się wraz z rodzeństwem do stryja, Wacława do Otwocka i w l. 1939–40 pracowała w tamtejszym szpitalu. W l. 1940–2 studiowała polonistykę na Wydz. Humanistycznym tajnego Uniw. Ziem Zachodnich w Warszawie; w l. 1943–4 brała udział w tajnym nauczaniu w Krakowskiem i Lubelskiem. Po zakończeniu wojny podjęła w r. 1945 studia polonistyczne i anglistyczne na UJ. Od r. 1947 pracowała równocześnie jako nauczycielka języka angielskiego w Państw. Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Myślenicach. Studia i pracę przerwała w r. 1948 z przyczyn zdrowotnych, po czym od r. 1949 kontynuowała studia anglistyczne na Uniw. Warsz., kończąc je w r. 1950. Dn. 5 II 1951 została zatrudniona na stanowisku starszego redaktora w Redakcji Anglo-Amerykańskiej Spółdzielni Wydawniczej «Czytelnik».
S. debiutowała w r. 1952 opracowaniem anonimowego przekładu „Opowieści wigilijnej. Świerszcza za kominem” Ch. Dickensa, które na zlecenie Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej «Prasa», ukazało się nakładem «Czytelnika» (W.) w serii „Biblioteka Przyjaciółki” (nr 4). Następnie tłumaczyła dla «Czytelnika» klasykę literatury angielskiej i amerykańskiej: powieść „Preria” J. F. Coopera (W. 1956) oraz utwory do antologii „I drzewa mówią. Opowiadania australijskie” (W. 1955, tu „Zaułek Jonesa” H. Lawsona), a także „Opowiadania” E. A. Poego (W. 1956 II, tu „Trzy niedziele w tygodniu”). W r. 1960 w Państw. Wydawnictwie «Iskry» opublikowała w zbiorze „Opowieści z dreszczykiem. Noc druga” (W.) tłumaczenia nowel W. Irvinga, N. Hawthorne’a, C. Collinsa i Ch. Dickensa. W r. 1961 «z ujmującym, staroświeckim wdziękiem» (R. Jabłkowska, „Roczn. Liter.” 1961) przełożyła melodramatyczną powieść W. Collinsa „Kobieta w bieli” (W., I–II), a potem wspólnie z Krystyną Jurasz-Dąmbską zbiór opowiadań J. Updike’a „Gołębie pióro” (W. 1965). W przekładzie S-iej ukazały się w Warszawie: w r. 1961 „Skalpel i miecz. Opowieść o doktorze Normanie Berthune” T. Allena i S. Gordona, a w r. 1965 dwutomowa powieść biograficzna o Michale Aniele „Udręka i ekstaza” I. Stone’a (wersja skrócona dla młodzieży pt. „Wielka przygoda Michała Anioła”, W. 1969).
Równocześnie z pracą w «Czytelniku» prowadziła S. w l. 1965–7 lektorat języka angielskiego w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (obecnie Szkoła Główna Handlowa). Dn. 15 XII 1970 została członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). T.r. ukazał się jej przekład szkiców obyczajowych E. Gaskell „Panie z Cranford” (W.), a w r. 1971 tłumaczenie popularnej biografii E. Kyle (właśc. D. A. M. Robertson) „Duet. Opowieść o Klarze i Robercie Schumannach” (W.). Do tomu „Opowiadań pisarzy angielskich XIX wieku” (W. 1971) przełożyła „Prawdę o Pyecrafcie” H. G. Wellsa. Po opublikowaniu w r. 1974 w serii „Nike” «Czytelnika» przekładu powieści psychologicznej E. Bowen „Na północ” (W.) Julian Rogoziński składał S-iej «wyrazy współczucia za trud przelewania pustej angielszczyzny w próżną acz dobrą polszczyznę» („Literatura” 1974 nr 31), natomiast Wacław Sadkowski podkreślał, że swą pracą S. celnie oddała «misterną rekonstrukcję z lekka ironicznego, pastiszowego stylu autorki» w polszczyźnie („Nowe Książki” 1974 nr 20). W serii „Klub Srebrnego Klucza” «Iskier» przetłumaczyła S. powieść kryminalną „Tajemnica plemienia Ku” P. Dickinsona (W. 1975), a dla Inst. Wydawniczego «Nasza Księgarnia» zbiór „Mity skandynawskie. Wedle starych poematów i podań Północy” R. L. Greena (W. 1976). Dn. 30 IX 1976 przeszła na emeryturę w «Czytelniku». Nadal trudniąc się tłumaczeniem, opublikowała przekład biografii M. Gordnon-Smith i G. R. Marka „Chopin” (W. 1978, wyd. 2, W. 1990). Jej translacja powieści T. Hardy’ego „Powrót na wrzosowisko” (W. 1979) odznaczała się szczególnie «wysoką klasą w sztuce tłumaczenia» (A. Szala, „Roczn. Liter.” 1979). W r. 1980 dokonała autoryzowanego przekładu pamiętników Haliny Rodzińskiej „Nasze wspólne życie” (W.). Spolszczenia opowiadań różnych autorów znalazły się w zbiorach „O duchach opowieści prawdziwe” (W. 1977), „Rywale Sherlocka Holmesa” (W. 1982 z. 2–3), „Nie czytać o zmierzchu!” (W. 1983 I–II), „Opowiadania z Dzikiego Zachodu” (W. 1983, wyd. 2, W. 1984) oraz „Droga do science fiction, od Gilgamesza do Wellsa” (W. 1985 I). Od r. 1985 należała S. do Stow. Tłumaczy Polskich, a od r. 1989 do Stow. Pisarzy Polskich. Jej ostatnim ukończonym przekładem była powieść D. Matthee „Kręgi w lesie” (niewyd.). S. zmarła 22 I 1991 w Warszawie, została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim.
S. nie założyła rodziny.
Bartelski L. M., Polscy pisarze współcześni, W. 1977; Bibliografia literatury tłumaczonej na język polski wydanej w latach 1945–1976, W. 1977; toż za l. 1977–80, W. 1983; – Bojarska A., Herdy’ego „Nowa dejanira”, „Nowe Książki” 1980 nr 5; Jabłkowska R., Literatura angielska, „Roczn. Liter.” 1961; [Rec. „Na północy” E. Bowen]: „Literatura” 1974 nr 31 (J. Rogoziński), „Nowe Książki” 1974 nr 20 (W. Sadkowski); [Rec. „Udręki i ekstazy” I. Stone’a]: „Kierunki” 1965 nr 44 (A. Piotrowski); Skowron Z., Być żoną artysty…, „Nowe Książki” 1981 nr 3; Szala A., Literatura angielska, „Roczn. Liter.” 1979; – „Więź” 1991 nr 4 (nekrolog); – Arch. UJ: sygn. S III 269, S III 277, S III 293, S III 534; Arch. Uniw. Warsz.: Akta studenckie; B. ZLP w W.: Akta osobowe; – Informacje bratanicy S-iej, Jadwigi Szpakowskiej z W.
Michał Mesjasz