Romanowicz Aleksander (1871–1933), generał major armii rosyjskiej i generał podporucznik WP. Ur. 1 IV w majątku Olekszyszki w pow. lidzkim, był synem Romualda, kapitana artylerii wojsk rosyjskich, i Emilii z Jakubowskich, starszym bratem Jakuba (zob.).
R. wstąpił do korpusu kadetów w Połocku, gdzie ukończył 7 klas i zdał maturę. Od 1 X 1890 do 4 VIII 1892 był junkrem w Mikołajewskiej Kawaleryjskiej Szkole w Petersburgu. Następnie służył kolejno: do 6 XII 1896 jako kornet w Gwardii Dragonów, potem do 6 XII 1900 w stopniu porucznika, a do 6 XII 1909 – sztabsrotmistrza. W tym czasie pełnił również funkcję dowódcy Szkoły Podoficerów pułku Gwardii Dragonów. Dn. 6 XII 1909 został rotmistrzem i dowódcą szwadronu tegoż pułku. W dn. 6 XII 1913 awansował na pułkownika i wraz z pułkiem przebywał na froncie po wybuchu pierwszej wojny światowej.
Z kolei R. został dowódcą 12 kawaleryjskiego p. granicznego (28 V 1915 – 27 V 1917). Dn. 16 IX 1916 uległ zatruciu gazami duszącymi w walkach koło wsi Zalesie w gub. mińskiej. Czasowo pełnił obowiązki generała kwatermistrza sztabu II Armii (12 III – 5 IV 1917). Następnie był dowódcą kwaleryjskiej brygady granicznej (27 V – 10 IX 1917). W dn. 11 VIII 1917 awansował na generała majora. Od 10 IX t.r. do 1 III 1918 dowodził Dywizją Finlandzką. Potem, w związku z sytuacją po rewolucji październikowej, miał przerwę w służbie wojskowej, przebywając najpierw w Peterhofie (1 III – 2 VIII 1918), a następnie w miejscowości Girki w pow. lidzkim (11 VIII 1918 – 4 I 1920).
W dn. 4 I 1920 R. wstąpił do WP i za poparciem Centralnego Komitetu Związku Tatarów Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy, jako muzułmanin i Polak tatarskiego pochodzenia, został mianowany w dn. 3 II t.r. dowódcą Pułku Tatarskiego Ułanów im. pułkownika Mustafy Achmatowicza, przebywającego przy IX Dyw. Piechoty płk. Władysława Sikorskiego na Polesiu. W dn. 22 IV 1920 objął dowództwo 7 Brygady Kawalerii (składającej się z 17 p. ułanów, 1 p. szwoleżerów, pułku tatarskiego ułanów i dywizjonu artylerii konnej), wchodzącej w skład grupy operacyjnej płk. Józefa Rybaka i sprawował je w czasie ofensywy na Kijów. Wraz z brygadą brał udział w walkach o Kijów, a później dozorował Dniepr na północnym skrzydle 3 armii od przedmościa kijowskiego aż do ujścia Prypeci. W czasie odwrotu brygada doznała porażki w dn. 14 VI t.r. pod Korostyszewem. Dn. 19 VI t.r. dowództwo nad brygadą przejął gen. Stefan Suszyński, a R. otrzymał polecenie uzupełnienia pułku tatarskiego końmi oraz przeprowadzenia jego koncentracji w Płocku, dokąd przybył 20 VII t.r. Na skutek rozformowania Pułku Tatarskiego R. przeszedł do dyspozycji Oddz. V Min. Spraw Wojskowych, a 31 VIII t.r. przydzielono go do Centralnej Stacji Zbornej Oficerów w Warszawie. Z dn. 1 IV 1921 został przeniesiony w stan spoczynku.
W r. 1930 R. został wybrany na prezesa zarządu Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Wilnie. W marcu 1932 wybrano go również na prezesa kasy zapomogowej przy tejże gminie. Od r. 1932 był członkiem komisji rewizyjnej wileńskiego oddziału Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów RP. Był także członkiem Związku Oficerów w stanie spoczynku Rzeczypospolitej Polskiej. Zmarł 14 XI 1933 w Wilnie i został pochowany w grobach rodzinnych w Niekraszuńcach w pow. lidzkim.
R. był żonaty z Joanną z Bazarewskich, z którą miał syna Stefana, sędziego, i córki: Zofię, absolwentkę Uniw. Wil., Marię i Helenę.
Kryska-Karski – Żurakowski, Generałowie; Dziadulewicz S., Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Wil. 1929 s. 271–2; Dziennik Personalny Min. Spraw Wojsk. 1920 nr 5 poz. 126, 1921 nr 8 poz. 228; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; – Bajraszewski El Muemninin, Udział Tatarów polskich w walce o niepodległość w okresie lat 1919–1921, „Niepodległość” (Londyn) 1951 t. 3 s. 119–21; Borawski P., Lubiński A., Tatarzy polscy, dzieje, obrzędy, legendy, tradycje, W. 1986 s. 151; Jedigar V., Zarys historii wojennej tatarskiego pułku imienia pułkownika Mustafy Achmatowicza, W. 1933 s. 9, 17, 21; – Karcz J., Kryński W., Zarys historii wojennej 1-go pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, W. 1931 s. 23, 31; Kutrzeba T., Wyprawa kijowska 1920 roku, W. 1937; – „Roczn. Tatarski” T. 1: 1932 (fot.), T. 2: 1935; „Słowo” 1933 nr 313 s. 3; – CAW: Akta personalne 6004.
Henryk Korczyk