Pajewski Aleksander (ok. 1832–1921), drukarz, wydawca. Ur. w Warszawie, był synem Leona i Katarzyny. Brak jest jakichkolwiek informacji o młodości P-ego, nie wiadomo również, gdzie się kształcił. Przed r. 1863 był zecerem w drukarni Ignacego Krotoszyńskiego w Warszawie. W czasie powstania za udział w drukowaniu nielegalnych pism oraz za przekazanie Krotoszyńskiemu blaszanki prochu został w r. 1864 skazany na zesłanie i przebywał na Syberii do r. 1868. Po powrocie do Warszawy pracował jako zecer, a w r. 1871 odkupił od Jana Psurskiego najstarszą warszawską drukarnię (założoną w r. 1624 przez Jana Rossowskiego) przy ul. Niecałej 12. Od kwietnia 1871 P. drukował miesięcznik „Ekonomista”, a w r. n. podjął druk tygodnika „Biblioteka Romansów i Powieści”, przejmując to pismo na własność od października 1883. W l. 1873–1903 był wydawcą, a w l. 1903–4 redaktorem pisma humorystycznego „Kolce”. Drukował też kilka kalendarzy: „Gwiazda. Kalendarz petersburski ilustrowany, literacki, społeczny i informacyjny”, od r. 1881 „Warszawianka. Kalendarz «Kolców»„ (1882–95), „Tramwaj. Kalendarz humorystyczny ilustrowany” (1891–4). W drukarni P-ego tłoczone były prace z różnych dziedzin: dzieła naukowe i popularnonaukowe, podręczniki szkolne, literatura piękna, libretta oper a także druki urzędowe. Drukował m. in. dwunastotomową „Historię powszechną” K. F. Beckera (W. 1887–8), czterotomową „Encyklopedię humoru” (W. 1889–91) i „Filozofię Szopenhauera” T. Ribota (W. 1892). Własnym nakładem wydał łącznie 108 pozycji, specjalizując się w literaturze pięknej (m. in. wiele przekładów z literatury francuskiej). W l. 1885–7 P. prowadził drukarnię w spółce z Ignacym Zawiszewskim, a następnie z Czesławem Przybylskim. W r. 1895 brał udział w wystawie typograficznej w Petersburgu, eksponując materiały o przeszłości sztuki drukarskiej. W r. 1897 sprzedał drukarnię Aleksandrowi Trylskiemu, redaktorowi „Gazety Rolniczej”, jednakże działalność nakładową prowadził jeszcze przez kilka lat.

P. był czynny w Zgromadzeniu Drukarzy w Warszawie, w r. 1875 został wybrany do Rady Pomocniczej, a w l. 1886–98 pełnił funkcję starszego Zgromadzenia. Interesował się sprawami bytowymi pracowników drukarskich, o czym świadczy artykuł Drukarz wobec choroby i śmierci („Z Dziedziny Sztuki Drukarskiej”, 1878 nr 5). Dorobił się znacznego majątku, lecz stracił go ulokowawszy kapitały w Tow. Ogrodu Zoologicznego, które funkcjonowało w Bagateli w l. 1884–90 i które przyniosło udziałowcom duże straty. P. zabierał głos w sprawie ratowania ogrodu zoologicznego: W jaki sposób utrzymać Zwierzyniec („Kur. Warsz.” 1890 nr 286). Ostatnie lata spędził w przytułku prowadzonym przez Zbór Ewangelicki przy ul. Żytniej w Warszawie. Zmarł 30 I 1921, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Miał żonę Matyldę z Gotschalków (zm. 1903) i syna.

Bibliogr. Warszawy, Wydawn. ciągłe 1864–1903; toż za l. 1919–28; Słown. Pracowników Książki Pol., (J. Tynecki, bibliogr.); Dzierżanowski W., Przewodnik warszawski informacyjno-adresowy na r. 1870, W. 1870 s. 272; Fryze F., Przewodnik po Warszawie i jej okolicach, W. 1873 s. 50; – Arct S., Pawłowska E., Wydawcy warszawscy w l. 1878–1914, w: Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie, W. 1961; Cederbaum H., Powstanie styczniowe, W. 1917 s. 75–6; Stulecie Zgromadzenia Drukarzy 1826–1926, W. 1927 s. 18–19, 31; – „Kur. Codz.” R. 39: 1903 nr 76; „Kur. Warsz.” 1921 nr 32 s. 4 wyd. poranne, nr 32 s. 7; „Naród” 1921 nr 31 s. 7 wyd. poranne; – Urząd Stanu Cywilnego Dzielnicowej Rady Narodowej Warszawa-Wola: Akta zgonów paraf. Św. Stanisława z r. 1921.

Stanisław Konarski